سیر تأسیس ارتش بیست میلیونی؛ از سازمان بسیج ملی تا نیروی مقاومت بسیج / روایتی از اولین مأموریت‌های بسیج در کشور
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در پنجم آذر 1358 و پس از رهنمودهای امام
خمینی، تشکیل ارتش 20 میلیونی یا بسیج مستضعفین در اولویت اقدام مسئولین وقت
جمهوری اسلامی قرار گرفت. در بخشی از فرمایشات امام آمده بود: «جوان‌ها را یادشان
بدهید و همه جا باید اینطور بشود که یک مملکت بعد از یک چند سالی بشود یک کشوری با
20 میلیون جوان که دارد بیست میلیون تفنگدار داشته باشد. بیست میلیون ارتش داشته
باشد. و این یک همچه مملکتی آسیب‌بردار نیست.»
محمود
صلاحی در بخشی از خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است
درباره ثمرات تشکیل بسیج می‌گوید: اندیشه دفاع از اسلام با تکیه بر نیروهای
وفادار توده مسلمان در صدر اسلام و با همت پیامبر بزرگوار اسلام پایه‌ریزی شد.
دفاع از موجودیت اسلام که در قرآن کریم تحت عنوان آیات جهاد و مبارزه با دشمنان
آمده است، با فداکاری مستضعفین جامعه و از جان‌گذشتگی آنان تحقق یافت. پس از
پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 این سابقه تاریخی موجب شد تا امام خمینی در
پنجم آذر 1358 فرمان تشکیل ارتش 20 میلیونی یا بسیج مستضعفین را صادر نماید.
بسیج
مستضعفین برای اجرایی شدن، فرآیندهایی را سپری کرد. ابتدا در 1359/4/19 به شکل
سازمان بسیج ملی به تصویب شورای انقلاب رسید که بر اساس این قانون رئیس سازمان
بسیج ملی از طرف رهبر یا شورای رهبری منصوب و خط مشی کلی آن توسط شورای عالی
دفاع تعیین می‌شد. اما طی نامه‌ی مورخه‌ی 1359/11/25 كه توسط نخست‌وزیر شهید، محمدعلی
رجائی صادر شد، بسیج مستضعفین در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادغام و به عنوان
یکی از واحدهای این نهاد در کنار دیگر واحدهای عضو شورای فرماندهی سپاه قرار گرفت.
رئیس واحد بسیج مستضعفین سپاه از سوی فرماندهی سپاه تعیین می‌شد که از رؤسای آن می‌توان
به حجت‌الاسلام سالک و حجت‌الاسلام رحمانی اشاره کرد. در ماده 35 اساسنامه واحد
بسیج مستضعفین آمده است: «هدف از تشکیل واحد بسیج مستضعفین ایجاد توانایی‌های لازم
در کلیه‌ی افراد معتقد به قانون اساسی و اهداف انقلاب اسلامی به منظور دفاع از
کشور و نظام جمهوری اسلامی و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلایا و حوادث
غیرمترقبه با هماهنگی مراجع ذی‌ربط می‌باشد».
علاوه بر این، بسیج برای مقابله با تهاجم فرهنگی و حضور مؤثر در فرهنگ‌سازی انقلابی و یا بحران‌های ناشی از حوادث و سوانح به عنوان یک سازمان نظامی و بخشی از نیروهای مسلح مأموریت دارد تا از تمامیت ارضی و استقلال کشور دفاع نماید و با تهدیدات داخلی و خارجی مقابله کند. به یاد ماندنی‌ترین و پرآوازه‌ترین حضور بسیج در رویارویی با تهدیدات خارجی، هشت سال دفاع مقدس بود که با تقدیم بیش از نود هزار نفر شهید در کنار سایر نیروهای مسلح، دشمن متجاوز را از خاک میهن اسلامی بیرون کرد. در این مقطع حساس نقش نظامی و نیز معنوی بسیج در ساماندهی یک ارتش کاملاً اسلامی و مردمی بسیار برجسته بود.
پس از تشکیل نیروهای
پنج‌گانه سپاه، واحد بسیج مستضعفین سپاه به «نیروی مقاومت بسیج» تغییر نام داد و
سردار علیرضا افشار، رئیس ستاد مشترک سپاه پاسداران به عنوان فرمانده نیروی مقاومت
بسیج معرفی شد.
از
همین‌رو نهادی با عنوان بسیج ملّی به ریاست سرهنگ کوچک‌زاده تشکیل شد که در هر
استان، حلقه‌ای چند نفره زیرمجموعه آن بود و به همین ترتیب در شهرستان‌های هر
استان نیز اعضایی داشت. مثلاً در اردکان حلقه پنج نفره‌ای دایر شد که من، شهید
بوستانی (که در جنگ تحمیلی در ارتفاعات بازی‌دراز به شهادت رسید) آقای جواد حاج‌احمدی
و آقای قاسم ناظمی اردکانی (که مسئول این جمع بودند)، حلقه بسیج شهر را تشکیل
دادیم. محل استقرارمان مرکز پیشاهنگی واقع در محله دروازه سیف بود که در آنجا به
آموزش خواهران و برادران بسیجی و جذب نیرو مشغول شدیم.
در
ابتدا کار را با در اختیارداشتن دو اتاق شروع كردیم و کم‌کم به لطف خدای متعال و
کمک آقای کلاهدوزان، مسئول پیشاهنگی (خبرنگار روزنامه کیهان) کل آن ساختمان را
تجهیز و اولین مرکز بسیج اردکان را تأسیس نمودیم. پیش از آن حدود دو هفته به یزد
رفتیم و آموزش‌های نظامی بسیاری را نظیر کار با سلاح‌های ژ-3، اِم یک و برنو، پرش
از ماشین، رزم در بیابان و سایر تاکتیک‌ها حدّ مربی دیدیم. پس از پایان دوره‌ی
آموزشی به اردكان بازگشتیم و حاصل آموخته‌های خود را در اختیار اعضا قرار دادیم.
لبته فعالیت‌های بسیج پیش از جنگ تحمیلی به آموزش نظامی خلاصه نمی‌شد و وظایف
دیگری از قبیل حفاظت از شهر، برخورد با ناامنی‌های احتمالی، گشت پیاده و سواره
اطراف شهر، حفاظت از اموال مردم و نظارت بر توزیع کوپن‌ها و غیره را دربرمی‌گرفت.
تمام این کارها به رغم نبود بودجه، نیروهای اندک و امکانات ناچیز به خوبی انجام می‌شد.
به این صورت که هر یک از اعضا به همراه بیست، سی تن از بسیجیانی که آموزش دیده
بودند با یک خودروی استیشن بزرگ که آن زمان آهو نام داشت، به گشت شبانه، نظارت بر
امور پمپ‌بنزین‌ها و بسیاری فعالیت‌های دیگر می‌پرداختند.
