مرکز اسناد انقلاب اسلامی

برچسب ها - قیام خونین گوهرشاد
«... رضا شاه دستور سركوبی این قیام را می‌دهد. یکی از مسؤولان آن زمان شهر مشهد به نام سرلشکر مطبوعی، پدرم را احضار می‌کند و به او می‌گوید که آقای نواب احتشام، شاه دستور داده است که گنبد حضرت رضا (ع) و گنبد مسجد گوهرشاد را با توپ منهدم کنند.»
کد خبر: ۷۸۸۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

روایت ادیب هروی از جنایات رضاخان
اولین گزارش تاریخی از واقعه گوهرشاد در کتاب الحدیقة الرضویه اثر مرحوم محمدحسن خراسانی مشهور به ادیب هروی آمده است. این گزارش به فاصله سیزده سال پس از فاجعه گوهرشاد یعنی در سال 1326 - 1327 هجری شمسی در باب هفتم کتاب مزبور آمده است.
کد خبر: ۷۸۸۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

جدیدترین قسمت از تایپوگرافی «طنین کتاب» منتشر شد
جدیدترین قسمت از تایپوگرافی «طنین کتاب» با موضوع قیام خونین گوهرشاد منتشر شد.
کد خبر: ۷۸۸۲   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

دکتر حمید بصیرت‌منش
سرکوبی مردم مشهد در گوهرشاد نشان داد که رژیم رضاخان برای رسیدن به اهداف خود حتی حاضر است حرمت اماکن مقدس را هم زیر پا بگذارد. این حادثه موجب گستاخ تر شدن مأمورین شد. کنسول بریتانیا در ارزیابی خود از نتایج قیام گوهرشاد می‌نویسد: «اگر چه نمایش قدرت نظامی قطعا موجب تحلیل رفتن مخالفین شد، ولی کشتار مردم شکاف عمیقی بین شاه و ملت فراهم ساخت.» به اعتقاد او: «قتل عام مشهد بزودی فراموش نخواهد شد و هر چند تمام نارضایی‌ها با اعمال فشارهای شدید به زیر زمین رانده می شود، ممکن است در زمان مناسب دیگری مثل مرگ رضا شاه سر برآورد.»
کد خبر: ۷۸۸۱   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

تورق در اسناد واقعه کشف حجاب در گفتگو با دکتر مظفر نامدار
سالی که گوهرشاد رخ داد، اعتراض به تغییر لباس شروع شده بود. قبل از این نیز زمینه‌های آن مهیا شده بود و دفعتا این اقدام صورت نگرفت. رضاخان با کمک گروهی از اوباش دور و برش به این کار مبادرت ورزید.
کد خبر: ۷۸۸۰   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

برگی از پرونده جنایت رضاخان
آن شب حدود دو سه هزار نفر را کشتند و بردند بیرون دروازه پایین خیابان در قبرستان بالا خیابان که الان درخت کاشته‌اند، خندق کندند هر کسی که کشته می‌شد مثل جوال گندم همه را می‌ریختند توی ماشین می‌بردند می‌ریختند توی آن خندق و خاک روی آن‌ها می‌ریختند.
کد خبر: ۷۸۶۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

برگی از کارنامه سیاه رضاخان
وقتي رفتم به داخل مسجد ديدم كه همه‌جا خون ريخته است، اين طرف و آن طرف پرِ خون بود. چادر زن‌ها، تكه‌پاره‌ لباس‌ها و كفش و كلاه‌ها بود كه در مسجد ريخته شده بود اما كسي نبود. جلوي كفش‌كن پر از خون بود. مرده‌ها را داشتند مي‌بردند...
کد خبر: ۷۸۶۵   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

در این سند با قید " خیلی فوری و مستقیم " آمده است: امروز در موقع شرفیابی بندگان، اعلیحضرت همایون شاهنشاهی راجع به وضعیت محاکمه و آراء صادره از دیوان حرب مربوطه در مورد متهمین غائله خراسان فرمودند( این عده که اساساً برخلاف امنیت کشور اقدام و موجبات اختلال انتظام محل را فراهم و حتی باعث شده‌اند که یک عده نفوس کشته شوند. طبق مقررات قانون بایستی اعدام می‌شدند و لازم است در تجدید محاکمه آن‌ها وسیله محکمه مختلطی که عبارت از نمایندگان وزارت جنگ، عدلیه و شهربانی باشد اقدام شود و ضمنا اعضاء دیوان‌ حرب مربوطه که در مقابل تقصیرات مهم آن‌ها بعضی‌ها را تبرئه و در مورد بعضی‌ها مجازات کمی قائل شده‌اند به ملاحظه تغافل در انجام وظیفه لابد تحت محاکمه درآورند یعنی اول محاکمه قضات دیوان حرب مربوطه شروع و خاتمه یافته و محاکمه اشرار مذکور بعد از آن‌ها شروع شود.
کد خبر: ۷۸۵۸   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

