پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «آیت‌الله سید حسین طباطبائی بروجردی (۱۲۹۲ق-۱۳۸۰ق/ ۱۲۵۴ش-۱۳۴۰ش)، هفده سال زعیم حوزه علمیه قم و پانزده سال مرجع عام شیعیان جهان بودند».
«ایشان از شاگردان آخوند خراسانی بودند که بعد از بازگشت از نجف اشرف در بروجرد ساکن شدند. چند سال پس از درگذشت عبدالکریم حائری یزدی به دعوت مراجع سه گانه (حجت، خوانساری، صدر) به قم آمدند و ریاست حوزه علمیه قم را بر عهده گرفتند. پس از درگذشت سید ابوالحسن اصفهانی، آقای بروجردی مهم‌ترین مرجع شیعیان بود و در دهه ۱۳۳۰ش مرجع عام شیعیان محسوب می‌شد».
«در دوران آیت‌الله بروجردی حوزه علمیه قم گسترش و تعداد طلاب افزایش زیادی یافت. با حمایتهای ایشان آثار حدیثی و فقهی متعددی احیاء و منتشر شد. مجموعه بزرگ جامع احادیث الشیعه تحت نظر او تدوین شد» (ویکی شیعه).
چنان که می دانیم آیت‌الله بروجردی دستگاه مرجعیت خویش را در قم مقدسه برپا داشتند و بعضا این پرسش مطرح بوده است که چرا ایشان در آن زمان برای مرجعیت و زعامت به نجف اشرف نقل مکان نکردند.
پاسخ این پرسش را چه بسا می توان در نامه ایشان به آیت‌الله شیخ علی محمد بروجردی دریافت کرد.
متن این نامه تاریخی به شرح ذیل است:
نجف اشرف: خدمت ذیسعادت جناب مستطاب عمادالاسلام و حجت الاسلام آقای حاج شیخ علی محمد بروجردی دامت برکاته
بسم الله الرحمن الرحیم
به عرض می رساند مرقوم شریف که حاکی از صحت مزاج عالی بود، واصل و موجب مسرت گردید. جناب مستطاب آقا شیخ مرتضی سالم و مشغول تحصیل است.
مکرر حقیر با فضلاء قم در باب نجف اشرف و اهمیت حفظ آن مذاکره کرده ام. بالاخره بعد از ان قلت قلت زیاد، مطلب آخر آنها این بوده که چون حفظ مقام و شخصیت شما لازم است، و وجود این معنی در اینجا محرز است و در آنجا مشکوک، بلکه می ترسیم همان قسم که با مرحوم آیت الله قمی (قدس سره) در آن زمان قلیل سلوک کردند، با تو هم همین قسم سلوک شود و در صورتی این احتمال ضعیف می شود و ممکن است بگوییم تکلیف اقتضاء می کند مسافرت عراق را که آقایان علماء اعلام و فضلاء که در آنجا مقیم اند، بالاتفاق یا به اکثریت قریب به اتفاق تقاضای این معنی را بکنند. و لذا عرض می کنم چنان چه این معنی متحقق شود، البته این عذر که آقایان فضلاء اینجا ابداء کرده اند و به این جهت مانعند، مرتفع خواهد شد و به هر تقدیر، لله امر هو بالغه.
بلی عقیده شخصی حقیر آن است که حفظ آنجا اهمیت دارد. مرجو آن که در مواقع توجه حقیر را فراموش نفرمایید. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
حسین الطباطبایی
منبع: howzeh100.ir
