مرکز اسناد انقلاب اسلامی

حج ت‌الاسلام جمی: «اعلاميه‌ها به خط امام بود، آن‌ها را برداشتم و تا آن‌جا که مى‌توانستم توزيع کردم. بيشتر در منى و هنگام رمى جمرات اين اعلاميه‌ها پخش شد که بين حج اج، اثر گذاشت. اکثر حج اج آن سال، اعلاميه‌ حضرت امام را با خودشان به ايران آوردند.»

گزارش ساواک: «درباره: سید مصطفی مصطفوی خمینی فرزند آیت‌الله خمینی؛ طبق اطلاع، نامبرده بالا که فعلا مقیم عراق است در سال جاری جهت انجام مناسک حج به عربستان سعودی عزیمت خواهد نمود. با توجه به اینکه امکان دارد در کشور مزبور مبادرت به فعالیت‌هایی علیه مصالح کشور شاهنشاهی بنماید...»

اینستاگرام مرکز اسناد انقلاب اسلامی تصاویری از مراسم برائت از مشرکین در دهه 60 را منتشر کرد.

در مراسم حج سال 1366 حوادثی رخ داد که منجر به شهادت صدها زائر ایرانی شد. با استناد به شواهدی که بعدها فاش شد، علاوه بر رژیم آل‌سعود، رد پای سازمان مجاهدین خلق و رژیم بعث عراق هم در این جنایت دیده می‌شد. پس از این جنایت، سازمان منافقین به سرعت دست به تصفیه زده و کوشید آن دسته از اعضا را که به نوعی از پشت پرده کشتار حج اج اطلاع داشتند و به تعبیر سازمان "مسئله‌دار" هم شده بودند، سر به نیست کند تا بدین ترتیب مانع از فاش شدن پشت پرده این فاجعه شود. بر این اساس، کار تصفیه ده‌ها نفر از اعضای سازمان آغاز شد که از جمله آنها می‌توان به اسامی اصغر رادیو، بهرام (تقی)، جواد، بشیر، محمود، حسن محمدی، مجتبی امیر میران، عباس، زهرا، ژاله و ... اشاره کرد. همه این افراد که به نحوی از پشت پرده فاجعه حج سال 66 اطلاع داشتند به مرور زمان و به طرق مختلف سر به نیست می‌شوند تا به گمان سازمانیان، تحرکات منافقین در کشتار حج 66 فاش نشود، غافل از اینکه دست منافقین رو شد و همگان به نقش آنان در این جنایت پی بردند.

سید حسین رضوی کشمیری می‌گوید:‌ همه جا داد، فریاد، خون، زخمی و مجروح بود. غوغایی به پا شد. برای فرار کردن هم راه نبود. قیامتی شده بود. من با سختی خودم را زیر پل « حج ون» رساندم. از آن‌جا با چشم خود دیدم که هلی‌کوپترها آمدند و گشت می‌زدند، از هلی‌کوپتر هم گلوله‌باران و تیرباران شروع کردند. گفتم: دیگر تمام شد. حدود چهار الی پنج ساعت در محاصره بودیم و نتوانستیم فرار کنیم.

با ورود رهبر نضهت اسلامی به نجف در سال 1344 ، یکی از شیوه‌های امام استفاده از ظرفیت عظیم حج بود. لذا حاج‌اقا مصطفی مأموریت می‌یابد تا با شرکت در مراسم حج در همان سال با مبارزین اسلامی ارتباط برقرار کرده و آخرین دستورات و رهنمودها را به آنان رسانده و مسلمانان دیگر کشورها از وضعیت و اهداف نهضت اسلامی آگاه کند. دستگاه امنیتی رژیم پهلوی نیز احساس خطر کرده و با رصد لحظه به لحظه فعالیت‌ها اقدام به کنترل و تحت تعقیب قرار دادن حاج آقا مصطفی در ایام حج می‌کند. در اولین گزارش به تاریخ 12 اسفند ماه 1344 تلگراف وارده خبر از عزم سید مصطفی خمینی برای شرکت در مراسم حج می‌دهد.