نقش آیت‌الله نور مفیدی در تظاهرات محرم ۱۳۵۷ مردم گرگان
پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ تظاهرات ماه محرم در سال ۱۳۵۷، بزرگترین راهپیمایی‌های متصل به انقلاب اسلامی ایران بودند. عزاداری مردم در این ماه، در سراسر ایران در حالی تبدیل به تظاهرات با شکوه ضد رژیم شد که حکومت نظامی، اجتماع بیش از ۳ نفر را محدود و ممنوع کرده بود. مردم سراسر ایران از ابتدای ماه محرم همراه تجدید عهد با اولین قیام تاریخ مسلمین یعنی قیام امام حسین (ع)، آخرین پیام ملت را، که برکناری محمدرضا شاه پهلوی و برچیده شدن نظام سلطنتی بود، اعلام کردند. با این شرح، شهرهای سراسر ایران مملو از جوش‌و‌خروش بر ضد حاکمیت پهلوی شد. در این میان، شهر گنبد به دلیل موقعیت خاص خود که دارای اراضی مرغوب کشاورزی بود و در طی حکومت ۵۷ ساله‌ی پهلوی از غارت اراضی توسط سناتورها و خاندان پهلوی در امان نبود، دوشادوش مردم سایر شهرهای ایران از شرایط به وجود آمده ضدحکومتی استفاده کرد.
در نخستین روز محرم سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد، از روحانیون سرشناس مشهد که به گنبد کاووس سفر کرده بود، در مجلس سخنرانی که با شرکت عده‌ای از طبقات مختلف مردم در مسجد قائمیه‌ی این شهر برپا شد، سخنان انتقاد آمیزی نسبت به محمدرضا شاه بیان کرد. پس از این واقعه، نیروی انتظامی او را مجبور به ترک شهر کرد اما در روز ۱۲ آذر، چند تن از قضات دادگستری گنبد کاووس با وی ملاقات و مذاکره کردند. او تأکید کرد در آن شهر به منبر خواهد رفت. روز چهارم محرم عده‌ای از اهالی علی‌آباد که چهره‌ی خود را پوشانده بودند، به ساختمان بخشداری علی‌آباد وارد شدند و ضمن ایجاد آتش سوزی، شیشه‌های ساختمان مذکور و شیشه‌های یک دستگاه اتومبیل بخشداری را شکسته و متواری شدند، در گالیکش نیز عده‌ای دست به تظاهرات زدند که مامورین ژاندارمری با شلیک چند تیرهوایی آن‌ها را متفرق کردند.
روز بعد، پس از پایان مجلس روضه‌خوانی در مسجد مصلای گرگان، عده‌ای در کوچه‌های اطراف به تظاهرات پرداختند و مأموران انتظامی با شکلیک گاز اشک‌آور و تیرهوایی آن‌ها را متفرق کرد. در مسجد میدان عباسعلی نیز آقای نورمفیدی به منبر رفته و در سخنان خود به دولت نظامی ارتشبد ازهاری و شاه حمله کرد و گفت: «... که فقط اهالی گرگان فعالیت ضد حکومتی ندارند، در سایر شهرها اقدامات گسترده‌ای ضد دولت جریان داشته، به‌طوری که مبارزه‌ی مسلحانه هم صورت می‌گیرد." و بعد درباره‌ی حکومت اسلامی صحبت کرد و مردم را به رعایت‌نکردن مقررات و قوانین و دستورهای پلیس در ایام عزاداری تشویق کرد.»
در گزارشی به ساواک گرگان درباره‌ی فعالیت آقای نورمفیدی چنین آمده است: «... روحانی یادشده‌ی بالا، پس از حادثه‌ی مورخ 57/9/5 شهرستان گرگان، مجدداً شروع به فعالیت‌های ضد ملی و میهنی نموده و اکثر شب‌ها در مسجد میدان عباسعلی گرگان عده‌ای از جوانان را جمع و با سخنرانی‌های تحریک‌آمیز آن‌ها را به آشوب و اغتشاش دعوت می‌کند و جوانان را از رفتن به مدارس باز می‌دارد.»
در شب هفتم محرم تظاهراتی در خیابان‌های گرگان اتفاق افتاد که پلیس با استفاده از گاز اشک‌آور و تیراندازی هوایی برخورد متقابل خود را با افرادی که در حال شعار دادن بودند، آغاز کرد. در گنبد نیز حدود پانصد نفر دست به تظاهرات زدند و شیشه‌ی چند مغازه و بانک را شکستند که با دخالت مأموران متفرق شدند. در تظاهرات روز ۱۹، آذر مصادف با روز تاسوعا، در گرگان علاوه بر دادن شعار، سخنرانان درباره‌ی حکومت اسلامی صحبت کرده و به رژیم حمله کردند. در این میان چند پلاکارد که روی آن‌ها علامت داس و چکش وجود داشت، به وسیله‌ی عده‌ای از تظاهرکنندگان مربوط به گروه‌های مارکسیستی حمل می‌شد. در این تظاهرات تعدادی از مسئولین ادارات دولتی و بانک‌ها و اعضای انجمن‌های ملی نیز حضور داشتند. مبارزات محرم ۵۷، روزبه‌روز گسترش یافته‌‌تر می‌شد. غیر از از تجمعات در مساجد، تظاهرات خیابانی هم در سطح شهر اتفاق می‌افتاد. به دنبال اعلامیه‌ی دولت مبنی بر آزادی حرکت دستجات عزاداری و دعوت روحانیون گرگان از جمله سیدحبیب‌الله طاهری و سیدکاظم نورمفیدی از اهالی گرگان و روستاهای اطراف، مردم برای شرکت در تظاهرات روز عاشورا، در محله‌ی سرچشمه و میدان عباسعلی گرگان، اجتماع کردند و با توجه به اینکه در مسیر حرکت این دسته مأمورین انتظامی حضور نداشتند، مردم به شعار دادن پرداختند. در بعد از سخنرانی حبیب‌الله طاهری، عده‌ای قصد تخریب و آتش‌سوزی منزل یکی از وعاظ شاه‌دوست گرگان و منازل تعدادی از مأمورین شهربانی را داشته‌اند که با دخالت عده‌ی دیگری از این عمل جلوگیری به عمل آمد و هیچ‌گونه برخورد و حادثه‌ای رخ نداد.
منبع: مصطفی نوری و اشرف سرایلو (۱۳۹۰) انقلاب اسلامی در گرگان و دشت، تهران، مرکز نشر اسناد انقلاب اسلامی
