به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی به نقل از پایگاه یکصدمین سال بازتاسیس حوزه علمیه قم، نشست دوره‌ای «حوزه صدساله» در شهر مقدس قم برگزار شد.
براساس این گزارش، از صدر اسلام تا به حال، ارتباط حوزه علمیه و علمای شیعه با دربار تنها در دوره آل بویه که به نوعی اوج شکوفایی تمدن اسلامی بود، قوت پیدا کرده بود. که علما توانستند مقام وزارت و صدارت و مشورت را در حکومت به دست گیرند. بعد از آن نیز در مکتب حله و مکتب اصفهان (دوره صفویه) این ارتباط بیشتر شد. اما در هیچ کدام حوزه علمیه و علما و نهاد روحانیت خود در قدرت نبودند. از این جهت انقلاب اسلامی فرصت مغتنمی است که در دست حوزه علمیه است. حال سوال این است که حوزۀ علمیۀ قم بعد از تأسیس نظام جمهوری اسلامی چه نسبتی با حکمرانی دینی برقرار کرده است؟ آیا حوزۀ علمیۀ قم آن‌طور که باید و شاید به مسئلۀ حکمرانی دینی پرداخته است؟
حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی، رئیس هیئت امناء و رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی در این نشست، با بیان اینکه مسئله حکمرانی از حساس ترین و مهمترین مسائل اجتماعی است گفت: کارویژه اصلی حوزه تبلیغ یعنی هدایت و ارشاد و راهنمایی مردم است. به طوری که باید از حیطه نظریه علمی خارج شود و تبدیل به نظریه سیاسی و اجتماعی شود تا بتواند در عمل و در زندگی مردم تاثیرگذار باشد و آن را به سر منزل مقصود برساند.
وی گفت: باید نظریات در میدان عمل مطرح شود و با رقبا و نظرات متقابل برخورد کند تا بتواند تاب آوری و توان حل مسئله را مشخص نماید.
رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی ادامه داد: در حوزه علمیه قم آیت‌الله حائری توانست مباحث علمی حوزه را در مقام عمل نشان دهد. از این رو در ساخت بیمارستان و ساماندهی رودخانه و اطعام فقرا و... نقش آفرین بود.
حجت‌الاسلام پورمحمدی یادآور شد: اسنادی وجود دارد که آیت‌الله بروجردی با آیت‌الله کاشانی در ارتباط بوده است و در ملی شدن صنعت نفت نیز با ایشان در ارتباط بود. یعنی در بزرگترین تحول‌های سیاسی اجتماعی معاصر، حوزه قم موثر بوده است.
وی با اشاره به مبارزه روحانیت با فرقه ضاله بهائیت گفت: همچنین در مقابل نفوذ بهایت و صهوینیزم، آیت‌الله حائری و آیات ثلاث و آیت‌الله بروجردی موضع گرفتند و به رضاشاه و محمدرضاشاه اعتراض کردند. امام خمینی نیز در دهه‌های 40 و 50 به مسائل مهم اجتماعی پرداخت که می‌توان شاخصه های تاثیر روحانیون بر امور اجتماعی را در 8 مرحله توضیح داد.
رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی ادامه داد: اولین مرحله تشکل سازی روحانیون بود که توانستند انقلاب و مبارزات را مدیریت کنند. مرحله دوم ملت سازی در مقابل تجزیه ایران بعد از انقلاب بود. روحانیون توانستند با گفتمان امت و امامت، فراتر از ملیت رفته و خطر تجزیه را حل نمایند. مرحله سوم دولت سازی بود که امام خمینی قبل از 22 بهمن 1357 به تشکیل دولت اقدام نمود. چهارمین مرحله نهادسازی بود که امام خیمنی با نهادهایی که بوجود آوردند، نیروهای انقلابی را در اراکان حکومت جای دادند. پنجمین مرحله گفتمان سازی بر اساس محتوای اسلامی از جمله ولایت فقیه بود. ششمین مرحله بسترسازی و فرهنگ سازی و مقبولیت ارزش های انقلاب توسط مردم بود. هفتمین مرحله ساختار سازی و رسیدن به مدل حکمرانی دینی و هشتمین مرحله حرکت کشور بر اساس قانون بود.
وی یادآور شد: باید توجه داشت که بعد از هر انقلاب به سبب هرج و مرج و بی نظمی و هیجانات بعد از انقلاب، استقرار و تشکیل دولت و حرکت بر اساس قانون امری سخت و زمان بر است. اما روحانیون توانستند این عمل را در کمترین زمان ممکن تحقق بخشند.
حجت‌الاسلام پورمحمدی تصریح کرد: از مسائلی که حوزه علمیه قم توانسته بعد از پیروزی انقلاب به آنها پاسخ دهد می توان به «نقش مردم در حکومت»، «رشد مطالعات و پژوهش های دینی»، «حل مسئله و تئوری عدالت»، «گفتمان سازی مبارزه با ظلم»، «حل تعارض ها و دوگانه ها» و «ارائه مدل حکمرانی و مدیریتی» اشاره کرد. در مسئله جمهوریت و نقش مردم در حکومت، امام خمینی و مقام معظم رهبری اعتقاد راسخ به حکمرانی بر اساس نظر مردم داشتند و معتقدند مجلس تنها وکیل مردم است و حق ندارد نظرات شخصی خود را اعمال کند.
وی یادآور شد: در حل دوگانه ها مثل تعارض دین و عقل، اقتصاد و اخلاق، دنیا و آخرت و... پژوهش ها و نظریات اسلامی در حوزه علمیه قم صورت گرفته است.
