تحقیق غیر محسوس

پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ محمد مصدق پس از کودتای 28 مرداد 1332 از سمت نخست‌وزیری برکنار و پس از محاکمه در دادگاه نظامی به سه سال حبس محکوم شد. مصدق با تبعید به قلعۀ احمدآباد کرج تا پایان عمر در آنجا محصور بود و در 14 اسفند 1345 براثر سرطان در 84 سالگی درگذشت ودر ملک شخصی خودش در احمدآباد دفن شد.

نظارت ساواک و شهربانی رژیم پهلوی بر وضعیت مصدق نه تنها تا آخرین روزهای عمر او ادامه داشت بلکه برگزاری مراسم سالگرد وی نیز با کنترل مراقبت همراه بود که در این زمینه به دو سند اشاره می‌شود.

در سند اول به تاریخ بهمن 1345 یعنی حدود یک ماه پیش از درگذشت مصدق؛ شهربانی رژیم پهلوی در گزارشی به ساواک با اشاره به تمهیدات در نظر گرفته شده برای فوت و تشییع جنازه مصدق می‌نویسد: « کمیسیون مورد نظر در ساعت 1200 روز 45/11/8 تشکیل ­شد و به ­منظور پیش­‌بینی‌­های لازم به­ شرح زیر اظهار نظر گردید:

پلیس تهران پیش­‌بینی‌­های لازم را به ­منظور تقویت نیروهای کلانتری­‌های بازار، مرکز و شهر ری بنماید.

واحدهای شهربانی به­ موقع آمادگی نسبی داشته ­باشند.

پلیس تهران ترتیبی دهد که جنازه روی دوش حمل نشود و از مبدا بلافاصله با آمبولانس حمل و به گورستان انتقال داده ­شود و پیش‌­بینی‌­های لازم برای باز بودن مسیر بنمایند.

از هم‌اکنون بایستی روشن شود که آیا از طرف دولت تشییع­ جنازه رسمی به­ عمل خواهد آمد و مجلس ختم برگزار خواهد شد یا خیر.

ساواک تهران غیر محسوس تحقیق نماید که جنازه در کجا دفن­­ خواهد ­شد.»

در سند دوم که از برگزاری دومین سالگرد مصدق توسط "عناصر ماجراجو" حکایت دارد آمده است: « به ­قرار اطلاع واصله عده­‌ای از عناصر ماجراجو در نظر دارند روز 14/ 12/ 47 در دومین سالروز مرگ دکتر محمد مصدق در قلعه احمدآباد شرکت­ نمایند.

علیهذا خواهشمند است دستور فرمائید ضمن تقویت افراد پاسگاه محل مزبور ترتیبی داده ­شود که به پلیس ­راه تاکید گردد غیر از افراد خانواده نامبرده یا وابستگان نزدیک مشارالیه حتی‌­الامکان از ورود اتومبیل­‌های حامل افراد به­ طور دسته‌­جمعی به قلعه احمد­آباد جلوگیری و از نتایج حاصله این سازمان را مستحضر سازند.»