ویژه‌نامه "انتخابات مجلس"
انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی، روز 24 اسفند 1358 در شرایطی برگزار شد که هنوز بیش از یک سال از عمر نظام جمهوری اسلامی نگذشته بود. این انتخابات، پنجمین انتخابات عمومی پس از رفراندوم تعیین نظام جمهوری اسلامی و انتخاب نمایندگان مجلس خبرگان، همه‌پرسی قانون اساسی و انتخابات ریاست جمهوری در یک سال بود. در جریان این انتخابات سه نیروی عمده‌ی مذهبی، ملی و گروه‌های چپ در مقابل هم قرار گرفتند. رقابت اصلی در این انتخابات بین حزب جمهوری اسلامی، دفتر همکاری‌های مردم با رئیس‌جمهور و گروه همنام بود.
کد خبر: ۸۷۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۹
روایتی از احمد کریمی اصفهانی
آنچه که در این بخش مشاهده می‌شود، تحلیل مرحوم کریمی اصفهانی از نسبت جریان نهضت آزادی با امام خمینی و همچنین موضوع نفوذ است.
کد خبر: ۸۵۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۹/۰۵
بازخوانی بخشی از نامه سرگشاده دکتر شیبانی به مهندس بازرگان
آقای مهندس بازرگان الان نکته‌ای به خاطرم رسید که شنیدن آن برای شما هم خالی از لطف نیست. شهید مطهری در بازگشت از پاریس جمله‌ای را به نقل از امام عرضه داشت که هنوز هم تکان‌دهنده است. عده‌ای هم این ایرادات اینچنینی را نزد امام مطرح کرده و گفته بودند که آقا مردم دارند جا می‌زنند امام پاسخ فرموده بودند: «با مردم باشید وگرنه جا می‌مانید».
کد خبر: ۷۴۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۹
میرزا یک ایرانی ایده‌آلیست و یک مرد مذهبی تمام عیار بود. هیچگاه واجباتش ترک نمی شد و از نماز و روزه قصور نمی کرد...
کد خبر: ۷۳۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۰
در گفتگو با حجت الاسلام روانبخش مطرح شد:
جریان‌های التقاطی به جریانات 1- اسلام ومارکسیست 2- اسلام و لیبرالیست 3- اسلام و ملی گرایی 4- اسلام و جمعی از گرایشات، تقسیم می شوند.
نمونه بارز اسلام و مارکسیست، سازمان مجاهدین خلق است. حزب کارگزاران نمونه‌ای از التقاط اسلام و لیبرالیسم است. آقای مرعشی سخنگوی حزب، این قضیه را کاملا پذیرفته و رسما هم اعلام کرده که مبانی فکری‌شان را از اسلام و لیبرالیسم گرفته‌اند؛ این را در اساسانامه‌شان هم آورده‌اند. برای تفکر التقاطی اسلام و ملی‌گرایی می‌توان به نهضت آزادی اشاره کرد. آقای بازرگان و شاگردان دکتر مصدق این تفکر را پایه‌گذاری کردند. تفکر اصلاح طلبی در ایران نیز نوعی تفکر التقاطی اسلام و ملی گرایی و لیبرالسم می‌باشد.
کد خبر: ۷۳۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۰۲
ویژه‌نامه انتخابات ریاست‌جمهوری| دوره چهارم
تعداد پنجاه نفر برای چهارمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد شده بودند که شورای نگهبان صلاحیت 47 نفر از جمله مهندس مهدی بازرگان، دکتر ابراهیم یزدی، احمد صدر و حاج سید جوادی را رد کرد. در پی رد صلاحیت مهندس بازرگان رسانه‌های خارجی به تبلیغات وسیع و دامنه‌دار درباره ادعای عدم وجود آزادی انتخابات در ایران پرداختند.
کد خبر: ۶۸۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۰
آغشته شدن آثار نهضت آزادی ایران به لایه‌هایی التقاطی از اومانیسم، لیبرالیسم، ساینتیزم و رشنالیزم در مقام چارچوب نظری و پوزیتیویزم در مقام روش، در رفتار سیاسی نهضت آزادی تاثیر مستقیم گذارد به طوری که رد پای غرب و به ویژه آمریکا را به عنوان تکیه گاه و دال مرکزی بسیاری از رفتارهای سیاسی این نهضت می‌توان برشمرد. متعاقب همین دیدگاه، نهضت آزادی در ایام مبارزات نهضت اسلامی، آشکارا از طرح‌های آمریکا برای توقف نهضت حمایت می‌نمود و ابایی از اذعان به آمریکایی بودن آنها نداشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی دولت موقت و نهضت آزادی تلاش‌های گسترده‌ای را جهت جلب رضایت آمریکا بر می‌دارد که ارائه اطلاعات به سفارت آمریکا، تبلیغ عیله اقدامات انقلابی مغایر با منافع غرب، و تلاش برای گسترش روابط حسنه با این کشور از آن جمله‌اند.
کد خبر: ۶۸۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
با پیروزی انقلاب اسلامی مهدی بازرگان به نمایندگی از نهضت آزادی در راس دولت موقت قرار گرفت اما سرانجام در نیمه آبان 58 و پس از تسخیر لانه جاسوسی، این دولت استعفا داد. از این پس تقابل علنی نهضت آزادی با انقلاب اسلامی وارد فاز تازه‌ای شد و تعارض ذاتی تفکر و ایدئولوژی حاکم بر نهضت آزادی ایران با ایدئولوژی جریان ولایی منجر به رویارویی آن نهضت با نظام جمهوری اسلامی ایران گردید. این تقابل به هنگام برگزاری انتخابات‌ها بیشتر رخ نشان می‌داد.
کد خبر: ۶۸۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۷
در بخشی از این گزارش آمده: « مهندس بازرگان می‌گفت: ما هرگز برنامه‌اى براى تضعیف مقام سلطنت نداریم و با توده‌ای‌ها هم‌همکارى نخواهیم نمود و می‌خواهیم فقط از آزادى در ایران دفاع کنیم...».
کد خبر: ۶۵۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۹
بازنشر
در جریان انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی، مهدی بازرگان با صدور اعلامیه از مسعود رجوی، سرکرده گروهک منافقین حمایت کرد و گفت: «برای تامین وحدت و حقوق گروه‌های اقلیت امیدواریم آقای "مسعود رجوی" که معرف جناح پرشوری از جوانان با ایمان می‌باشد نیز به مجلس راه یافته، موفق به همکاری صادقانه با گروه‌های با حسن نیت و در خدمت به خدا و خلق بشود.»
کد خبر: ۵۸۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۲۵
در سال‌های آغازین دهه چهل، شاه به امید اجرای اصلاحات ارضی و خلع سلاح رقبای خود، از فشار سیاسی کاست و فضای سیاسی کشور را باز کرد. بازرگان و همفکران او از این فرصت استفاده کردند و با بهره‌گیری از تجربه فعالیت در نهضت مقاومت ملی، تصمیم گرفتند گروه سیاسی دیگری را به‌وجود آورند که هویت مذهبی – اجتماعی داشته باشد و بر ضرورت حکومت دمکراتیک تاکید ورزد. از این روی نهضت آزادی ایران را در بیست و پنجم اردیبهشت ماه 1340 بنیان نهادند.
کد خبر: ۵۸۰۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۲۷
یعقوب توکلی مطرح کرد:
یعقوب توکلی، جریان‌شناس و پژوهشگر حوزه تاریخ گفت: یکی از اعضای نهضت آزادی اقرار کرد، شبی که قرار بود در دفتر حزب جمهوری اسلامی بمب منفجر شود، یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به آن شخص گفت: امشب ممکن است اتفاق مهمی بیفتد.
کد خبر: ۵۷۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۰۶
بررسی یک ادعا
با شروع نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی ملی‌گراها همواره سعی داشتند با کم‌رنگ نشان دادن نقش امام خمینی در مبازرات فضا را به نفع خود تغییر دهند. بازرگان حركت امام خمینی و روحانیت را «الحاق و اجابتی به دعوت پی‌گیر ملّیون» معرفی نموده و ناباورانه مدعی رهبری اکثریت مردم و انزوای امام خمینی بود. در پائیز 1357 و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، ملیون طی نشستی در دانشگاه تهران، به این اجماع می‌رسند که: «خمینی دیگر برداشتی از اوضاع ایران ندارد» بنابراین اینان انحراف مسیر انقلاب اسلامی از راه تاثیرگذاری بر امام خمینی را دستور کار خود قرار دادند. آنان ضمن تمایل به غرب به امریکا اطمینان می‌دهند که «جنبش اسلامی بطور اساسی متمایل به غرب است».
کد خبر: ۵۴۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۰/۳۰
در بازخوانی کنش‌های جریان ملی-مذهبی در آغاز نهضت اسلامی، رگه‌هایی پر رنگ از ساز مخالفی یافت می‌شود که در سال پایانی مبارزات نمایان‌تر شد. نهضت آزادی در روزهای آغازین مبارزه پس از قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، در اعلامیه خود می‌نویسد: «هوشیار باشید، تنها حکومت مصدق، حکومت ملت ایران است.» این در حالی است که دکتر مصدق در آن مقطع عطای سیاست و مبارزه را در تبعید به لقایش بخشیده بود. تلاش‌های این جریان تا پیش از سال 1356، مقطعی، درون سیستمی بود و پس از دستگیری سران نهضت در اوان دهه چهل، سال‌ها به محاق گرایید. ملی – مذهبی‌ها که اعتقادی به مبارزه نداشتند، همواره به فکر سازش بودند و همیشه هم با واکنش‌های قاطع امام خمینی مواجه می‌شدند. به گفته محمد هاشمی امام در واکنش به درخواست بازرگان برای سازش با رژیم پهلوی در ازای دستیابی به «یکی دو وزارتخانه» فرموده بودند: «اخیرا پیشنهادهایی به من شده که پیشنهاد سازش است. خمینی چگونه می‌تواند این را قبول کند؟... اگر خمینی هم سازش کند مردم سازش نمی‌کنند.» و با این جمله به سازشکاران تفهیم کردند که آنها تا چه اندازه از خواسته‌های مردم بی‌اطلاع هستند.
کد خبر: ۵۳۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۸/۲۸
مهدی کروبی خطاب به نهضت آزادی : کاری کرده‌اید که آمریکا خوشحال است، کاری کرده‌اید که اسرائیل مدح از شما [ نهضت آزادی ] کرده و رادیو آلمان و صدای آزاد از شما ستایش می‌کند! این کارهای شما بوده ولی به هر جهت امیدواریم ملت ما با آگاهی هرچه تمام‌تر توجه کنند و به وظایف‌شان عمل کنند.
کد خبر: ۴۴۳۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۳۰
ویلیام سولیوان می‌گوید: غیر از چهره‌های مذهبی، گروهی از شخصیت‌های غیرروحانی هم با روحانیون همکاری می‌کردند که مهم‌ترین آنها سازمانی موسوم به نهضت آزادی ایران به ریاست مهدی بازرگان، امیرانتظام و ناصر میناچی بود. نهضت آزادی به وسیله ابراهیم یزدی با آیت‌الله خمینی ارتباط داشت. ابراهیم یزدی که سال‌ها قبل به امریکا مهاجرت کرده بود و در شهر هوستون تگزاس زندگی می‌کرد، تبعه امریکا شده بود ولی در فعالیت‌های ضد رژیم شاه هم شرکت داشت و در پاریس به جمع مشاوران و نزدیکان آیت‌الله خمینی پیوسته بود. در تهران قسمتی از سفات ما به طور فعالی با نهضت آزادی تحت رهبری بازرگان ارتباط داشت و از چگونگی فعالیت این گروه در جریان انقاب کاملا مطلع بود.
کد خبر: ۴۲۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۰/۰۳
مروری بر اندیشه‌های مهدی بازرگان به عنوان بنیانگذار نهضت آزادی ، گواه آن است که برداشت‌های گزینشی و سطحی آنها از فقه و آموزه‌های دینی، چگونه زمینه‌های سقوط به دامان اومانیسم و لیبرالیسم التقاطی را برای بخشی از جوانان فراهم کرد. موضوعاتی چون برداشت تحریفی از تبری، برداشت خلاف از رحمانیت خدا و رد اجرای احکام دین، عدم تسلط بر روایات و منابع فقهی ارتداد، عدم درک تفاوت سب‌البنی و مرتد و عدم فهم اصل فقهی نفی سبیل از جمله مواردی است که نشانگر عدم آشنایی نهضت آزادی با فقه اسلامی است. این نوع ورود بدون تخصص، زمینه‌ساز انحراف بسیاری از جوانان این مرز و بوم شد. آنجا که به اذعان منافقین، کتاب "راه طی شده" بازرگان در محافل درونی سازمان مجاهدین تدریس می شد. از همین رو بود که امام خمینی در نامه‌ای که به حجت‌الاسلام محتشمی‌پور نوشتند، تاکید کردند: «... نهضت آزادی و افراد آن از اسلام اطلاعی ندارند و با فقه اسلامی آشنا نیستند...نتیجه آن که نهضت به اصطلاح آزادی و افراد آن چون موجب گمراهی بسیاری از کسانی که بی‌اطلاع از مقاصد شوم آنان هستند می‌‌گردند، باید با آنها برخورد قاطعانه شود و نباید رسمیت داشته باشند.»
کد خبر: ۲۳۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۱/۰۹
عملکرد و مبانی فکری و اعتقادی نهضت آزادی قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، نشانگر انحرافات فکری و عملی آنها است. عدم انطباق مبانی فکری نهضت‌آزادی با اسلام و انقلاب اسلامی، تلاش برای انحلال مجلس خبرگان قانون اساسی، تلاش برای برقراری ارتباط با امریکا، کوشش برای براندازی نظام جمهوری اسلامی و انشعابات ناخلف نهضت‌آزادی نمونه‌هایی از این انحرافات است. از هین رو بود که امام خمینی طی نامه‌ای که به حجت‌الاسلام محتشمی‌پور نوشتند، با اشاره به انحرافات نهضت آزادی فرمودند: «به حسب اين پروندههای قطور و نيز ملاقات‌های مكرر اعضای نهضت، چه در منازل خودشان، و چه در سفارت امريكا و به حسب آنچه من مشاهده كردم از انحرافات آنها، كه اگر خدای متعال عنايت نفرموده بود و مدتی در حكومت موقت باقی مانده بودند ملت‌های مظلوم بويژه ملت عزيز ما اكنون در زير چنگال امريكا و مستشاران او دست و پا میزدند و اسلام عزيز چنان سيلی از اين ستمكاران می‌خورد كه قرن‌ها سر بلند نمیكرد... »
کد خبر: ۲۲۱۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۲۵
برشی از خاطرات سیدرضا زواره‌ای
سیدرضا زواره‌ای می‌گوید: یک بار در زمره اسناد و مدارکی که از ساواک برای ما آورده می‌شد تا شواهد لازم را علیه متهمان زندانی فراهم کنیم، نامه‌ای پیدا شد که برای همه ما تکان‌دهنده و تأثربرانگیز بود. نامه مذکور در روز بیستم شهریور سال ۱۳۵۷ از طرف سپهبد مقدم، رئیس ساواک، به شخصی شاه نوشته شده بود. در آن نامه پس از ذکر القاب و عناوین و تعارفات معمول از قبیل پیشگاه مبارک و غیره، آمده بود: «حساب الامر مطاع مبارک ملوکانه از جناب آقای مهندس بازرگان دعوت به عمل آوردیم».
کد خبر: ۲۰۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۳۰
قاسم تبریزی
حیات سیاسی و اجتماعی مهدی بازرگان ابعاد پیدا و پنهانی دارد. کارنامه سیاسی اجتماعی او را می‌توان در سه بخش روشنفکر مذهبی، سیاستمدار و نخست‌وزیر بررسی کرد. در عرصه اندیشه، او تحت‌تأثیر علوم تجربی غرب بود و اعتقاد داشت با تکیه بر علوم تجربی غرب می‌توان به جایی رسید که پیامبران به آنجا رسیدند. در عرصه سیاست، او ابتدا مخالف فعالیت‌های سیاسی بود اما از دهه 30 وارد امور سیاسی شد. با این وجود در نگاه سیاسی بازرگان جهاد و مبارزه جایی نداشت و او با مبارزه با رژیم پهلوی هرگز موافق نبود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با قرار گرفتن بازرگان در راس دولت موقت، تعارض‌های وی با نظام، انقلاب و امام خمینی آشکار شد تا اینکه بعد از تسخیر لانه جاسوسی، بازرگان مجبور به استعفا شد. بعد از سقوط دولت موقت، تعارض‌های بازرگان با نظام و انقلاب بیش از پیش نمایان شد. به طوری که او در کتاب "بازیابی ارزش‌ها" نوشت: «من از ابتدا با آیت‌الله خمینی اختلاف نظر داشتم.» این همان تعارضی است که در اندیشه بازرگان وجود داشت اما قبلاً موقعیت بروز پیدا نکرده بود.
کد خبر: ۲۰۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۰۱