قاسم تبریزی
در تیرماه 1314 قیام مردم مشهد در صحن مسجد گوهرشاد در اعتراض به حرکت‌های ضددینی رضاخان توسط قزاق‌ها و به کمک نیروهای ارتش و شهربانی به خاک و خون کشیده شد. هرچند حادثه گوهرشاد برای اعتراض به تغییر لباس رخ داد. اما اگر بخواهیم در یک جمع بندی دوره حرکت رضاخان را بررسی کنیم تنها بحث بر سر موضوع کشف حجاب نبود، تغییر لباس مردان، تغییر کلاه در دو مرحله، تغییر در حوزه‌های علمیه، تعطیلی هیئت‌های مذهبی و منع عزاداری امام حسین(ع)، منع برگزاری مجالس ختم علما، تشکیل مدارس مختلط، حذف آموزش کتب دینی در مدارس همه و همه بعدها به شکلی فاجعه‌بار در گوهرشاد خود را نشان داد.
کد خبر: ۷۸۵۷   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

روایتی از آیت‌الله شیخ محمد علمی اردبیلی
آیت‌الله شیخ محمد علمی اردبیلی می‌گوید: «...حدود بیست تا مسلسل بود، مسلسل‌ها جلوی ایوان بود شروع کردند به تیراندازی و آنها را به کار انداختند و اما چه تیراندازی وحشتناکی، اصلاً آنها مسلمانی نمی‌دانستند چیست، معلوم نبود چه مذهبی داشتند، مردم را درو می‌‌کردند درست مثل کشاورزها که گندم درو می‌کنند، مردم را درو می‌کردند».
کد خبر: ۷۸۵۶   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

بررسی تاریخ معاصر نشان از آن دارد که مردم مشهد همواره حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام را کانون مبارزه علیه استبداد و استکبار قرار می‌دادند. آن‌ها در اعتراض به امتیازنامه رژی در مسجد گوهرشاد اجتماع كردند، به دنبال حوادث دوران استبداد صغیر بار دیگر مردم در حرم متحصن شدند. در دوران رضاخان نیز، حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام همچنان محلی برای دادخواهی مردم محسوب می‌شد، که مهم‌ترین آن قیام گوهرشاد است. با آغاز نهضت امام خمینی، مردم بار دیگر در مواقع حساس نهضت و برای گسترش مبارزات خود، حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام را بهترین مکان برای مبارزه می‌دانستند. آن‌ها در مواق حساس نهضت به حرم پناه می‌بردند و مبارزات خود را سامان می‌دادند.
کد خبر: ۷۸۵۴   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

بازخوانی یک جنایت تاریخی به روایت شاهدان عینی؛
«... آری، كامیون‌ها را آوردند برای بردن جنازه‌ی مدافعانی كه جز اسلحه‌ی ایمان و شهادت سلاح دیگری نداشتند و آماده بودند تا با خون سرخ خویش از ارزش‌های اسلامی دفاع كنند. به گفته‌ی یک شاهد عینی، 56 كامیون جنازه بردند و زخمی‌ها را هم همراه كشته‌شده‌ها در گودالی در محله‌ی خشتمال ها و باغ خونی مشهد دفن كردند».
کد خبر: ۷۸۵۳   تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۲۱

قاسم تبریزی
در تیرماه 1314 قیام مردم مشهد در صحن مسجد گوهرشاد در اعتراض به حرکت‌های ضددینی رضاخان توسط قزاق‌ها و به کمک نیروهای ارتش و شهربانی به خاک و خون کشیده شد. هرچند حادثه گوهرشاد برای اعتراض به تغییر لباس رخ داد. اما اگر بخواهیم در یک جمع بندی دوره حرکت رضاخان را بررسی کنیم تنها بحث بر سر موضوع کشف حجاب نبود، تغییر لباس مردان، تغییر کلاه در دو مرحله، تغییر در حوزه‌های علمیه، تعطیلی هیئت‌های مذهبی و منع عزاداری امام حسین(ع)، منع برگزاری مجالس ختم علما، تشکیل مدارس مختلط، حذف آموزش کتب دینی در مدارس همه و همه بعدها به شکلی فاجعه‌بار در گوهرشاد خود را نشان داد.
کد خبر: ۶۹۷۹   تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۱

تازه های کتاب