مرکز اسناد انقلاب اسلامی

ملی شدن صنعت نفت از نقاط درخشان مبارزات ملت ايران عليه استعمار و استبداد است. اين نهضت که با راهبری عناصر مذهبی و ملی توانسته بود دست دول بیگانه را از نفت ايران کوتاه کند به ناگاه با کودتای آمريکايی ـ انگليسی 28 مرداد 1332 متوقف شد. بدون شک اشتباهاتی که در جریان نهضت ملی به منصه ظهور رسید، در شکست این نهضت موثر بود. به انزوا کشاندن نیروهای مذهبی توسط جریان‌ ملی‌گرا باعث از بین رفتن پایگاه اجتماعی مصدق شد و اعتماد بی‌رویه و بدون پشتوانه مصدق به آمریکا او را به ورطه سقوط کشاند. علاوه بر این، انحلال مجلس هفدهم توسط مصدق نیز در شکست نهضت نفت موثر بود.

با توجّه به تمام منابع بسیار عظیمی که ایران در دست داشت نتوانست این‌ها را به‌صورت صحیح manage [اداره] کند و وضع کشور را به جایی رسانده بود که بخش خصوصی‌اش کاملاً کنترل از دستش رفته بود. بخش دولتیش هم سازمان برنامه، اصلاً مسئولیّتی وجود نداشت. صحبت می‌کردیم با بخش‌های مختلف مثلاً شهرسازی صحبت‌ از میلیارها دلار می‌شد بدون این که بدانند که برای چه می‌خواهند این منابع را خرج کنند. یک حسی بود که حقیقتاً هیچ کسی در کنترل نیست در ایران، درست یک سال قبل از انقلاب.

در طول 8 سال جنگ تحمیلی رژیم بعثی علیه ایران، رژیم آل سعود از هیچگونه حمایت سیاسی، مالی، اطلاعاتی و تسلیحاتی به صدام دریغ نورزید؛ به طوری كه "ملك فهد" پادشاه عربستان در رابطه با كمك های مالی سعودی ها به عراق اعتراف كرد: «ارزش كل اعتبارات، وام های بی‌بهره و سایر كمك‌هایی كه به شكل محموله‌های نفتی یا تجهیزات به عراق به عمل آمده بیش از 27.5 میلیارد دلار است.»