پایگاه مركز اسناد انقلاب اسلامی – حسین مولایی؛ رسیدن به روابط بین المللی مطلوب، مستلزم ایجاد تغییر و دگرگونی در كارگزاران نظام بین الملل، فرآیندها و دستورالعمل های جهانی است. نظامی كه در آن حقوق همه انسان ها رعایت شود و امكان همزیستی و روابط مسالمت آمیز واقعی فراهم شود. چرا كه به اعتقاد جمهوری اسلامی ایران، آنچه در ساختار سیاسی عینی نظام بینالملل رخ داده، ناشی از روابط سیاسی نابرابر، اعمال سلطه، نفوذ قدرتهای بزرگ و وابستگی سیاسی كشورهای تحت سلطه است. لذا نحوه توزیع قدرت در ساختار سیاسی روابط بینالملل، نابرابر و ناقض حقوق ملتها و كشورهای ضعیف است. در همین راستا مسئله تغییر ساختار نظام بین الملل به عنوان یكی از اركان سخنان مقامات مسئول جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی و سازمان ملل به عینه دیده می شود. این موضوع در سخنرانی مقامات عالی كشورمان از شهید رجایی تا حجتالاسلام حسن روحانی در مجمع عمومی به خوبی مشهود است.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد هر سال در ماه سپتامبر (اواخر شهریور و اوایل مهر) برگزار میشود. كشورهای مختلف از این نشست برای دیدارهای دیپلماتیك و رایزنی استفاده میكنند و در عین حال توجه خاصی به سخنرانی سالانه خود دارند. هر كشور یك یا دو بار میتوانند در مجمع سخنرانی كند.
از ابتدای پیروزی انقلاب تاكنون روسای جمهور مختلفی از این فرصت استفاده كردند و در مجمع عمومی سخن گفتهاند. شهید رجایی[1] به عنوان نخست وزیر تا حجتالاسلام حسن روحانی، به عنوان رئیسجمهور در مجمع عمومی حاضر شدند تا ندای ایران و ایرانیان را به گوش جهانیان برسانند.
سخنرانی شهید رجایی در جلسه شورای امنیت سازمان ملل(روز ۲۶ مهر ۱۳۵۹)
در اولین حضور مقامات كشورمان، شهید محمد علی رجایی، نخست وزیر بود كه مهر سال ۱۳۵۹ به سازمان ملل رفت و در شورای امنیت به ساختار و اقدامات این نهاد بین المللی اعتراض كرد. شهید رجایی در این سخنرانی كه به طور نشسته و از جایگاه هیات ایرانی و نه از تریبون پیش بینی شده انجام شد، از نظام حاكم بر كشورهای جهان انتقاد كرد و از شرایط وقت كه اوج جنگ سرد میان آمریكا و شوروی بود سخن گفت.
شهید رجایی در این سخنرانی با برشمردن دلایل آغاز جنگ علیه ایران و اهداف صدام از این حمله، از سكوت جامعه جهانی در قبال جنگ به شدت انتقاد كرد. شهید رجایی از جنایات ارتش عراق به كمك قدرت های جهانی در خوزستان پرده برداشت و جزئیاتی تكاندهنده از جنگ تحمیل شده به ایران را به اطلاع اعضای شورای امنیت رساند. رجایی در سخنان خود در شورای امنیت میگوید: حضور ما در این شورا صرفا به دلیل رساندن ندای مظلومیت ملت مسلمان و بهپاخاسته ایران به گوش مردم سراسر جهان و هشدار به آنها از بابت خطر سركوب انقلاب و بازتاب آن بر مبارزات كلیه خلقهای دربند است.
سخنرانی حضرت آیتالله خامنهای در چهل و دومین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل(1366)
هفت سال بعد از سفر شهید رجایی(1359) به شورای امنیت سازمان ملل، آیتالله خامنهای نخستین رئیسجمهور ایران برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل به سازمان ملل رفت. سخنرانی ایشان در حالی انجام گرفت كه انقلاب اسلامی ایران درگیر جنگ تحمیلی بود و توجه ویژه ای بر روی سخنان ریاست جمهور ایران وجود داشت لذا ایشان با رویه ای معقول و ادبیاتی فاخر شرایط انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و سیاست های استكبار جهانی در قبال ایران را تبیین كردند.
