پس از جدل فراوان بین نمایندگان مجلس
در دوران اسلامی، گاه شماری هجری قمری، تقویم رایج ایران بود. این تقویم به علت سیار بودن ماه های قمری نسبت به فصل های سال برای وصول مالیات و برای استفاده در کارهای دولتی مناسب نبود، به همین جهت، از گاهشماری های شمسی مثل گاهشماری خراجی و جلالی نیز استفاده می شد. بعد از انقلاب مشروطه و مدرن تر شدن امور مملکت، نیاز به یک تقویم ثابت بیش از پیش احساس شد. پس از گشایش مجلس دوم شورای ملی، در تاریخ 10 ربیع الثانی 1328 ه.ق، راپورت كمیسیون مبتكرات در خصوص طرح عبدالحسین خان شیبانی راجع به تغییر تاریخ از قمرى به شمسى قرائت شد. سرانجام پس از جدل های بسیار مابین نمایندگان در تاریخ 11 فروردین 1304، ماه های تاریخ ایران، به صورت رسمی به شمسی تبدیل شد.
کد خبر: ۸۸۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۱
بازخوانی جمهوریخواهی رضاخان
در آبان ماه 1302 خورشیدی، همزمان با خروج احمدشاه، آخرین پادشاه قاجار از ایران، جمهوریت در ترکیه اعلام و مصطفی کمال پاشا، آتاتورک بعدی، به ریاست جمهوری آن کشور انتخاب گردید. مدتی بعد، رضا خان سردارسپه که گویا از همان روزها سودای سلطنت در سر میپروراند، سروصدای جمهوریخواهی را در ایران به راه انداخت تا در فروردین سال بعد در مجلس به تصویب برسد و او بهعنوان نخستین رئیس جمهور ایران برگزیده شود، اما طرح جمهوری رضاخانی، با وجود مخالفان او در مجلس ، به رهبری آیتالله مدرس، به باد فنا رفت و فراموش گردید. اما ماجرای این جمهوریت رضاخانی چه بود؟
کد خبر: ۸۸۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۳
به روایت اسناد
پس از چندین نوبت مذاکره میان دولت ایران با نمایندگان شرکت نفت ایران و انگلیس و «فرانسیس شپرد» سفیر وقت انگلیس در ایران، شپرد روز ۴ اسفند ۱۳۲۹ در نامهای به رزمآرا، بر آمادگی شرکت برای تنظیم قرارداد بر پایه تنصیف درآمد تاکید کرد. اما رزمآرا با پوشیده نگاه داشتن موافقتنامه ۵۰-۵۰، همچنان در جلسه کمیسیون نفت، بر مخالفت با ملی شدن صنعت نفت در ایران به دلیل مشکلات فنی، اقتصادی و سازمانی ملی شدن نفت و همچنین مشکل نداشتن متخصص و امکانات لازم به ویژه در زمینه حمل و نقل (کشتی نفتکش) و بازار فروش اصرار می ورزید. در این میان اسنادی وجود دارد که به ارتباطات رزمآرا با سفیر انگلیس در خصوص نفت و تصویب قرارداد الحاقی نفت و مقابله با نمایندگان مخالف اشاره دارد.
کد خبر: ۸۸۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۸
به روایت علی امینی
انتخابات نمایشی و فرمایشی دوران پهلوی علاوه بر اینکه با تخلف و تقلب گسترده همراه بوده، عدم اقبال عمومی را هم به همراه داشته است. علی امینی که در دوران رژیم پهلوی سمت نخستوزیری را بر عهده داشت در خاطرات خود روایت جالبی از نحوه برگزاری انتخابات و دلیل عدم مشارکت مردم را مطرح کرده است.
