امام خمینی: شما بانوان مقدم بر مردها هستید
پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ سخنرانی امام خمینی در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۵۷ خطاب به بانوان قم، حاوی مباحثی اساسی درباره جایگاه زن در اسلام، نقش زنان در انقلاب اسلامی و مسئولیت‌های آنان در جامعه بود. این سخنان نشان‌دهنده نگاه امام به زن به عنوان نیرویی تأثیرگذار و پیش‌رو در تحولات اجتماعی و سیاسی بود. تحلیل محتوای این سخنرانی نشان می‌دهد که امام خمینی بر چند محور اساسی تأکید داشت:
۱. تجلیل از نقش زنان در انقلاب اسلامی
امام خمینی در این سخنرانی، به‌صراحت از پیشتازی زنان در نهضت اسلامی سخن می‌گوید:
«شما بانوان اثبات کردید که در صف جلو هستید. شما اثبات کردید که مقدم بر مردها هستید. مردها از شما الهام گرفتند.»
این جمله نشان می‌دهد که امام زنان را نه‌تنها مشارکت‌کننده، بلکه الهام‌بخش حرکت مردان در مسیر انقلاب می‌دانست. برخلاف تصور سنتی که زنان را عنصری منفعل در جامعه قلمداد می‌کرد، امام خمینی آنان را نیروی اصلی مبارزه علیه استبداد پهلوی معرفی کرد.
۲. جایگاه ویژه زن در اسلام
یکی دیگر از نکات مهم در این سخنرانی، نگاه اسلام به زن است. امام تأکید می‌کند که اسلام برای زنان ارزش والایی قائل است:
«اسلام به شما آن‌قدر احترام قائل است که برای مردها نیست.»
این سخن نشان می‌دهد که امام معتقد بود که زنان در اسلام جایگاهی دارند که فراتر از تصور رایج است. ایشان با اشاره به این‌که اسلام می‌خواهد زنان را از ملعبه شدن نجات دهد، به آسیب‌هایی که حکومت پهلوی بر زنان وارد کرده بود، اشاره می‌کند:
«اسلام شما را می‌خواهد از این مَلْعَبه‌ای که این‌ها می‌خواهند شما را ملعبه قرار بدهند نجات بدهد.»
۳. زن، محور تربیت نسل آینده
امام خمینی در این سخنرانی، به نقش مادران در تربیت نسل آینده اشاره می‌کند و زنان را پرورش‌دهندگان مردان بزرگ جامعه می‌داند:
«مردها در دامن شما بزرگ شدند؛ شما تربیت‌کننده مردها هستید. قدر خودتان را بدانید.»
این بیان، تأکید امام بر مسئولیت خطیر زنان در جامعه را نشان می‌دهد. از دیدگاه ایشان، زنان نه‌تنها در صحنه اجتماعی و سیاسی نقش دارند، بلکه باید نسلی آگاه، متعهد و مقاوم در برابر استبداد و استعمار پرورش دهند.
۴. لزوم مشارکت زنان در تصمیمات سیاسی و اجتماعی
امام خمینی در بخش پایانی سخنرانی، به حق و تکلیف زنان در تعیین سرنوشت جامعه اشاره می‌کند و از آنان می‌خواهد در رفراندوم جمهوری اسلامی شرکت کنند:
«همه شما باید رأی بدهید؛ رأی جمهوری اسلامی، نه یک کلمه کم نه یک کلمه زیاد.»
این تأکید نشان می‌دهد که از دیدگاه امام، حضور سیاسی زنان نه‌تنها مجاز، بلکه ضروری است. برخلاف دوران پهلوی که مشارکت سیاسی زنان بیشتر در جهت منافع حاکمیت تبلیغ می‌شد، امام خمینی بر نقش واقعی و فعال زنان در تعیین سرنوشت کشور تأکید دارد.
در ادامه متن اصلی سخنرانی یادشده را به نقل از جلد ششم صحیفه امام خمینی صفحات ۳۵۶-۳۵۷ می‌خوانیم:
تسلیت به اهالی داغدیده قم
من از قم رفتم در صورتی که شما بانوان و مردان این شهر ابتلا به زحماتی داشتید لکن جوانان‌تان در کنارتان بودند؛ و آمدم در صورتی که داغ جوانان همان‌طوری که بر دل پدر و مادرها تأثیر داشت در دل من هم تأثیر داشت. من آن عکس‌هایی که در مدرسه فیضیه به در و دیوار است، این جوان‌های برومندی که از دست ما رفته است، برای این‌ها به اهالی قمتسلیت عرض می‌کنم؛ به مادران داغدیده تسلیت عرض می‌کنم.
جنایات و خیانت‌های عظیم رژیم پهلوی
تمام مملکت ما این ابتلا را داشت. همه کشور ما در پنجاه و چند سال در ابتلا و در زحمت و در اختناق و در وابستگی به اجانب به سر بردند. خدا می‌داند که این پدر و پسر با این کشور ما چه کردند. خدا می‌داند که در طول تاریخ، خیانت مثل این‌ها به ایران نشده بود. تمام سلاطین در ۲۵۰۰ سال یا بیشتر جنایتکار بودند، همه جنایتکار بودند حتی خوبان‌شان هم جنایتکار بودند، لکن خیانت‌شان به اندازه این‌ها نبود. آن‌ها به کشور خودشان... خیانت می‌کردند؛ این‌ها علاوه بر این‌که حجم جنایت‌شان خیلی زیاد بود، حجم خیانت‌شان بیشتر بود.
