آیت‌الله سید مرتضی پسندیده
سید مرتضی پسندیده (۱۲۷۴-۱۳۷۵ش)، برادر بزرگتر امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و از فعالان سیاسی حوزه علمیه قم بود. او نزد بزرگان شهر اصفهان زانوی شاگردی زد و در زادگاهش، خمین، به تدریس دروس اسلامی پرداخت. او در فعالیت‌های سیاسی قبل و بعد از انقلاب ایران شرکت داشته است.
پدرش سید مصطفی و جدش سید احمد، از علما و شخصیت‌های محترم منطقه بودند. سید احمد، فرزند سید دینعلی شاه کشمیری، در عراق تحصیل و به دعوت برخی از اهالی خمین به این منطقه مهاجرت کرده بود. سید مصطفی در خمین به دنیا آمد و بعد از تحصیل مقدمات، در حوزه‌های اصفهان و نجف درس خواند و به زادگاهش بازگشت. مقابله او با اشرار منطقه سبب شد که در ۱۳۲۰ش به دست آنها کشته شود. در این زمان سید مرتضی هشت ساله و فرزند دیگرش روح‌الله (امام خمینی) چهار ماهه بودند؛ بدین سبب می‌توان گفت سید مرتضی در دوران کودکی برادرش، امام خمینی، سمت سرپرستی و تعلیم وی را داشته است.
پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در خمین، نزدیک به هشت سال در اصفهان نزد عالمانی چون حاج شیخ محمدرضا نجفی، میرزاعلی یزدی، حاج آقا رحیم ارباب و حاج صادق آقا خاتون آبادی به تحصیل علوم دینی پرداخت. سپس، با مراجعت به زادگاه خود، جلسات تدریسِ فقه، اصول، منطق، کلام و نحو تشکیل داد که برادرش، روح الله، نیز در پاره ای از آنها شرکت می کرد. آیت الله پسندیده، به گفته خودش، در سال ۱۳۰۲ و ۱۳۰۳ش. چند ماهی در درس آیت الله سید حسن مدرس در مدرسه سپهسالار تهران نیز شرکت کرده است.
وی پیش از ۱۳۴۲ش، در جریان‌های سیاسی و اجتماعی خمین و گاه تهران، حضور داشت و پس از آن نیز به دلیل نسبت نزدیک با امام خمینی، در معرض تهدید و تنگناهای سیاسی بود، به گونه‌ای که چند بار بازداشت و به شهرهای خمین، انارک و دارانِ اصفهان تبعید شد. مهمترین اقدام وی در سال‌های ۱۳۴۲ـ۱۳۵۷ شمسی، تأمین و پرداخت شهریه به طلاّب حوزه‌های علمیه از طرف امام خمینی و کمک مالی به خانواده‌های زندانیان و تبعیدشدگان در زمان سلطنت محمد رضا پهلوی بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آیت الله پسندیده، وکالتِ امام خمینی را در امور شرعی قم برعهده داشت. از او مجموعه خاطراتی از دوران رضاخان و فرزندش محمدرضا پهلوی همراه با تاریخچه خاندان امام خمینی، در مصاحبه با مجله پاسدار اسلام به جا مانده که صورت کامل آن در کتاب خاطرات آیت‌الله پسندیده به چاپ رسیده است.
آیت‌الله سید مرتضی پسندیده، در ۲۲ آبان ۱۳۷۵ (۳۰ جمادی الا´خری ۱۴۱۷) در تهران درگذشت و در حرم حضرت معصومه در قم به خاک سپرده شد.