کد خبر: ۸۷۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۲
ویژهنامه "انتخابات مجلس"| بازخوانی دومین دوره انتخابات مجلس
نگاهی به لیستهای ارائهشده توسط احزاب و گروهها مختلف شرکتکننده در انتخابات حکایت از آن دارد که آنان بیش از آنکه وابستگی حزبی را معیار و ملاک معرفی کاندیداها قرار دهند تأکیدشان بر صلاحیّت افراد و ورود نیروهای خط امام به مجلس بوده است. آیتالله خامنهای دبیر کل وقت حزب جمهوری در دیدار با شورای دفاتر حزب جمهوری در این خصوص چنین بیان داشت: «ما افراد صالح را کاندیدا خواهیم کرد، ولو اینکه عضو حزب جمهوری اسلامی نباشند».
کد خبر: ۸۷۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۰
ویژهنامه "انتخابات مجلس"
انتخابات پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی، طی دو مرحله در اسفند 1374 و فـروردین 1375 و با مشارکت 71/10 درصدی مردم (دور اول) برگزار گردید که پس از انقلاب، بالاترین میزان مشارکت در طول یازده دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی محسوب میشود.درواقع رقابت جدی میان نیروهای سیاسی رقیب، روشنتر شدن مواضع و جهتگیریهای سیاسی و فرهنگی احزاب و جریانات، وجود فضای نسبتاً باز مطبوعاتی و برخورداری هر یک از جریانات از نشریات متعدد، ازجمله عواملی بود که به این انتخابات شور و نشاط قابل ملاحظهای بخشید.
کد خبر: ۸۷۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۰
ویژهنامه "انتخابات مجلس"
انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی، روز 24 اسفند 1358 در شرایطی برگزار شد که هنوز بیش از یک سال از عمر نظام جمهوری اسلامی نگذشته بود. این انتخابات، پنجمین انتخابات عمومی پس از رفراندوم تعیین نظام جمهوری اسلامی و انتخاب نمایندگان مجلس خبرگان، همهپرسی قانون اساسی و انتخابات ریاست جمهوری در یک سال بود. در جریان این انتخابات سه نیروی عمدهی مذهبی، ملی و گروههای چپ در مقابل هم قرار گرفتند. رقابت اصلی در این انتخابات بین حزب جمهوری اسلامی، دفتر همکاریهای مردم با رئیسجمهور و گروه همنام بود.
کد خبر: ۸۷۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۹
ویژهنامه "انتخابات مجلس"
با سقوط رضاشاه، ماده طنز سیاسی که برای مدتی به محاق رفته بود، بار دیگر رخ نمود و نشریات طنز و فکاهی هم مانند نشریات غیر آن، در مورد مسائل مختلف جاری کشور به اظهار نظر میپرداختند. در این دوره، مجلس شورای ملی از حلاجی و جراحی نشریه توفیق برکنار نبود؛ به گونهای که توفیق در کنار اشاره به مسائل مختلف مبتلابه جامعه، همیشه سری هم به اوضاع و احوال مجلس میزد و این توجه و حساسیت در مواقع نزدیک به روزهای انتخابات، بیشتر و بیشتر میشد. نگاه منتقدانه توفیق به مجلس تا حدودی تسویه حساب با مجالس دوره رضاشاهی هم به شمار میآمد؛ به خصوص مجلس سیزدهم شورای ملی.
کد خبر: ۸۷۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۲
ویژهنامه "انتخابات مجلس" | بازخوانی مجلس سیزدهم
سنت انتخاب نمایندگان فرمایشی نه تنها در سراسر دوره رضاشاه بلکه در دوره سیزدهم مجلس شورای ملی که مصادف با سقوط رضاشاه بود، ادامه یافت. مردم از دولت فروغی خواستند که انتخابات دستوری دوره رضاشاه را ملغی سازد تا ملت بتوانند در حساسترین دقایق تاریخی، نمایندگان حقیقی خود را به مجلس بفرستند و در عریضهای به محمدرضاشاه پهلوی نوشتند:«این وکلا که غالبا هفت دوره است به همین ترتیب، بدون اینکه روح ملت از آنها با خبر باشد، به مجلس ملی وارد شدهاند...انتخابات تهران پبش چشم ما صورت گرفته و یک نفر از افراد ملت از روی میل رای ندادهاند و به وسیله پلیس و سپور و عمله و بنا با پشتگردنی و رای ماشین شده، صندوق انتخابات پر شده است...»
