مروری بر زندگینامه آیت الله علوی گرگانی
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ حضرت آیتالله سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی، زاهد وارسته و مرجع عالیقدر جهان تشیع به ملکوت اعلی پیوست. ضمن تسلیت به ساحت بقیه الله الاعظم (ارواحنا فداه)، مختصری از زندگینامه این مرجع معظم از نظر می گذرد.
تولد و خانواده
آیتالله سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در خرداد ۱۳۱۸ش (بیستم جمادی الثانی ۱۳۵۹ق)، در نجف اشرف به دنیا آمد. پدر بزرگوارشان، مرحوم آیتالله حاج سید سجاد علوی گرگانی بزرگترین شخصیت علمی منطقه «گرگان و دشت» و از مشهورترین علمای استان مازندران به شمار می‌رفت. وی از شاگردان آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری (موسس حوزه قم)، حاج شیخ ابوالقاسم قمی، حاج شیخ محمد علی حائری قمی، حاج میرزا محمد فیض قمی و حاج شیخ محمدعلی حائری قمی بود. والده آیت الله علوی گرگانی هم، صبیه مرحوم حجت الاسلام شیخ علی اصغر مؤید الشریعه بود.
آیت الله سید سجاد علوی گرگانی پدر آیتالله علوی
تحصیلات
آیتالله علوی، در هفت سالگی (۱۳۶۵ق) همراه پدر بزرگوارش آقا سید سجاد، از نجف به ایران آمد و نزد ایشان قرآن و حساب و ادبیات و مغنی و مطول و شرح لمعه را آموخت. در ۱۶ سالگی (۱۳۷۴ق) همراه پدر و گروهی از حجاج گرگانی، به زیارت عتبات عالیات، بیت الله الحرام، مدینه منوره، بیت المقدس، الخلیل (حرم حضرت ابراهیم) و سوریه نائل آمد و در طول مسیر برای کاروانیان به خواندن مناسک و کتابهای دینی می‌پرداخت. ایشان که قصد اقامت در نجف را داشتند، به پیشنهاد مرحوم آیت الله العظمی حکیم به قم آمد و در حوزه علمیه قم به تحصیل سطوح عالیه نزد اساتیدی چون حضرات آیات: شیخ مصطفی اعتمادی، (مطوّل) ستوده، (شرح لمعه) میرزا محمد مجاهدی تبریزی (مکاسب) و سید محمد باقر سلطانی طباطبایی (کفایه) پرداخت و این دروس، ۴ سال به طول انجامید.
استادان
آیت الله علوی در خلال تحصیل خویش، در حوزه علمیه قم توفیق یافت از محضر بزرگانی چون: آیتالله العظمی بروجردی، آیتالله العظمی امام خمینی، آیتالله سید محمد محقق داماد، آیتالله حاج آقا مرتضی حائری یزدی، آیت الله العظمی سید محمد رضا موسوی گلپایگانی، آیت الله العظمی حاج شیخ محمد علی اراکی، آیت الله حاج شیخ عباسعلی شاهرودی نیز کسب فیض نماید.
به سوی نجف
حضرت آیت الله علوی گرگانی در خلال تعطیلات تابستانی حوزه علمیه قم، به مدت هفت سال به نجف اشرف مهاجرت می‌کردند و در خانه دامادشان مرحوم آیتالله حاج سید حبیب‌الله طاهری گرگانی اقامت می‌گزید و به درسهای اساطین نجف مانند آیات عظام: آقای خویی، آقای شاهرودی، میرزا باقر زنجانی و نیز استادش امام خمینی شرکت می‌کردند و از مستشکلین درس به شمار می‌رفت.
تدریس
حضرت آیتالله علوی گرگانی، از همان سال‌های نخستین تحصیل علوم دینی، به تدریس آموخته‌های خود پرداخته است. وی، بارها سیوطی و مغنی و مطول: شرح شمسیه و شرح نظام را تدریس کرد و در همان زمان نوجوانی (۱۷ سالگی، ۱۳۷۵ق) حاشیه ملا عبدالله را به نام «رفع کشف الغاشیة عن وجه الحاشیة» شرح نمود.
وی، از سال ۱۳۸۲ق به تدریس سطوح (معالم، قوانین، شرح لمعه و شرح تجرید) پرداخت و به زودی درس شرح لمعه‌اش – که در زیر گنبد مسجد اعظم تشکیل می‌شد – یکی از شلوغ‌ترین درسهای حوزه علمیه قم شد و دروس رسائل و مکاسب و کفایه‌اش هم – که در حسینیه ارک برگزار می‌شد – از پرجمعیت‌ترین دروس حوزه بود. ایشان گاه، روزی چهار درس را تدریس می‌نمود و به درس اساتیدش هم حاضر می‌شد.
