20 ابزار شکنجه در رژیم پهلوی
ساواک انواع روش‌ها را برای شکنجه زندانیان به کار می‌برد. برخی از وسایل و ابزار مورد استفاده اعمال شکنجه عبارتند از: آب، انبر، بطری، پنبه، تخم مرغ، دمپایی، سوزن، سیگار، سیم برق، اطو، سیم خاردار، شلاق، شمع، فندک، موی اسب، ناخن‌گیر، مته و... . ساواک انواع شکنجه را چندین مرحله بر متهمان اعمال می‌کرد و چندین بار زندانیان را به سلول برمی‌گرداند و در وضعیتی دلهره‌آور در انتظار مرحله بعدی بازجویی و شکنجه نگه می‌داشت.
کد خبر: ۸۳۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۱/۲۶
در دوره‌ی سلطنت «رضاشاه»، زنان حق شركت در انتخابات را نداشتند، در دوره‌ی سلطنت محمدرضا پهلوی نیز قانون انتخابات تا سال 1341ش معتبر بود و تا آن سال، زنان از حضور در انتخابات محروم بودند. هر چند زنان از سال 1341 حق شركت در انتخابات و همچنین انتخاب شدن برای مجلس شورای ملی و سنا را به دست آوردند، اما این امر، تنها باعث شد كه برخی از زنان طبقات بالا و خاص جامعه به برخی مناصب و پست‌های سیاسی دست یابند. همچنین در دوره سلطنت «رضاشاه» هیچ زنی را نمی‌توان یافت كه دارای منصب سیاسی باشد و در دوره‌ی حكومت محمدرضا نیز تا 12 اردیبهشت سال 1342ـ كه برای نخستین بار در تاریخ امور اداری ایران «فرخ رو پارسا» به سمت معاونت وزارت آموزش و پرورش منصوب شد و چند سال بعد نخستین وزیر زن ایران گردیدـ نمی‌توان از حضور زنان در مدیریت سیاسی جامعه نشانی یافت.
کد خبر: ۸۱۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۷/۲۴
تطهیر ناشدنی
زمین‌خواری از جمله خصلت‌هایی بود که از رضاخان به فرزندانش به ارث رسید! محمدرضا پهلوی به عنوان شاه جدید، میراث دار پدر شد. گرچه در ابتدا برای تحبیب قلوب و فضاسازی ساختگی، برخی از این املاک اسما به دهقانان واگذار شد، اما این زمین ها رسما در تملک شاه باقی ماند. ماروين زونيس مى‌نويسد: «در زمان خلع رضاخان، بيش‌تر از 2000 دهكده به‌دست شاه جديد افتاد. با استفاده از معيارى برابر با 8/ 4 نفر در هر خانواده، حدود 235800 نفر رعيت، مستقيمآ در خدمت اعلى‌حضرت فئودال بزرگ بودند.»
کد خبر: ۷۶۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۱/۱۰
تطهیرناشدنی
در دوره پهلوی دوم هنر سطحی و بی‌اصالت مورد توجه حاکمیت قرار داشت. رژیم تلاش می‌کرد از مسائل هنری به عنوان ابزار تبلیغی و تفریحی صِرف استفاده کند؛ در حالی که هیچ اهمیت و ارزشی برای فرهنگ و هنر ایرانی قائل نبود. شاه تمایل زیادی به فرهنگ و هنر آمریکایی داشت. اشرف هم از فرهنگ ایرانی به شدت دلگیر بود و علاقه‌ی بیشتری به فرهنگ غربی داشت. اما قوی‌ترین نمایندگی جریان غربگرایی در ایران، به خصوص در عرصه فرهنگ و هنر، بر عهده فرح بود. با این حال هنر مورد توجه دربار پهلوی دوم شامل رقاصی، خوانندگی و مطربی آن هم از نوع کافه‌ای و کاباره‌ای آن بود که در بین طبقه‌ی حاکمه‌ی رژیم نیز به شدت رواج داشت.