کد خبر: ۸۷۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۱
ویژهنامه "انتخابات مجلس"| یک دهه تکاپوی انتخاباتی نیروهای مذهبی
در ادوار سیزدهم تا شانزدهم مجلس ، نیروهای مذهبی بهنوعی تمرین سیاستورزی میکردند و هنوز از آمادگی لازم برای ایفای نقش مؤثر در عرصه انتخابات و کاندیداهای مذهبی برخوردار نبودند. شاید رویکرد آیتالله بروجردی در کنارهگیری از عرصه سیاست و بالطبع مقلدین ایشان، از زمره علل این گرایش بود. اما بهتدریج با نقشآفرینی فدائیان اسلام و بهخصوص آیتالله کاشانی در مبارزات ملیشدن صنعت نفت و رویکرد اقشار مختلف مذهبی به این نهضت، جایگاه نیروهای مذهبی روزبهروز در عرصه رقابتهای سیاسی پررنگتر شد؛ بهگونهای که در مجلس هفدهم آیتالله کاشانی به ریاست مجلس برگزیده شد.
کد خبر: ۸۷۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۱
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
سنت انتخاب نمایندگان فرمایشی نه تنها در سراسر عهد رضاشاه بلکه در دوره سیزدهم مجلس شورای ملی که مصادف با کنار رفتن رضاشاه بود، ادامه یافت. با آزاد شدن فضای سیاسی و درهم شکستن سایه دیکتاتوری رضاشاه، بسیاری از جریانها، مطبوعات و افراد مناطق مختلف در شکایت از نحوه برگزاری انتخابات به تکاپو پرداخته و خواستار ابطال انتخابات و تجدید آن شدند. اما دولت و مجلس با توجه به شرایط ویژه آن زمان، از پذیرش این درخواست امتناع کردند.
کد خبر: ۸۷۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۳۰
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
در زمان سلطنت رضاشاه، هشت دوره انتخابات مجلس شورای ملی(دورههای ششم تا سیزدهم) برگزار شد که هفت دوره آن در زمان سلطنت وی افتتاح گردید و دوره سیزدهم در اوایل سلطنت محمدرضا پهلوی، فعالیت خود را آغاز کرد. رضاشاه قصد داشت با مداخله دربار و نظامیان، مجلس ی مطیع و دنباله رو دولت پدید آورد تا بتواند برنامههای خود را بدون تنش و درگیری به انجام رساند. از دوره ششم به بعد و خصوصا در دوره هفتم، همه چیز شکل انتصابی به خود گرفت. در این میان، نقش تیمورتاش حائز اهمیت بود به طوری که سرنوشت دوره ششم تا نهم کاملا در دست وی بود و از دوره هفتم به بعد حتی یکی از شخصیتهای مخالف رضاشاه به مجلس راه پیدا نکرد.
کد خبر: ۸۷۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۹
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
نظامنامه یک درجه یا سومین قانون انتخابات مجلس بیشتر از قوانین قبلی دموکراتیک بود. زیرا دموکراتها خواهان ایجاد اصلاح و تغییرات سریع سیاسی و اجتماعی، اعاده حاکمیت ملی و برابری همه مردم در مشارکت سیاسی و قانونگذاری بودند اما توجهی به آمادگی و پذیرش جامعه در شرایط این برهه زمانی نداشتند. از سوی دیگر وجود تضاد عقاید و منافع نمایندگان مجلس و تاثیر آن در قانون، موجب نارسایی و تناقضات موجود در آن گردید. از این رو قانون مذکور نیز به واسطه اشکالات موجود، نتوانست بر مشکلات گذشته فائق آید. نمونه این امر، عدم تاثیرگذاری منطقی این قانون در کاهش نفوذ قوه مجریه در امر انتخابات است به گونهای که در دورههای بعد، بیشترین شکایتها در خصوص انتخابات ناشی از دخالت دولتیان و تقلبات انتخاباتی در مناطق مختلف است.