در سال ۱۴۰۵ق، به امر آیت الله حاج آقا مرتضی حائری و درخواست گروهی از شاگردان درس مکاسب و کفایه‌اش تدریس خارج فقه و اصول را آغاز کرد و در حدود ۳۰ سال تدریس خارج، کتابهای طهارت و زکات و دو دوره اصول را به پایان برده و به تدریس کتاب صلاة، همت گماشت.
تألیفات
آیتالله علوی دارای تألیفات متعدد چاپی و خطی (در حدود ۶۰ جلد) است، از آثا معظم‌له می‌توان به، المناظر الناضرة فی احکام العترة الطاهرة (ج ۱، بخشی از کتاب طهارت)، لئالی لاصول (۶ج. مباحث الفاظ و اصول عملیه)، نور الهدی فی التعلیق علی العروة الوثقی، التعلیقة علی تحریر الوسیلة (۲ ج)، اجوبة المسائل (۲ ج) – پاسخ به استفتائات از طهارت تا دیات، انوار اخلاقی یا ره توشه پارسایان (۳ ج)، توضیح المسائل (به عربی و اردو ترجمه شده است)، مناسک حج (به عربی و اردو ترجمه شده است)، استفتائات و مناسک و ادعیه حج، احکام جوانان، احکام بانوان، گلچینی از درسهای اخلاق، مجموعه پیام‌ها و بیانیه‌های به مناسبت‌های مختلف، مانند: ایام فاطمیه، ایام اعتکاف، ایام رمضان، ایام محرم الحرام و... اشاره کرد.
رفتار و کردار
حضرت آیت الله علوی را همگان به تواضع و فروتنی‌اش می‌شناسند، او، با اینکه سنین کهولت را سپری می‌کرد، اما خود، حتی المقدور در را به روی میهمانان می‌گشودند، در مقابل آنان دست به سینه می‌گذاشتند و با فروتنی می‌نشستند. ایشان مقید به نماز اول ماه و غسل روز جمعه و اغسال مستحبی دیگر و ادعیه شب و روز جمعه بودند و هر روز برای دیدار مردم با ایشان، یک ساعت و نیم پیش از ظهر و پیش از مغرب، در دفتر، می‌نشستند.
حمایت از نظام
حضرت آیتالله علوی گرگانی، در پیش از انقلاب در راهپیمائی‌های طلاب و فضلای حوزة علمیه قم همواره شرکت داشت و پس از پیروزی انقلاب هم، از سوی حضرت امام به عضویت «دادگاه عالی قم» درآمد و بسیاری از پرونده‌های سخت و مشکل قضایی را به سرپنجه تدبیر علم خود، رسیدگی کرد و برای شرکت در جبهه‌های نبرد حق و دفاع مقدس، چند بار جلسه درس خود را تعطیل نمود و خود همراه با شاگردانش به جبهه‌ها شتافتند.
پس از وفات حضرت امام، بیشترین حمایت‌ها را از نظام جمهوری اسلامی و رهبری حضرت آیتالله العظمی خامنه‌ای به عمل آورده و در سخنرانی‌های عمومی و دیدار اقشار مختلف با ایشان، از مواضع حکیمانه رهبری تقدیر نموده و همگان را به اطاعت از ایشان و تقویت معظم‌له، توصیه می‌نمود.
رحلت
آیتالله العظمی علوی گرگانی سرانجام پس از طی دوره‌ای بیماری در تاریخ 24 اسفند 1400 دعوت حق را لبیک گفت.
متعاقب رحلت این عالم ربانی، علما، مراجع، مقامات لشکری و کشوری هر یک در پیام‌هایی این ضایعه را تسلیت گفتند؛ رهبر معظم انقلاب نیز در پیامی رحلت این عالم ربانی را تسلیت گفتند. متن پیام به این شرح است:
«بسم الله الرّحمن الرّحیم
رحلت عالم ربّانی آیةالله آقای حاج سید محمدعلی علوی‌گرگانی رضوان‌الله‌علیه را به حوزه‌ی علمیه‌ی قم و به همه‌ی شاگردان و ارادتمندان و مقلدان ایشان بخصوص به مردم مؤمن گلستان که ارادت ویژه به این بزرگوار و والد محترمشان مرحوم آیةالله آقای حاج سیدسجاد علوی داشتند، و بالأخص به خاندان گرامی و فرزندان مکرّمشان تسلیت عرض میکنم. این مرجع معظم در قضایای گوناگون انقلاب و مسائل کشور همواره وفادارانه در کنار مردم و پشتیبان نظام مقدس بودند و خدمات ارزشمندی کرده‌اند که موجب فیض و رحمت الهی است ان‌شاءالله. از خداوند متعال علو درجات ایشان را مسألت میکنم و امیدوارم با اجداد طاهرینشان محشور گردند.
سیّدعلی خامنه‌ای
۲۴ اسفند ۱۴۰۰»
