مرکز اسناد انقلاب اسلامی

کتاب «نظریه‌پردازی در تبعید» در پی آن است تا هنر، سیاست و توان­ امام خمینی را در مقدمه­ چینی، بسترسازی و آماده کردن شرایط برای طرح و تبیین اصل ولایت فقیه و کیفیت اجرای حکومت بر مبنای این اصل در عصر غیبت را بنمایاند و بشناساند.

13 مهر ماه 1344 امام خمینی از ترکیه به تبعیدگاه دوم یعنی کشور عراق، اعزام شدند. با استقرار امام در نجف فصل جدیدی از مبارزت علیه رژیم پهلوی رقم خورد. رژیم نیز متقابلا در پی یک قدرت‌نمایی شاهانه برآن شد تا در برابر فعالیت‌های امام و طرفداران ایشان با شدت بیشتری مقابله كند. نخستین اقدام برای این کار اشغال و غارت مدرسه‌ فیضیه‌ قم بود. یورش به منزل امام در قم و بازرسی از آن، واكنش دیگری رژیم بود. در اقدامی دیگر، رژیم چند تن از مسئولان شهریه‌ امام را دستگیر و تبعید کرد. اما این اقدامات تأثیری در روند مبارزه نداشت. رژیم ناچار شد جهت دور كردن امام از مردم، ایشان را به كشوری مانند هند تبعید كند. انتشار این شایعه چنان واكنش شدیدی در میان مردم و نیروهای مبارز در پی داشت كه رژیم از اجرای آن منصرف شد.

رژیم پهلوی در 13 مهرماه 1344 به دلایلی از جمله، فضای غیرسیاسی حوزه نجف، برتری علمی حوزه‌ نجف نسبت به حوزه‌ قم، وجود بزرگانی از جمله آیت‌الله حکیم در نجف، نفوذ رژیم در عراق و حوزه‌ علمیه‌ نجف و... و با این تصور که امام خمینی تحت تأثیر فضای حوزه نجف دست از مبارزه بر می‌دارد ایشان را به نجف تبعید کردند. اما برخلاف تصور رژیم حضور امام در نجف نه تنها امام را از مبارزه دور نکرد بلکه ایشان در این مدت توانستند با مدیریت مبارزاتی، مردم را علیه رژیم پهلوی بسیج کنند.