کد خبر: ۸۷۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۸
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
نظامنامه دو درجهای نتیجه حوادث و رخدادهای سیاسی دوره استبداد صغیر، فشارهای سیاسی قدرتهای بزرگ و شورشها و آشوبهای داخلی به منظور احیای مشروطه و بازگشایی مجلس بود. از این رو با توجه به نواقص موجود و شتاب در تهیه و تدوین مواد آن و در نتیجه نادیده گرفتن بسیاری از مسائل به جهت گشایش مجلس و جلوگیری از تنشهای داخلی و رفع هرج و مرج در کشور، نمیتوانست نسخه نهایی برای حل مسائل و مشکلات قانون انتخابات مجلس ایران باشد. بنابراین در دوره دوم مجلس شورای ملی، بار دیگر تصمیم بر آن شد که نظامنامه انتخابات مجلس مورد تجدیدنظر و اصلاح قرار گرفته و نواقص آن با توجه به شرایط جامعه آن روز ایران مرتفع گردد. این امر زمینه ایجاد قانون انتخابات یک درجهای و عمومی را در دوره دوم مجلس شورای ملی فراهم کرد.
کد خبر: ۸۷۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۸
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
اولین نظام نامه انتخابات مجلس شورای ملی دارای 2 فصل، 33 ماده و 2 تبصره بود. فصل اول شامل قواعد انتخابات و فصل دوم ترتیب انتخابات را در بر می گرفت. این قانون که به نظام نامه انتخابات مجلس شورای ملی معروف شد، صنفی و طبقاتی بود. از جمله عوامل طبقاتی شدن قانون مزبور را می توان در تاثیر دیدگاه های شاه و وضع طبقاتی و اجتماعی جامعه ایران و قوانین انتخاباتی دیگر کشورها جستجو کرد. برطبق فرمان مظفرالدین شاه قاجار، مجلس شورای ملی می بایست از منتخبین شاهزادگان، علما، قاجاریه، اعیان، اشراف، ملاکین، تجار و اصناف تشکیل گردد.[
کد خبر: ۸۷۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۲۱
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
یکی از مهمترین چالشهایی که همواره در ادوار مختلف تاریخ مجالس ایران گریبانگیر آن بوده، مساله تقلبات انتخاباتی است. اهمیت این موضوع و پیشبینی وجود مشکلات انتخاباتی موجب گردید که در زمان نگارش نظامنامه اول(قانون انتخابات)، ماده دهم و یازدهم به این مساله اختصاص یافته و در این مواد قید گردد که شکایات از نحوه انتخابات مناطق مختلف، توسط انجمنهای ایالتی مورد رسیدگی قرار گیرد و چنانچه شکایتی از انجمنهای محلی باشد، به این انجمنها ارجاع شود و در صورت عدم بررسی و نتیجه مورد نظر، به مجلس شورای ملی فرستاده شود. این موضوع در مواد 53 و 54 نظامنامه دو درجهای و مادههای 45 و 46 نظامنامه یک درجهای نیز مورد اشاره قرار گرفت.
