دیدگاه

این نوشته دربارۀ تاریخ انقلاب نیست. بلکه مشخصاً به قصد ترسیم نسبت بدنۀ روحانیت با آن به بهانه سخنان اخیر مهندس عبدالعلی بازرگان در تخفیف نقش بدنه روحانیت در انقلاب است.

با گذشت 35 سال از رحلت امام خمینی شاید تصویر آن روزها برای بسیاری کم‌رنگ شده باشد و از بسیاری از آنچه در آن روزها فضای سیاسی کشور با آن روبه‌رو بود، اطلاع چندانی نداشته باشند. در ادامه به سه مقطع پیش از رحلت امام خمینی، زمان رحلت ایشان و جانشینی او خواهیم پرداخت.

در جریان بررسی اصل هفدهم نیز ابتدا حرفی از تعیین روز جمعه به عنوان «تعطیل رسمی هفتگی» نبود و در ابتدای اصل پیشنهادی نیز شهر تهران به عنوان «مرکز حکومت جمهوری اسلامی ایران» مشخص شده بود. به پیشنهاد ابوالحسن بنی‌صدرو تصویب اکثریت مجلس، اشاره به شهر پایتخت کشور از قانون اساسی حذف می‌شود تا امکان تغییر پایتخت بدون نیاز به رفراندوم فراهم باشد. در ادامه جلسه، مرحوم آیت‌الله منتظری پیشنهاد می‌کند تعیین روز جمعه به عنوان «تعطیل رسمی» به این اصل افزوده شود.

نام دکتر محمد مصدق در تاریخ­نگاری معاصر با وقایع مهم تاریخ معاصر ایران به‌­ویژه نهضت ملی کردن صنعت نفت ایران گره خورده ­است. اما نام او در مطبوعات جهان غرب از 1330ش و با انتصابش به نخست‌وزیری به دو دلیل بسیار مطرح شد؛ نخست مخالفت بی‌­سابقه­‌اش به عنوان مجری قانون ملی کردن صنعت نفت با نفوذ انگلیس در ایران و دوم شیوۀ متفاوت نخست‌وزیری­ او که از بستر خود کشور را اداره می­‌کرد. ارائه این بازنمایی از مصدق در فقدان زندگینامۀ جامعی از او زمینه‌­ساز نگارش اثری شد که در ادامه معرفی شده ­است.

اندرو اسکات کوپر پژوهشگر تاریخ و سیاست در خاورمیانه و اصالتا اهل نیوزلند است. کوپر دکترای تاریخ از دانشگاه ویکتوریا در نیوزیلند اخذ کرده و همچنین در سال ۲۰۱۳، یک دوره فرصت مطالعاتی را در جامعة المصطفی العالمیه در شهر قم در ایران گذرانده‌ است.

اگر قوام نظام عادلانه را به وجود صلاحیت و عدالت در منتخبان بدانیم، در مورد نحوه‌ی احراز این صلاحیت، دو دیدگاه وجود دارد. تعیین مناصب سیاسی و اجتماعی ممکن است مقید و تابع صلاحیت‌های فردی بشود یا برعکس، فرایند تعیین، کاشف از صلاحیت افراد تعریف شود یا اینکه خود این فرایند، اعتباربخش و صلاحیت‌دهنده محسوب گردد.

جان قزوینیان روزنامه‌نگار، پژوهشگر تاریخ و استاد دانشگاه است و پیش از این مدتی ریاست مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه پنسیلوانیا را به عهده داشته است. او اصالتاً ایرانی‌ست و به جز پژوهش درباره تاریخ ایران به موضوع ارتباط سیاست و نفت در شمال قاره آفریقا پرداخته است. از او تاکنون کتاب تاریخ روابط ایران آمریکا(از سال 1720 تا 2020) به فارسی ترجمه شده و توسط سه ناشر مختلف به چاپ رسیده است.

حجت‌الاسلام و المسلمین محسن قنبریان در نشست «داستان عدالت و آزادی» به تبیین نسبت عدالت و آزادی از دیدگاه امام خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای پرداخت.

متولیان انحصاری تحقیقات جنگ در ایران، در ارتباط گرفتن با محققان ‌خارجی و همچنین ترجمه‌ی آثار و ارائه‌ی اسناد ایرانی در بیرون مرزهای ایران موفقیتی نداشته‌اند و اغلبِ کتاب‌هایی که محققان غیرایرانی نوشته‌اند، با رجوع به اسناد غیرایرانی و روایت‌های عراقی نوشته شده است. در این آثار، اطلاعات دقیقی از جبهه‌ی ایران وجود ندارد و بسیاری از تلاش‌های طاقت‌فرسا و ابتکاری و اندیشمندانه نادیده گرفته شده و حتی پیروزی‌های ایران در مقاطعی از جنگ، که ناشی از طراحی‌های دقیق و شناسایی‌های مهم بوده، با به‌کارگیری از تاکتیک امواج انسانی مرتبط شده‌ است. دریغ از این‌که این نهادهای نظامی توانسته باشند این آثار را نقادی کنند و دیدگاه ایران را در فضای بین‌المللی منتشر کنند.