متقی: تاریخ‌نگاران جای خودشان را به بلاگرها و سلبریتی‌ها داده‌اند/ تبریزی: مورخ باید دغدغه جامعه را بداند
پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران پژوهشگران، محققان و اساتید تاریخ و سیاست با حضور در غرفه مرکز اسناد انقلاب اسلامی ضمن بازید از جدیدترین آثار مرکز به گفت‌وگو پیرامون اهمیت تاریخ معاصر و تولید روایت پرداختند.
دکتر ابراهیم متقی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در بازدید از غرفه مرکز اسناد انقلاب اسلامی درباره اهمیت و ضرورت بیان تاریخ معاصر گفت:
تاریخ مادر سیاست و زیربنای هویت یک ملت است. کشورهایی که هویت‌شان را حفظ کردند یک درک تاریخی از گذشته خود دارند... کسانی که درک تاریخی نسبت به تحولات سیاسی و نقاط عطف نداشته باشند در فضای چالشی قرار می‌گیرند.
متقی با اشاره به انتشار مجله جدید مرکز اسناد انقلاب اسلامی با عنوان «گواه» یادآور شد: جامعه فعلی ایرانی رویکرد تاریخی محدودتری پیدا کرده است. وقتی جامعه کوتاه‌مدت و خطی می‌شود به تاریخ توجهی ندارد، فکر می‌کند همه چیز را باید در لحظه پیگیری کند.
وی افزود: یک تحول تکنولوژیک ایجاد شده است. تکنولوژی جامعه شبکه‌ای فضای انسانی را از عمق‌بخشی تاریخی جدا کرده است و در لحظه زندگی کند. امروز تاریخ‌نگاران جای خودشان را به بلاگرها و سلبریتی‌ها داده‌اند. آن‌ها می‌توانند هنجارسازی کنند چرا؟ چون انگاره تفکر عمقی در ساخت اجتماعی ایران تا حدی محدود شده به همین دلیل شما باید در گواه بتوانید قالب‌های جدید رسانه‌ای و تولید محتوا را به وجود بیاورید.
متقی با تاکید بر اهمیت انتشار روایت در فضای مجازی گفت: حتما بخشی از این مجله باید در فضای مجازی منتشر بشود. اگر این فضا ایجاد شد می‌تواند یک درک شبکه‌ای به وجود بیاورد؛ یعنی لحظات و نقاط عطف تاریخی را منعکس کند. وقتی طیفی فراگیری انعکاس پیدا کرد آن موقع می‌توانید به نتیجه برسید. ذهنیت تاریخی را باید با قالب‌های اجتماعی پیوند بدهید در آن شرابط می‌توانید به نتایج بیشتری برسید.
این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به گفت‌وگوی منتشرشده خود در نشریه گواه درباره رابطه ایران و آمریکا خاطرنشان کرد:
جهان غرب از قرن ۱۶ تبدیل به جهان مسلط شده است. هر بازیگری که در نظام بین‌الملل نقش مسلط را پیدا کند الگوی رفتارش تهاجمی و کنترلی است. تاکنون به قول والرشتاین جابه‌جایی قدرت در جهان غرب رخ داده ولی یک نکته وجود دارد و آن این‌که در اواخر قرن بیستم نشانه‌هایی از مقاومت هم به وجود آمد. جهان غرب برای این‌که در وضعیت بازتولید قرار بگیرد نیازمند درک واقعیتی به نام مقاومت است. درک مقاومت می‌تواند یک سیاست تعادلی را در جهان به وجود بیاورد. قدرت غرب با تکنولوژی و فضای مجازی ادامه پیدا کرده و امروز وارد عصر هوش مصنوعی شده است. ما کجای جامعه شبکه‌ای را می‌توانیم داشته باشیم؟ در آن شرایط قادر خواهیم بود در تولید روایت مشارکت داشته باشیم، وگرنه جهان غرب اگر بتواند روایت‌سازی را بازتولید کند طبیعی است که به یک اقتدار و موقعیت ویژه ساختاری جدید نائل می‌شود.
متقی ادامه داد: پس باید اندیشه تولید علم را که در بیانیه گام دوم با دو شاخص آموزش و پژوهش مورد تاکید قرار گرفته پیگیری کنیم و در کنار آن‌ها رسانه و ارتباطات و تولید روایت و تولید قالب‌های ذهنی مختصر را هم باید ضمیمه کنیم.
او در پایان این بازدید گفت: آن «گواه»ی می‌تواند معتبر باشد که شما بتوانید یک تصویر و روایت کوتاه از آن را در فضای مجازی منعکس کنید. آن وقت ذهن تاریخی جامعه می‌تواند به گونه تدریجی تحت تاثیر قرار بگیرد و هویت ملی و تاریخی را بازیابی کند.
مورخ باید دغدغه جامعه را بداند
قاسم تبریزی محقق و سندپژوه تاریخی نیز ضمن بازدید از غرفه مرکز اسناد انقلاب اسلامی درباره روایت تاریخ برای همه اقشار گفت: اگر ما مخاطب خودمان را به چهار دسته یا گروه تقسیم کنیم گروه اول محققین و پژوهشگران هستند که نیاز به منابع دست اول دارند که اگر ادبیاتش ثقیل هم باشد می‌تواند استفاده کند. دسته دوم دانشجویان و دانش‌پژوهان هستند که باید با شرح و بحث و تحلیل باشد. دسته سوم روزنامه‌نگاران و نویسندگان و فعالان رسانه هستند که نیاز به ادبیات نو دارند چون مخاطبان آن‌ها عامه جامعه هستند. دسته چهارم کودک و نوجوانان‌اند که باید از قالب‌های هنری برای آن‌ها استفاده کنیم. امروز فضای مجازی هم اضافه شده که باید چکیده‌ها در اختیارشان گذاشته شود.
تبریزی با اشاره به نقش موسسات تاریخ‌نگاری و تاریخ‌پژوهشی بیان کرد: این موسسات باید مخاطب خودشان را تعیین کنند. نکته بعد این‌که مطالب‌شان حتی اگر رمان و قصه و هنر باشد مستند به اسناد باشد. از تخیل و افسانه استفاده نکنند، مستندات تاریخی محفوظ بشود.
وی افزود: مسئله سوم پاسخ به سوالات جامعه است. مورخ باید دغدغه جامعه را بداند، باید بداند خوراکی که به جامعه می‌دهد چیست. او براساس مستندات مشخص بتواند رفع شبهه کند. ما امروز با جنگ فرهنگی مواجهیم، در همه موضوعات یک عملیات روانی است. مخاطب وقتی تشنگی دارد می‌خواهد در آن اثر سوال خودش را پیدا کند. نویسندگان تاریخ در پرداختن به موضوعات به سلیقه خودشان عمل نکنند.
تبریزی با اشاره به نقش نشریه گواه در پاسخ‌گویی به شبهات جامعه گفت: پاسخ به سوالات و شبهات در سطح عامه کارساز هستند. نشریه گواه باید مخاطب را شناسی کند، اگر عمومی است مقالات و اسناد مفصل خسته‌کننده است. اگر برای خواص است سطح تحلیل را باید بالا ببرد. موضوع اصلی هم این است که باید یک هندسه تحقیقاتی داشته باشد. رجال‌شناسی، وقایع و رخدادها، موضوعات، مقطع تاریخی را هم تعیین کند.