کد خبر: ۸۷۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۵
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
دلایلی چون وجود جنگ، ناآرامیها و درگیری ها، زیانهای مالی و اقتصادی طبقات فرودست جامعه از این صدمات، مشکلات قانون انتخابات و نارضایتی مردم از نحوه انتخاب نمایندگان و نبود نمایندگانی از اقشار پایین اجتماع در مجلس ، ناآشنایی نمایندگان منتخب با مسائل و معضلات مناطق انتخابی، نبود سواد و آگاهی سیاسی در بین اکثریت مردم، نادیده انگاشته شدن ایلات، عشایر و روستاییان، جامعه و تفکرات سنتی و در نتیجه فهم و درک نادرست از بنیادهای جدید مدنی و قانونی در میان مردم، مشکلات معیشتی و معضلات مالی ایران، دخالتهای بیگانگان در امور داخلی ایران علیالخصوص در بسته شدن مجالس، سودجویی نمایندگان و کمتوجهی آنان نسبت به مشکلات مردم و درگیر شدن آنان در مسائل سیاسی، جدایی احزاب از مردم و نداشتن پایگاه مردمی را به عنوان عوامل موثر در کاهش میزان رغبت مردم به مجالس دوره قاجار دانست.
کد خبر: ۸۷۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۱
ویژهنامه "انتخابات مجلس"
حزب در ایران به شکل امروزی و نوین آن، پس از انقلاب مشروطیت پا گرفت و احزاب به صورت علنی و رسمی در جامعه به فعالیت پرداختند. در دوران ناصری، انجمنهای مخفی و ملی در گروههای محدود تشکیل و افراد به صورت مخفیانه به عضویت این انجمنها در میآمدند. هدف از تشکیل انجمنهای فوق، تلاش در جهت ایجاد اصلاحات در امور دولتی و حکومتی و بهبود شرایط کلی کشور بود. این انجمنها نقش موثری در جریان انقلاب مشروطیت برعهده داشتند. انجمنهای مذکور، داعیه احزاب سیاسی نداشتند و بعد از اعطای مشروطه و تشکیل مجلس نیز به فعالیت خود ادامه ندادند و حتی شمار بسیار اندکی از اعضای آنها وارد مجلس شدند.
کد خبر: ۸۷۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۰
ویژهنامه " انتخابات مجلس"
از آغاز مشروطیت تا تغییر سلطنت قاجار، روزنامههای زیادی انتشار یافت که از شاه تا وزرا، رجال دولتی و نمایندگان مجلس و غیره را مورد خطاب قرار میدادند. از جمله این روزنامهها که در این دوران سهم مهمی در آگاهیبخشی به مخاطبان خویش برعهده داشت، میتوان به جریده نسیم شمال اشاره کرد. زبان نشریه نسیم شمال عامهفهم و گیرا بود و همین مساله موجب افزایش مخاطبان وی میگردید. یکی از اصلیترین موضوعات مورد توجه سید اشرفالدین، مجلس شورای ملی و عملکرد آن بود که وی با بهرهگیری از ضربالمثلها، اشعار و طنزی تلخ، به انتقاد از نهاد مجلس در این دوران میپرداخت.
کد خبر: ۸۷۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۰۹
بعد از مرداد 1332 دولتهایی که روی کار آمدند هیچکدام با رأی تمایل مجلس ، در قوه اجراییه مستقر نشدند و روال اینچنین شد که شاه فرمان مینوشت و اکثریت نمایندگان مجلس امر شاه را مطاع دانسته و به کاندیدای نخستوزیری رأی اعتماد میدادند. با اوجگیری انقلاب و روی کار آمدن بختیار، او شعار احیای قانون اساسی و بازگشت به اصول مشروطیت را سر داد. بختیار در شرایطی دم از قانون زد که مخالفان، دولتش را غیرقانونی میخواندند. بختیار هرچند در ظاهر تلاش کرد سنت رأی تمایل را بعداز 25 سال احیا کند، اما به دو دلیل در این امر موفق نشد؛ اول اینکه ملت ایران در آن برهه تمایلی به ادامه حکومت سلطنتی ولو در چارچوب قانون نداشتند؛ درثانی تناقض بختیار در عمل باعث شد که ادعای او مورد قبول عموم و حتی نمایندگان مجلس قرار نگیرد.
کد خبر: ۷۴۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۲۸