حسن وثوق‌الدوله
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ ميرزا حسن خان وثوق الدوله، فرزند ابراهيم خان
معتمدالملك و برادربزرگ احمد قوام در 1292 قمری در تهران به دنيا آمد. پس از
پايان تحصيلات نزد معلم سرخانه، زير نظر دایي خود، ميرزاعلي‌خان امين‌الدوله، وزير
اعظم عهد مظفر الدين شاه، رموز كار استيفا و دفتر و اسرار مديريت سياسي را فرا
گرفت. به همين جهت مورد توجه ناصرالدين شاه
قرار گرفته؛ لقب «وثوق‌الملك» را از وي گرفت و در همان دوره به مستوفيگري
آذربايجان منصوب شد.
وي بعد از به سلطنت رسيدن مظفرالدين شاه، لقب «وثوق‌الدوله»
را از وي دريافت كرد. در جريان انقلاب
مشروطه به مشروطه خواهان نزديك شد و در دوره اول مجلس شوراي ملّي از طرف صنف
تجار به مجلس راه يافت و در اين دوره به نيابت مجلس رسيد. بعد از بمباران مجلس،
خانه‌نشين شد و سپس كميته واسطه را تشكيل داد تا بين شاه و مجلس مصالحه كند كه
موفق نشد.
وثوق الدوله بعد از خلع محمد علي شاه از قدرت، به عضويت كميسيون عالي اداره كشور
برگزيده شد و در دوره دوم مجلس شوراي ملّي از تهران به نمايندگي انتخاب شد، وي بارها
در وزارتخانه‌هاي مختلف چون عدليه و ماليه سمت وزارت يافت تا اينكه در 17 مرداد 1295
براي اولين بار به رياست الوزرايي رسيد.
دوره صدارت وي تا 6 خرداد 1296 تدوام
داشت. براي بار دوم در مرداد 1297 به صدارت رسيد و تا 3 تير 1299 در اين سمت بود.
در اين دوره بود كه قرارداد معروف 1919 را با انگليسي‌ها منعقد كرد كه موج
اعتراضات عليه وي را برانگيخت و در نهايت، به سقوطش منجر شد.
پس از آن را هي اروپا شد و تا 1305 در اروپا ماند تا اينكه در كابينه مستوفي‌الممالك در آن سال به وزارت عدليه رسيد. وي در دوره رضاشاه دو بار به نمايندگي مجلس رسيد و در 1314 به رياست فرهنگستان ايران منصوب شد. در 1316 به علت تيرگي رابطه‌اش با رضا شاه راهي اروپا شد و تا سقوط رضاشاه به ايران بازنگشت. در 1321 به كشور بازگشت، ولي به علت سوء سابقه‌اش در مناصب دولتي وارد نشد تا اينكه در بهمن 1329 درگذشت و در شهر قم مدفون شد.
