مردم باور نمی‌کردند ارتشی‌ها دست به کشتار هم‌وطنانشان بزنند/ کماندوهای اسرائیلی در میدان ژاله!؟ + فیلم
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در تاریخ ۱۷ شهریور تظاهرات مردم تهران در خیابان ۱۷ شهریور و میدان ژاله، منجر به سرکوب خونین تظاهرکنندگان توسط نیروهای نظامی ارتش شاهنشاهی ایران شد. این حادثه آغازی بر پایان کار رژیم پهلوی ایران در نظر گرفته می‌شود که هر گونه امید به مصالحه میان انقلابیون و سلطنت‌طلبان را از میان برد.
طبق منابع موجود شورای امنیت ملی متشکل از نخست‌وزیر، وزیر امور خارجه، رئیس ستاد ارتش، رئیس ساواک، رئیس شهربانی، فرمانده ژاندارمری و وزیر کشور روز شانزدهم شهریور جلسه‌ای تشکیل می‌دهد. در این جلسه سپهبد مقدم رئیس وقت ساواک اظهار می‌دارد که طبق گزارش‌های رسیده تظاهرات پنج‌شنبه (۵۷/۱۶/۶) روز جمعه هم ادامه خواهد داشت و این که «قرار است فردا در مملکت آشوب به پا بکنند و مملکت را به هم بزنند. من مراتب را به عرض اعلیحضرت رساندم که به نظر من ضرورت دارد که اعلام حکومت نظامی بشود.» (انقلاب اسلامی به روایت رادیو بی بی سی، صص 228 و 229)
یک نکته‌ی مهم در این روز این است که، اسنادی مبنی بر نقش رژیم صهیونیستی در این فاجعه مشاهده می‌شود، به طوری كه سازمان اطلاعات و امنیت كشور (ساواک) تلاش كرد تا با كمک رسانه‌ها، نقش رژیم صهیونیستی در فاجعه‌ی "جمعه سیاه" را از دید مردم پنهان كند؛ سندی که در ادامه خواهد آمد به خوبی این موضوع را نشان می‌دهد.
همچنین از نکات مهم درباره‌ی ۱۷ شهریور این است که آمار رسمی و آنچه در اطلاعیه‌ی فرمانداری نظامی تهران درباره‌ی تعداد کشته‌ها ذکر شد با احتساب مجروحانی که بعدتر به شهادت رسیدند نزدیک به ۱۰۰ نفر است نه چند هزار نفر که مردم می‌گفتند. منتها چون ۱۰۰ کشته در تظاهرات شهری عدد بالایی است تا چند هزار نفر در نظر آمد. مهم‌تر اینکه مردم در طول سال‌ها به رسانه‌های حکومتی بی‌اعتماد شده و مجموع آمار ۱۰۰ نفر را باور نکردند.
واقعه‌ی ۱۷ شهریور احساسات عمومی را چنان تحریک و تهییج کرد که شماری از محبوب‌ترین و مشهورترین چهره‌های موسیقی و ادبیات را به صحنه آورد. چندان که جمعی از چهره‌های برجسته‌ی موسیقی رادیو همراه حسین علیزاده به صورت دسته‌جمعی از رادیو استعفا دادند و خارج شدند و به همین نیز بسنده نکردند و با شعر و ترانه و آواز مردم را همراهی کردند.
آنان در زیرزمین خانه‌ی محمدرضا لطفی گرد آمدند و دسته‌جمعی نواختند و خواندند. یکی از محصولات این زیرزمین تصنیف «ژاله خون شد» بود – سروده سیاوش کسرایی. (گروه موسیقی عارف با این تصنیف شناخته می‌شد.) دستگاه چهارگاه، صدای محمدرضا شجریان و همراهی کم‌نظیر گروه کُر که هیچ نمونه‌ی مشابهی در تاریخ موسیقی معاصر نداشت.
