مرکز اسناد انقلاب اسلامی

آیت‌الله منتظری یکی از اولین فقها و عالمان دینی در دوران معاصر به خصوص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است که بطور مبسوط نظرات خود را در رابطه با دین و سیاست ارائه کرده است. به هر ترتیب آنچه درباره سیر تطور آیت‌الله منتظری قدر متیقن می‌توان به آن اشاره کرد؛ آنست که او در آراء متأخر خود جرح و تعدیل‌هایی نسبت به نظریات متقدم خود روا داشته است. اما مسلم آن است که آیت‌الله منتظری در تمام نظرات خود به مفاهیمی همچون ضرورت وجود حکومت و دولت، حاکمیت دین اسلام به معنی برقراری موازین اسلامی و مشروعیت حاکم توسط انتخاب مردم پایبند بوده و نسبت به آن‌ها تأکید داشته است. در یک جمعبندی منتظری از نظریه "ولایت انتصابی فقیه" به"ولایت انتخابی فقیه" و در سال‌های آخر عمر به "نظارت فقیه یا به نوعی ولایت مقیده" ؛ و از سوی دیگر از نظریه "تمرکز قوا" در فقیه به نظریه "تفکیک قوا" گذار می‌کند.

نماز جمعه یکی از صدها حکم اسلامی است که با پیروزی انقلاب اسلامی احیا شد. در دهه 60 نماز جمعه‌ها به عنوان مهم‌ترین مراکز سیاسی و عبادی محسوب می‌شدند و از همین رو ائمه جمعه نقش سرنوشت‌سازی را در تحلیل و تبیین حوادث سیاسی و اجتماعی ایفا می‌کردند. این سبقه درخشان تاریخی امروزه می‌تواند اثر مطلوبی در شکل‌گیری و تداوم نمازهای جمعه در نقاط مختلف کشور گذارده و همچنین تجربه عملی خوبی را پیش روی امامان جمعه در هر شهر و استانی قرار دهد چه اینکه در این مسیر شخصیت‌های گرانقدری وجود داشته و دارند که اسوه حسنه‌ای برای ائمه جمعه محسوب می‌شوند.