کد خبر: ۷۵۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۷
حکومت پهلوی براساس اصولی به مشروعیت رسید که اتکا به آرای مردم در ساختار حاکمیت آن چندان قابل توجه نبوده است، لذا برای دوام، نیازبه کارآمدی داشت. رژیم به دلیل اینکه احساس می‌کرد دربین مردم پایگاه لازم را ندارد به سمت بیگانگان کشیده شد. وابستگی پهلوی به دولت‌های بیگانه و غفلت از مردم، در درازمدت بحث ناکارآمدی رژیم را بیش از پیش نمایان ساخت. بسط روابط وابستگی ازطرق مختلف با درآمدهای بسیار هنگفت نفتی و افزایش درآمد نظامیان به عنوان حافظان تاج و تخت پهلوی، ایجاد روابط پنهان و پیدای تجاری و اقتصادی با مالکانِ کارخانجات و صنایع ازطرف وابستگان رژیم و... نشان داد توده مردم در مناسبات قدرت اقتصادی و سیاسی چندان جایگاه ندارند؛ بنابر این وابسته بودن ساختار قدرت به حاکم و عدم اتکای آن به آرای مردم ازجمله عوامل ناکارآمدی ساختاری رژیم پهلوی محسوب می‌شود.
کد خبر: ۷۵۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۳۰
دکتر محمدرحیم عیوضی
قدرت سياسى دوران محمدرضا شاه به شيوه استبدادى ـ سلطنتى اعمال مى‌شد و شاه، هسته مركزى منظومه قدرت به شمار مى‌رفت. در تشريح قدرت سياسى دوران محمدرضا شاه، شاخص‌هاى چندى در شناسايى ساخت قدرت قابل توجه هستند كه شناخت اين شاخص‌ها با توجه به شرايط اجتماعى دوران سلطنت شاه قابل حصول مى‌باشد فقدان يک جامعه مدنى و شكاف و جدايى بين قدرت دولتى و قدرت اجتماعى از خصوصيات اجتماعى دوران محمدرضا شاه به شمار مى‌رود. استبداد سياسى، خفقان، مطلق العنان بودن شاه، دربار و حكام و نامحدود بودن اختيارات آنها، فقدان قانون و امنيت فردى، دخالت و نفوذ بيگانگان در امر كشور، قلع و قمع هر فكر و انديشه‌اى كه حكومت آن را نمى‌پسنديد يا به مصلحت نمى‌دانست از ويژگى‌هاى بارز رژيم پهلوى بود.
کد خبر: ۷۴۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۶
واحد‌های اطلاعاتی ـ امنیتی در رژیم شاه پس از کودتای 28 مرداد ایجاد شدند. مبتکر اصلی ایجاد این واحد‌ها، آمریكایی‌ها بودند که تصمیم داشتند ایران را به عنوان پایگاه اصلی خود در منطقه حفظ کنند. بنابراین در درجه اول به ایجاد دستگاه ضد اطلاعات ارتش و تقویت آن و در درجه دوم به تأسیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) پرداختند. طبیعی بود که اگر ایران می‌خواست به عنوان پایگاه اصلی آمریکا در منطقه باشد به یک سیستم اطلاعاتی و امنیتی قوی نیاز داشت.واحد‌های اطلاعاتی‌ـ امنیتی، ستون اصلی نظام حکومت شاه بودند. این نیروها چشم و گوش و در موارد لازم مشت آهنین شاه بودند و هدف از آنها خنثی کردن و محو همه نهاد‌ها و کسانی بود که نسبت به رژیم وفادار نبودند.
کد خبر: ۷۴۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
تطهیرناشدنی
۲۰ مهرماه ۱۳۵۰ جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در تخت‌جمشید آغاز شد. هرچند رژیم از ترس اعتراضات، صدها نفر را توقیف و زندانی کرده و یا در معرض اقامت اجباری قرار داده بود، اما با این حال مردم به شیوه‌های مختلف به این جشن‌ها اعتراض کردند. انتشار نامه‌های بدون امضا، شعارنویسی روی دیوارهای اماكن عمومی و... از جمله این اقدامات بود. یكی از مسایلی مورد تأكید مخالفان این بود که برخلاف ادعای محمدرضا پهلوی که جشن‌های ۲۵۰۰ ساله را متعلق به مردم ایران دانسته بود عملا از ورود مردم به این جشن ها جلوگیری شد.
کد خبر: ۷۲۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۲۰
دکتر مظفر شاهدی
رضاشاه در تمام دوره 16 ساله سلطنت خود با سرکوب سبعانه و از میان برداشتنِ تمامِ آنچه در عرصه‌های گوناگون می‌توانست و باید، زمینه‌ها و موجباتِ تقویت و تحکیمِ حق تعیین سرنوشت و حاکمیتِ ملی مردم ایران را فراهم می‌کرد، آسیب‌های بس‌بزرگ و در موارد متعدد، جبران‌ناپذیری، بر حیاتِ جامعه ایرانی وارد ساخت. بعد از او پسرش نیز تلاش پایان‌ناپذیری برای مداخلهِ غیرقانونی در اداره امور کشور و ایجادِ فشار و محدودیتِ برای قوای سه‌گانهِ مجریه، مقننه و قضاییه آغاز کرد. و از همان آغاز سلطنت، نقش مداومی را در مسیر مشروطیت‌زدایی و نقض حق حاکمیت ملی مردم ایران ایفا کرد. از این‌رو در فرایندی که به جوانمرگی تأسفبار مشروطه انجامید بی‌گمان شاهان سلسله پهلوی، نقشی درجه اول ایفا کردند.
کد خبر: ۷۰۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۰۴
تطهیر ناشدنی
بنابر اسناد رضاخان از همان ابتدای قدرت‌گیری سعی کرد با تقلب در انتخابات، مجلسی کاملا یکدست تأییدکننده و فرمایشی ایجاد کند تا شخصا نتیجه هر انتخابات و ترکیب آن را مشخص کند. اسناد فراوانی از انتخابات مجلس پنجم در دست است که همگی نشان از دخالت مستقیم شخص «رضاخان» و عوامل نظامی او حکایت دارد. روند تقلب تا آخرین انتخابات رژیم پهلوی به طور گسترده وجود داشت. به طوری که گزارش‌هاي متعدد باقي‌مانده از خبرنگاران، مفسران، روزنامه‌نگاران و شبكه‌های خبری خارجي حکایت از این دارد که تخلفات و تقلبات انتخاباتی بیست و چهارمین دوره مجلس شورای ملی به خارج از كشور نيز رسيده بود؛ چنان‌كه در يكي از اين گزارش‌ها، دولت شوروی اين انتخابات را «كثيف‌ترين انتخابات دوره مشروطه» قلمداد كرده است.
کد خبر: ۶۹۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۲۹
تطهیرناشدنی
انتخاب نمایندگان مطیع در رژیم پهلوی از برنامه‌های رضاخان و محمدرضا پهلوی برای تحکیم پایه‌های دیکتاتوری بود. به باور تقی‌زاده «در حقیقت رضاشاه تصمیم گرفته بود که یک نفر هم از اشخاصی که مطیع او نباشند، انتخاب نشود.» هندرسن نیز معتقد است در دوران پهلوی لیست نامزدهای انتخاباتی براساس منافع دولت جابجا می‌شد. از نظر «مارک جی گازیوروسکی» شاه به موازات تحكیم كنترل خویش بر حكومت، انتخابات مجلس را به صورت مستقیم تحت اختیار خود گرفت تا مطمئن شود كه مجلس به شخص وی وفادار خواهد بود. فردوست نیز در خاطرات خود به دستور شاه برای تشکیل کمیسیون سه نفره جهت انتخاب نمایندگان مطیع اعتراف می‌کند. بنابراین به گواه تاریخ در رژیم پهلوی «قدرت ناشی از اراده شخص شاه» جایگزین «قدرت ناشی از اراده ملی» گردید.
کد خبر: ۶۹۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۱۸
دکتر مظفر شاهدی
اگر قرار باشد سازوکار انتخابات و فرایند نماینده‌گزینیِ برای مجالس شورای ملی دوره پهلوی را فقط با یک واژه توصیف کرد، باید گفت به‌معنای دقیقه کلمه: «افتضاح» بود. هم‌چنان‌که نتایج مترتب بر چنین انتخاباتی هم، که در مجالس آن روزگار نمود پیدا می‌کرد، بی‌هیچ اما و اگر و کمترین اغراقی: «مضحک» بود. و هم‌چنان که خواسته شاه بود فقط کسانی به‌عنوان کاندیداهای احزاب وارد عرصه مضحکه انتخابات می‌شدند که پیشاپیش مراتب سرسپردگیِ بی‌حرف و حدیثِ آنان به‌رژیمِ استبدادگرا و مردم‌ستیزِ پهلوی، از سوی ساواک و دیگر دستگاه‌های امنیتی و سیاسی، مورد تأیید و تأکید قرار گرفته بود.
کد خبر: ۶۸۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۳/۰۱
تطهیرناشدنی
از زمان برآمدن رضاخان در صحنه سیاسی کشور، مبارزه با دین و فرهنگی دینی به عنوان یکی از مهمترین موانع تحقق و تداوم استبداد همواره سرلوحه برنامه‌های رژیم پهلوی قرار گرفت. به طوری که رضاخان پس از سرکوبی خونبار مخالفان و تثبیت پایه‌های قدرتش، از سوی انگلیس، مأموریت یافت فرهنگ اسلامی را از صحنه زندگی مردم خارج کرده و فرهنگ غرب را جانشین آن نماید. رضاخان و بعد از او محمدرضا پهلوی در تلاش بودند تا از طریق مبارزه با روحانیت به عنوان مهمترین نهاد دینی همچنین مبارزه با باورها و شعایر مذهبی و... پایه‌های استبداد را پی‌ریزی کنند. هرچند این اقدامات ضربات جبران‌ناپذیری بر فرهنگ کشور وارد ساخت، ولی در نتیجه مبارزات مردم و روحانیون به رهبری امام خمینی، پایه‌های استبداد در کشور فرو ریخت.
کد خبر: ۶۸۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۲
تطهیرناشدنی
به گزارش بولتن محرمانه ساواک «یکی از مؤسسات هیولای غارتگر بنیاد پهلوی است. این مؤسسه به ظاهر خیریه در حقیقت چیزی جز اژدهای اقتصادی نیست که باند سرمایه‌دار و استعمارگر پهلوی آن را علم کرده‌اند و چنگ‌هایش را در بسیاری از مؤسسات اقتصادی کشور دوانده‌اند.» این گزارش سپس فهرستی از دارایی‌های بنیاد پهلوی را برشمرد.
کد خبر: ۶۵۰۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۲۰
تطهیرناشدنی
یکی از اقشار آسیب‌پذیر در رژیم پهلوی زنان بودند، به طوری که از اسناد و منابع تاریخی برمی‌آید، این قشر همواره قربانیان سیاست‌های رژیم پهلوی بودند؛ به عنوان نمونه صاحب‌نظران معتقدند ارمغان کشف حجاب رضاخانی برای زنان ایرانی چیزی جز اسارت و زندان و مرگ نداشت. همچنین استفاده تبلیغاتی زنان در سینما، تلویزیون، مجلات و ... از دیگر اقداماتی بود که به شدت هویت زنان را خدشه‌دار کرد. استفاده رژیم از زنان برای پیش‌برد اهداف سیاسی از دیگر اقدامات رژیم برای تقابل با هویت زنان به شمار می‌رود. علاوه بر این تعداد زیاد بی‌سوادان در میان این اقشر نسبت به جمعیت از دیگر مواردی است که این قشر را در رژیم پهلوی به شدت آسیب‌پذیر کرده بود.