در زمان رضاخان، که شاید اکثر شما یادتان نباشد، ما شاهد چه صحنه‌ها بودیم! در همین قم و نسبت به بانوان محترم این قم و در همه شهرها نسبت به بانوان محترم شهرها، او به تبع از کسانی که تعلیم به او می‌دادند به اسم «کشف حجاب» هتک حرمت اسلام، هتک حرمت مؤمنین، هتک حرمت بانوان ما را چقدر کرد! و مأمورهای او با خانم‌ها و با مخدرات ما چه کار کردند؛ چه سلوک کردند؛ چقدر پاره کردند چادرهای آن‌ها را، چقدر به یغما بردند چادرها و روسری‌های آن‌ها را. ما شاهد این‌ها بودیم، و شماها هم شاهد اینپسر بودید که به اسم «تمدن بزرگ» با این مملکت چه کرد. شما نمی‌توانید تصور بکنید که این‌ها چه جور با این مملکت معامله کردند. ما نمی‌توانیم حجم جنایات این‌ها را بفهمیم و حجم خیانت‌شان را. ما اطلاع نداریم که این‌ها در کجاها ذخیره‌ها دارند. آن‌قدری که حالا فاش شده است این معلوم نیست که این مقداری باشد که هست. معلوم نیست که در بانک‌ها، مثل بانک سوئیس و آمریکا و انگلستان و سایر جاها، این‌ها چقدرها دارند؟ می‌گویند که اخیرا ۲۳ میلیارد دلار برده است و ما اطلاع نداریم از این‌که سابقا چقدر برده‌اند.
در زمانِ آن پدر، وقتی که در جنگ واقع شد و متفقین او را اخراج کردند، دنبال این افتاد که جواهر جمع کند؛ چمدان‌ها را پر کردند از جواهرات و بردند. وقتی که در کشتی نشست (از قراری که برای ما نقل کرده‌اند) یک کشتی دیگری که مخصوص حیوانات بود آوردند متصل کردند به آن کشتی! و آن خبیث را، که از حیوان بدتر بود، گفتند بیا توی آن کشتی. گفت پس چمدان‌ها چه؟ گفتند چمدان‌ها مال بعد! بعد هم چمدان‌ها را انگلستان بردند [و] خوردند.
در زمان این [شاه] هم همه چیزهای ما را بردند؛ همه حیثیت ما را بردند. آن‌قدری که به نیروی انسانی ما ضرر زدند، به نیروی مادی ما ضرر نزدند. آن‌قدری که انسان‌ها را نگذاشتند رشد بکنند، آن‌قدری که مراکز فحشا را درست کردند، قمارخانه‌ها را درست کردند، فحشاخانه‌ها را درست کردند و در اختیار جوان‌های ما گذاشتند و آن‌ها را غافل کردند از مقدرات خودشان، آن‌قدر که ابتلا به این مواد مخدِره این‌ها پیدا کردند در زمان این‌ها، برای این‌که همه چیزشان را تخدیر کنند و نگذارند نسبت به مقدرات خودشان فکر بکنند. لکن خدای تبارک و تعالی خواست که در این دو سال اخیر، البته مبدأ از ۱۵ خرداد بود لکن در این دو سال اخیر که نهضت شکوفا شد، خدای تبارک و تعالی به شما کمک کرد.
زنان در صف اول انقلاب
شما بانوان اثبات کردید که در صف جلو هستید. شما اثبات کردید که مقدم بر مردها هستید. مردها از شما الهام گرفتند. مردهای ایران از مخدرات ایران، از بانوان ایران عبرت گرفتند و تعلیم گرفتند. و مردان قم هم از شما بانوان عزیز عبرت گرفتند و تعلیم گرفتند. شما در صف جلوی نهضت هستید. اسلام به شما آن‌قدر احترام قائل است که برای مردها نیست. اسلام شما را می‌خواهد نجات بدهد؛ اسلام شما را می‌خواهد از این مَلْعَبه‌ای که این‌ها می‌خواهند شما را ملعبه قرار بدهند نجات بدهد؛ اسلام می‌خواهد شما را یک انسان کامل تربیت کند که در دامن شما انسان‌های کامل تربیت بشود.
من از همه شما تشکر می‌کنم که در این نهضت شرکت کردید؛ و از همه مادرهایی که در این نهضت شرکت کردند و عزیزان‌شان را از دست دادند، برای آن‌ها اظهار تأسف می‌کنم و برای شهدای آن‌ها رحمت از خدای تبارک و تعالی می‌خواهم. و من رحمت خدا را برای همه شما طالبم. خداوند همه شما را به سعادت برساند. خداوند همه شما را به کمال مطلوب برساند.
همه شما باید رأی بدهید؛ رأی «جمهوری اسلامی»، نه یک کلمه کم نه یک کلمه زیاد. شما هم باید رأی بدهید؛ شما هم فرقی با سایرین ندارید بلکه شما مقدمید بر مردها. مردها در دامن شما بزرگ شدند؛ شما تربیت‌کننده مردها هستید. قدر خودتان را بدانید. اسلام قدر شما را می‌داند. شما همه شرکت کنید در این رفراندمی که خواهد شد و رأی بدهید برای جمهوری اسلامی. من امیدوارم که یک جمهوری اسلامی و یک عدل اسلامی و یک حکومت عادل پیدا بشود که مملکت ما را از این گرفتاری‌ها نجات بدهد و نگذارد دیگر دست اجانب در این مملکت باز باشد، و استقلال و آزادی را برای شما (همه) بیمه کند. خداوند همه شما را رحمت کند.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