دفاع اصولی و نفوذ كلام آیت الله خامنه ای در بحرانی ترین شرایط ایران و منطقه كه جهان را هم متاثر از خود كرده بود و اطلاع رسانی های آگاهانه و هوشیارانه از جنایات آمریكا در خلیج فارس، تاكید بر ناعدالتی های انجام شده در جنگ تحمیلی علیه ایران، ناتوانی شورای عالی امنیت ملی در مواجه با این جنایات از جمله مواردی بود كه از حضرت آیت الله خامنه ای رئیس جمهوری وقت ایران پیگیری و بعضا با نتایج مثبت و عالی همراه شد و در واقع در این مدت جایگاه ایران اسلامی در دنیا با اثبات حقانیت آرمان ها و ارزش های انقلاب و اسلامی به شدت ارتقا یافت.
آیتالله خامنهای، صدام را به هیتلر تشبیه میكنند و خواستار
«استفاده از تجربه دادگاه نورنبرگ و طرح تنبیه عراق به عنوان متجاوز به
منظور تضمین امنیت منطقه» میشوند؛ موضوعی كه به گوش جهانیان نمیرود و بعدها خود را در جنگ كویت نشان میدهد.
در سخنرانی حضرت آیتالله خامنهای حق وتو و عضویت دائم در شورای امنیت به عنوان دو تبعیض ناروای سازمان ملل معرفی میشود. البته این تنها انتقاد رئیسجمهور وقت از ملل متحد نیست، بلكه «انتقاد از عملكرد سازمان ملل و یادآوری نقش شورای امنیت در حمایت از تجاوز عراق به خاك ایران» محور دیگر سخنان ایشان بود.
مساله اسرائیل بخش دیگر سخنان حضرت آیتالله خامنهای بود. آیتالله خامنهای از این زاویه وارد میشوند كه این رژیم جعلی در كنار رژیمی همچون آفریقای جنوبی فاشیست (كه در آن زمان قوانین نژادپرستانه سختی را به اجرا گذاشته بود) است. «برشمردن اقدامات آمریكا برای مقابله با ایران و درخواست اتحاد میان دولتهای جهان سوم برای مقابله با نظام سلطه» محور دیگر سخنان حضرت آیتالله خامنهای در آن اجلاس بود اما ایشان از همان زمان تاكید خود بر مسائل فرهنگی را نشان میدهند و بر مبارزه با فساد و حفظ بنیان خانواده و حراست از حقوق و ارزشهای زن تاكید میكنند. [3]
غیبت هاشمی رفسنجانی در جلسات مجمع عمومی سازمان ملل
هاشمی رفسنجانی در طول هشت سال ریاست جمهوری خود، با توجه به سیاست اعتراضی جمهوری اسلامی ایران در هیچ كدام از اجلاسهای مجمع عمومی سازمان ملل شركت نكرد و مسئولیت سخنرانی در این مجمع را وزیر خارجه كشورمان علی اكبر ولایتی بر عهده داشت. به بیان دیگر تا قبل از سال 84، مجموع حضور مقامات عالی رتبه كشورمان در مجمع عمومی سازمان ملل بسیار كم بود و در آن سالها وزرای خارجه كشورمان یعنی آقایان ولایتی و خرازی مسئولیت حضور و سخنرانی در مجامع عمومی سازمان ملل را برعهده داشتند
سخنرانی محمدخاتمی در مجمع عمومی سازمان ملل
محمد خاتمی در سال 1377 در مجمع عمومی سازمان ملل حاضر شد. سفر وی به آمریكا همزمان با به شهادت رسیدن دیپلماتهای ایرانی و صفآرایی طالبان در مرزهای شرقی ایران بود. خاتمی پیش از ترك تهران، اعلام كرد كه میخواهد پیامرسان صلح برای ملتهای جهان باشد. وی در این سخنرانی طرح گفتگوی تمدن ها را مطرح كرد و سال 2001 به همین عنوان نام گذاری و تصویب شد. این اقدام به نوعی اعتراض به ساختار نظام بین الملل بود.