کد خبر: ۶۵۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۰/۱۷
تطهیرناشدنی
در روز سه‌شنبه ۲۱ مهر ۱۳۴۳ تصويب لايحه اعطاى مصونيت به مستشاران آمريکايى در جلسه‌ای پرتنش از تصویب اکثریت نمایندگان مجلس شورای ملی گذشت. متعاقب آن شاه به نخست‌وزیر گفت: «با اين لايحه صد در صد موافق است». افشاى تصويب قانون کاپيتولاسيون به‌وسيله امام خمينى، موجى از خشم و نارضايتى را در اقشار مختلف مردم برانگيخت، اما رژیم بی‌اعتنا به خواست عمومی مردم به خواست آمريکا در کسب مصونيت براى مأموران آمريکايى تن در داد.
کد خبر: ۶۲۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۲۱
تطهیرناشدنی
در روز ۲۰ مهرماه ۱۳۵۰ جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در تخت‌جمشید آغاز شد؛ مراسمی پر زرق و برقی که علاوه بر واکنش‌های داخلی، عکس‌العمل رسانه‌های خارجی را نیز در پی داشت. متعاقب برگزاری جشن‌های 2500 ساله روزنامه «ایونینگ هرالد» با اشاره به فقر طبقات مردم نوشت: «اینهمه پول را در بیابانی بی‌آب و علف برای چه خرج کرده‌اند؟» لوموند نیز «این جشن‌های سلطنتی [را] برای مردم ایران غم‌انگیز و اندوه‌بار» توصیف کرد. رادیو بغداد هم در گزارشی برگزاری این جشن‌ها را «بزرگترین جنایات» در حق مردم ایران خواند.
کد خبر: ۶۲۹۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۲۰
تطهیر ناشدنی
در دوران پهلوی عواملی مانند کمبود پزشک متخصص، گرانی خدمات درمانی، مشکل دسترسی به دارو و... همواره بهداشت و سلامت مردم را مورد تهدید قرار می‌داد. بنابر گفته شاهدان عینی «بعضی از مردم به بیماری مبتلا بودند، ولی هزینه مراجعه به درمانگاه‌ها را نداشتند و سعی می‌کردند که با بیماری خود بسازند». علاوه براین در تلگراف 28 فروردین 1322 مردم دزفول به نخست‌وزیر، «نبود دارو» از عوامل مهم شیوع بیماری ذکر شده است. همچنین بررسی اوضاع بهداشت و سلامت در شهرها و روستاهای مختلف کشور بیان‌گر اوضاع تأسفبار بهداشت و درمان در این دوران است.
کد خبر: ۶۱۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۱۶
در رژیم پهلوی، ایجاد مؤسسه‌های خیریه یکی از راه‌های درآمدزایی درباریان بود. بنابر خاطرات مینو صمیمی، «سازمان ملی حمایت از کودکان» به سرپرستی فرح پهلوی، چنان دچار فساد شده بود که قادر به تأمین حداقل‌های خواسته‌های والدین کودکان معلول نبود. به گفته وی در این سازمان به ظاهر خیریه، مسئولان و مدیران عالی‌رتبه از امکانات مالی فراوانی برخوردار بودند. علاوه براین، اسناد و گزارشات تاریخی از فساد گسترده در بنیاد پهلوی (معروفترین نهاد خیریه) خبر می‌دهند. مأمور سفارت آمریکا در گزارشی با اشاره به این موضوع که خاندان پهلوی از بنیاد سود هنگفتی به دست می‌آورند؛ می‌نویسد: «بنیاد به طور مؤثری اداره نمی‌شود؛ چراکه اکثرا از آن به عنوان یافتن شغل برای دوستان و وابستگان خاندان پهلوی استفاده می‌شود».
کد خبر: ۶۰۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۰۱
اسدالله علم یکی نخست‌وزیران رژیم پهلوی بود که در دوران نخست‌وزیری برای اثبات وفاداری‌اش به شاه در 15 خرداد 1342 مردم بی‌گناه را به گلوله بست. طرح لایحه‌انجمن‌های ایالتی و ولایتی، مهره شاه در رفراندوم، مصادره اموال برای خاندان سلطنت، تأسیس سفارت اسرائیل در تهران، سرکوب عشایر و... از دیگر نمونه‌هایی از خوش‌خدمتی‌های علم به محمدرضا پهلوی بود.
کد خبر: ۵۷۳۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۲۵