در همان سال گفتگوی تمدنها، با حادث شدن مسئله پر شائبه حمله به برجهای دوقلو تجارت جهانی، بهانه لازم برای لشكركشی آمریكاییها به منطقه خاورمیانه و رجعت تئوریك به نظریه برخورد تمدنها فراهم شد و جرج بوش پسر هم به قهرمان جنگهای صلیبی هزاره سوم عرض اندام كرد.
موضوع انتقاد از قوانین سازمان ملل از جمله حق وتو در این سفر هم مطرح شد و موضوع فلسطین از دیگر بحثهای مطرح در این سفر بود و رئیسجمهور وقت بر «ایجاد امنیت و صلح در خاورمیانه از طریق به رسمیت شناختن حق همه فلسطینیان برای حاكمیت بر سرزمین خویش و برچیده شدن سلطه حكومت اسرائیل» در این سرزمین تاكید كرد.
اعلام اعتمادزایی و تشنجزدایی به عنوان سیاست خارجی ایران، تاكید بر حفظ محیط زیست به مثابه میراث مشترك همه كشورها، اعتماد به جوانان به عنوان صاحبان هزاره سوم و كوشش صادقانه برای مبارزه با تروریسم همراه با مبارزه برای عدالت و پاكسازی جهان و بخصوص منطقه خاورمیانه از سلاحهای هستهای و كشتار جمعی محورهای سخنرانی خاتمی بود. وی یكبار دیگر در سال 80 هم به نیویورك رفت و به طرح گفتوگوی تمدنها و لروم بازنگری در روابط كشور ها و ساختار نظام بین الملل پرداخت. [4]
مجموعه سخنرانی های محمود احمدی نژاد در مجمع عمومی سازمان ملل
تا قبل از سال 84، مجموع حضور مقامات عالی رتبه كشورمان در مجمع عمومی
سازمان ملل بسیار كم بود و در آن سالها وزرای خارجه كشورمان یعنی ولایتی و
خرازی مسئولیت حضور و سخنرانی در مجامع عمومی سازمان ملل را برعهده
داشتند، تا اینكه در دوره محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور وقت كشور پای ثابت
حضور و سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل شد.
در سخنرانی های محمود احمدی نژاد موضوعات متنوعی مطرح شد و واكنش های گسترده ای را نیز به همراه داشت، اما آرمان تغییر ساختار نظام بین الملل همچنان از اركان اصلی این سخنرانی ها بود.
وی پیشنهاد تاسیس جبهه همبستگی برای صلح را عنوان كرد و در قالب مساله هستهای از عملكرد آژانس بینالمللی انرژی اتمی هم انتقاد كرد. حمله به هولوكاست و ایراد اتهاماتی در رابطه این واقعه، از جمله جنجالی ترین مباحث آقای احمدی نژاد در طی سخنرانی های هشت ساله او بود كه خشم صهیونیست ها را به همراه داشت.
سخنرانی احمدینژاد در سال 1388 و 1389 حاشیهدارتر بود، زیرا او به كالبدشكافی 11 سپتامبر پرداخت و پیشنهاد مناظره با مسئولان آمریكایی در سازمان ملل متحد را داد. او همچنین پیشنهاد داد سال بعد سال انرژی هستهای برای همه و بمب هستهای برای هیچكس نامگذاری شود و این دهه، دهه مدیریت مشترك جهانی باشد؛ پیشنهادهایی كه به تصویب نرسید.
سخنرانی حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل
نخستین سخنرانی حسن روحانی در شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل
در حالی برگزار شد كه تحریمهای شدید بینالمللی علیه ایران و مناقشه
هستهای كشورمان شرایط ویژه ای ایجاد كرده بود. این مسئله در سخنرانی مجمع
عمومی آقای روحانی در سوم مهر سال 1393 در شصت و هشتمین مجمع عمومی سازمان
ملل بازتاب داشت. اما محور اصلی سخنرانی رئیس جمهور كشورمان ایده جهان عاری از خشونت و افراطیگری بود كه بار دیگر اعتراض ایران به بازی سازی های قدرت های بزرگ و ساختار مسلط بر نظام بین الملل محسوب می شد.
پی نوشت ها: