علی اکبر جعفری
در دوران سلطنت 57 ساله رژیم پهلوی ، حقوق شهروندی هرگز رعایت نمی‌شد و مردم از هیچگونه جایگاهی در نظام سیاسی و اجتماعی کشور برخوردار نبودند. صرفاً واژه "مردم" به کار برده می‌شد در حالی که به لحاظ حقوق طبیعی، ملت ایران مترادف با "رعیت" بودند و فراتر از آن حق و حقوقی برای آنان در نظر گرفته نمی‌شد. و حتی اگر در سخنرانی‌های مقامات رژیم پهلوی هم از مردم و دامنه اختیارات آنها صحبت به میان می‌آمد، صرفاً در حد شعار بود و در جهت تلطیف افکار عمومی استفاده می‌شد. با بررسی برخی از مولفه‌ها و شاخص‌های حقوق شهروندی همچون نحوه مواجهه با مخالفان، وضعیت مطبوعات، امکانات رفاهی و مشارکت سیاسی و وضعیت رای مردم در دوران حاکمیت رژیم پهلوی می‌توان وضعیت و جایگاه حقوق شهروندی در دوران حاکمیت پهلوی را تبیین کرد. فرایند مشارکت سیاسی و حقوق سیاسی مردم در زمان رژیم پهلوی کاملاً فرمایشی و ظاهری بود و کنش مدنی ملت ایران هیچ اهمیتی برای دربار پهلوی نداشت و رژیم پهلوی تنها می‌کوشید از حضور مردم برای کسب مشروعیت ظاهری بهره‌برداری سیاسی کند.
کد خبر: ۲۳۷۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۲/۱۵
انقلاب اسلامی در قزوین
حجت‌الاسلام ناطق نوری می‌گوید: 9 صبح به قزوین رسیدیم. آن‌جا مردم شهدا را تشییع می‌كردند. چهارده تا تابوت كوچك بر روی دستان مردم تشیع می‌شد. خیلی صحنه غم‌انگیزی بود. حتی خبرنگاران خارجی هم گریه می‌كردند. به یكی از خبرنگاران خارجی برخورد كردم كه گریه می‌كرد، از او پرسیدم: «تو چرا گریه می‌كنی؟» او گفت: «آخه خیلی صحنه غم‌انگیزی است.»
کد خبر: ۲۳۶۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۲۲
یعقوب توکلی در گفتگوی تفصیلی با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛
یعقوب توکلی در گفتگو با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی درباره ذلت رضاخان در برابر انگلیس گفت: یکی از خفت‌ها و زبونی‌های رضاخان در مقابل انگلیس، ماجرای جزیرههای خلیج فارس بود که مرحوم غلامعلی بایندر در منطقه خلیج فارس تعدادی از جزیرههای متروکه را به نام ایران پرچم زده بود. این اقدام بایندر باعث شد انگلیسی‌ها به رضاخان اعتراض کنند. رضاخان هم به جای این که در برابر این خواست انگلیسی‌ها مقاومت کند، بایندر را توبیخ می‌کند که شما چرا بی اجازه رفتید و در این جزایر پرچم ایران را زدید؟!
کد خبر: ۲۲۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۲/۰۲
ویژه‌نامه "قیام سرنوشت‌ساز"
روز 29 بهمن 1356، مراسم بزگداشت شهدای 19 دی قم که با دعوت علما و روحانیون تبریز برگزار شده بود با آتش ماموران رژیم پهلوی مواجه شد و طی آن عده‌ای شهید و بسیاری مجروح شدند. به دنبال این وقایع محمدرضا پهلوی شخصاً هیئت ویژه‌ای را مأمور رسیدگی به اتفاقات تبریز کرد. این هیئت در گزارشی اعلام کرد: «استاندار برای تسریع در اختیار قرار گرفتن نیروی کمکی نظامی (در بدو امر یک گردان و بعد تا یک تیپ) با فرمانده نیروی زمینی شاهنشاهی تماس حاصل می‌نماید که در این مورد نیروی زمینی شاهنشاهی از طریق ستاد بزرگ ارتشتاران با کسب اجازه از پیشگاه مبارک ملوکانه اقدام لازم را معمول می‌دارد. استاندار ضمناً از آقای نخست‌وزیر تقاضای اعلام حکومت نظامی می‌کند جواباً آقای نخست‌وزیر فرمان شاهنشاه را در این مورد بدین شرح ابلاغ می‌نماید: حکومت نظامی نه ولی با قدرت عمل کنید – واحدهای نظامی در اختیار استاندار است با قدرت عمل نماید.»
کد خبر: ۲۲۴۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۲۹
ویژه‌نامه "روایت فجر"| برگی از خاطرات آیت‌الله فلسفی
آیت‌الله فلسفی می‌گوید: صدور اطلاعیه فرمانداری نظامی، به دستور امریکا بوده است تا نظامیان با تانک‌ها، و توپ‌ها و مسلسل‌ها داخل خیابان‌ها بیایند. حتی من از بعضی افراد مطلع شنیدم که بنا بوده دو نقطه به‌طور قطع بمباران شود: یکی منزل امام در دبیرستان علوی، برای اینکه امام کشته شود، ولو هزاران نفر هم به قتل برسند و دیگر مراکز حساس قم؛ ولی امام نقشه آنها را با یک اعلامیه بر هم زد.
کد خبر: ۲۱۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۲۲
ویژه‌نامه الکترونیکی "قدرت پوشالی" توسط پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شد.
کد خبر: ۲۱۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۸
برشی از خاطرات یکی از زندانیان رژیم پهلوی
یکی از زندانیان رژیم پهلوی ، درباره شکنجه های ساواک به نماینده صلیب سرخ گفت: «کلاهکی که به "کلاهک آپولو" معروف بود، روی سر من گذاشتند. هر چه فریاد زدم صدا در آن کلاه می‌پیچید و گوشم از سر و صدای ایجاد شده داشت پاره می‌شد و مجبور بودم که صدایم در نیاید. بعد از آن به بدنم برق وصل کردند و کابل زدند. حالت تشنگی خاصی به من دست داد. طلب آب می‌کردم، ولی به من آب نمی‌دادند و در نهایت منوچهری آمد و به آنها گفت: به او آب بدهید. من را باز کردند و بردند. نزدیک دستشویی خواباندند و منوچهری در دهان من ادرار کرد..» وقتی نماینده صلیب سرخ این حرف‌ها را شنید، نتوانست خودش را حفظ کند و از چشمانش اشک سرازیر شد. به انگلیسی گفت: «من زندان‌های فلسطین، ویتنام و جاهای مختلف دنیا را که در شکنجه معروف‌اند دیده‌ام، ولی این نوع شکنجه باید به نام شکنجه آریامهری در تاریخ ثبت و ضبط گردد که عوض آب، ادرار می‌دهند...»
کد خبر: ۲۱۶۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۷
به شهادت اسناد، بخش قابل توجهی از فسادهای دوران پهلوی، با مدیریت این خاندان صورت می‌گرفت. علاوه بر رضاخان که زمین‌خواری مهم‌ترین ویژگی او بود، فساد در دربار محمدرضا پهلوی هم به صورت "تهوع‌آوری" ادامه داشت. به گزارش اسناد سفارت امریکا: «دربار شاه محل طراحی خیلی از برنامه‌ها می‌باشد. در خانواده شاه یک طبقه شهوتران و از نظر مالی فاسد وجود دارد.» این درحالی بود که، محمدرضا پهلوی از فسادهای مالی دربار کاملا آگاه بود و در بسیاری از موارد دستور عدم پیگیری پرونده فسادهای اقتصادی خاندان پهلوی را صادر می‌کرد. به گزارش سفارت امریکا در تاریخ 12 اسفند 57: «...دکتر ناصر میناچی گفت که دولت وی مدرکی دال بر فساد در سطح وسیعی "در بالاترین سطوح رژیم پهلوی و منجمله خانواده شاه" دارد. سپس او پرونده‌ای را نشان داد و گفت این در وزارت دادگستری به دست آمده و شرح یک تحقیق است که چندین سال قبل توسط دادستان انجام شده بود. طبق گفته میناچی کشفیات دادستان به دستور شخص شاه بایگانی شده بود.»
کد خبر: ۲۱۶۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۷
سعید لیلاز در گفتگوی تفصیلی با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی:
سعید لیلاز گفت: در شهریور 1320، رضاخان به محمدعلی فروغی که در واقع نماینده بریتانیا در ایران بود و اصلاً رضاخان به همین دلیل به خانه او رفت می‌گوید که برای سلطنت کاری کن. فروغی هم به او می‌گوید: اعلیحضرت برای شما نمی‌توانم کاری کنم ولی برای پسرتان شاید بتوانم و رضاخان هم قبول می‌کند. شما ببینید این سلطنت تا این حد بازیچه قرار می‌گیرد. حتی شایعاتی بود که بریتانیایی‌ها می‌خواهند محمدحسن میرزا برادر و ولیعهد احمدشاه را به ایران برگردانند و شاه کنند.
کد خبر: ۲۱۵۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۶
مروری بر نیم قرن خدمت فرهنگی و مبارزات سیاسی سیدصادق حجازی
سيد صادق حجازى درباره نحوه آغاز فعالیت‌های انقلابی خود می‌گوید: «نحوه ورود به فعاليت‌هاى سياسى ما با آمدن آيت‌الله مدنى به همدان كه ما در خدمت وی بوديم، شروع شد و ما به پيروى از منويات مقدس ايشان به مبارزه با رژيم پهلوى پرداختيم. در عين حال مبارزات ما مورد توجه ساواك قرار گرفته بود. مبارزات ما به رهبرى آيت‌الله مدنى در همدان شروع شد، زمانى كه ايشان با انجمن‌هاى ايالتى و ولايتى به مخالفت پرداخت، ما نيز با وى همراه و پيرو او بوديم، به همين سبب، مورد توجه ساواك قرار گرفتيم و آنها ما را خواستند و تهديد كرد]ند[ و پرونده تشكيل دادند.»
کد خبر: ۲۱۱۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۰۷
در سندی از نمایندگی ساواک در سوریه در بهمن 1356 آمده است: در روزهای اخیر عوامل وابسته به گروه‌های افراطی مذهبی فعالیت‌های ضدملی خود را افزایش داده و اعلامیه‌هایی به حمایت خمینی و علیه مصالح ملی در حرم مطهر حضرت زینب و حرم حضرت رقیه انتشار داده‌اند. ضمنا سه نوار سخنرانی که دو نوار ان در شهر مقدس قم ضبط گردیده و سخنرانی چند نفر از علمای مشهور آقایان گلپایگانی، نجفی، روحانی، نوری، موسوی، مکارم و یزدی هستند علیه دولت شاهنشاهی اظهارات بسیار تندی نموده‌اند و حوادث اخیر شهر قم را بهانه سخنرانی مذکور قرار داده‌اند این سخنرانی‌ها فوق‌العاده تند و شدید و ضدملی است. یک نوار جدید نیز از سخنرانی خمینی رسیده و پخش نشده است.
کد خبر: ۲۰۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۰۳
برشی از خاطرات آیت‌الله محمد یزدی
آیت الله محمد یزدی می‌گوید: حضرت امام به بهبودی فرمودند: «ما توقع نداشتیم که او (شاه) از روحانیت به عنوان ارتجاع تعبیر کند.» بعد با لحن تندی یادآور شدند: «علمای اسلام وضع زندگی‌شان همین‌گونه است که می‌بینید. آیا درباریان اینگونه زندگی می‌کنند؟ شما شهریه‌ای را که یک طلبه به مدت یک سال دریافت می‌کند، حساب کنید. آیا با زندگی وابستگان به دربار قابل مقایسه است؟» بعد بدون اینکه نامی از خود ببرند، گفتند: «آیا علما و مراجع اسلام مرتجع هستند؟ باید این ارتجاع سیاهی را که مورد نظر ایشان است بشناسیم، ارتجاع سیاه در واقع ایشان است.» بهبودی یک بار خواست کلام امام را قطع کند و منظورش این بود که من حامل پیامی از سوی شخص شاه هستم، ولی امام به او اجازه سخن گفتن ندادند و کلام خود را با آهنگ محکم و قاطع ادامه دادند.
کد خبر: ۲۰۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۰۴
در 11 بهمن 1341 و در آستانه ماه مبارک رمضان، رئیس ساواک دستور داد از افشاگری های روحانیون علیه رفراندوم 6 بهمن جلوگیری شود.در دستور رئیس ساواک آمده بود: «نظر به تحولات سیاسی و اقدامات اساسی اخیر که نسبت به امور جاری کشور در مورد طرح پیشنهادی شش‌ماده‌ای اعلیحضرت همایون شاهنشاه صورت گرفته است مقتضیات روز ایجاب می‌کند که هر گروه منحصراً و مستقیماً وظیفه خود را انجام داده و از حدود وظایف خویش تخطی ننمایند لذا مصلحت ایجاب می‌نماید که کلیه ساواک‌ها مراقب اعمال و افعال و فعالیت‌های روحانیون به ویژه در مساجد و تکایا باشند و باید به روحانیون تذكر دهند كه در مساجد و منابر منحصراً به مسائل دینی و مذهبی و اخلاقی پرداخته و مسائل سیاسی را مطرح ننمایند و در صورتی كه در اینگونه مسائل دخالت نمایند برابر مقررات با آنها رفتار خواهد شد و اشخاصی که بر خلاف این دستور عمل کنند فوراً آنها را دستگیر و برابر مقررات به اتهام اقدام بر ضدامنیت كشور تحت تعقیب قرار دهید. رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور – سرلشگر پاکروان».
کد خبر: ۲۰۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۰۸
به مناسبت سالروز انحلال شورای سلطنت رژیم پهلوی
قبول ریاست شورای سلطنت ایران از طرف اینجانب، فقط برای حفظ کصالح مملکت و امکان تأمین آرامش احتمالی آن بود، ولی شورای سلطنت به سبب مسافرت اینجانب به پاریس که برای نیل به هدف اصلی بود تشکیل نگردیده در این فاصله اوضاع داخلی ایران سریعاً تغییر یافت، بطوری که برای احترام به افکار عمومی با توجه به فتوای آیت‌الله العظمی خمینی دامت برکاته مبنی بر غیرقانونی بودن آن شورا، آن را غیرقانونی دانسته کناره‌گیری کردم.
کد خبر: ۲۰۶۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۰۱
برشی از خاطرات سیدرضا زواره‌ای
سیدرضا زواره‌ای می‌گوید: یک بار در زمره اسناد و مدارکی که از ساواک برای ما آورده می‌شد تا شواهد لازم را علیه متهمان زندانی فراهم کنیم، نامه‌ای پیدا شد که برای همه ما تکان‌دهنده و تأثربرانگیز بود. نامه مذکور در روز بیستم شهریور سال ۱۳۵۷ از طرف سپهبد مقدم، رئیس ساواک، به شخصی شاه نوشته شده بود. در آن نامه پس از ذکر القاب و عناوین و تعارفات معمول از قبیل پیشگاه مبارک و غیره، آمده بود: «حساب الامر مطاع مبارک ملوکانه از جناب آقای مهندس بازرگان دعوت به عمل آوردیم».
کد خبر: ۲۰۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۳۰
احمدعلی مسعودانصاری در گفتگو با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی:
احمدعلی مسعود انصاری می‌گوید: خانم فرح پهلوی از بودجه دربار و شرکت نفت هزینه کارهای خود و دفتر خود را تامین می‌کرد. حال آیا پول‌هایی که در اختیار فرح و دفتر او قرار می‌گرفت با توجه به اینکه این پول بیت‌المال بودبه حق بود یا خیر؟ همچنین فکر نمی‌کنم این پول‌ها بدون نظر شاه در اختیار فرح و دفتر او قرار می‌گرفته است.
کد خبر: ۲۰۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۵/۰۳
به مناسبت چهلمین سالگرد قیام 19 دی قم 1356، پرونده "شمارش معکوس" از سوی پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شد. در پرونده "شمارش معکوس" خاطراتی از آیت‌الله نوری همدانی، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله مومن، آیت‌الله محمد یزدی، آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی، رئیس بیمارستان آیت‌الله گلپایگانی و... در رابطه با قیام 19 دی منتشر شده است. در این ویژه‌نامه اسنادی در رابطه با قیام 19 دی برای استفاده پژوهشگران و علاقه‌مندان هم منتشر شده است.
کد خبر: ۱۹۸۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۱۹
ویژه‌نامه "شمارش معکوس"
در 17 دی‌ماه 1356 مقاله‌ای باعنوان "ایران و استعمار سرخ و سیاه" در روزنامه اطلاعات درج و در سراسر کشور منتشر شد. این مقاله مملو از توهین‌‌های بی‌پایه و اساس به ساحت مرجعیت و امام خمینی بود. در مقاله یادشده عنوان "مردی ماجراجو ولی بی‌اعتقاد و وابسته و سرسپرده به مراکز استعماری و به‌خصوص جاه‌طلب" توسط روزنامه رژیم پهلوی به امام خمینی نسبت داده شده بود که با خیزش سراسری مردم ایران مواجه شد. اعتراضات مردم از قم شروع شد و کم کم به همه استان‌های ایران کشیده شد. در سبزوار مردم با راهبری روحانیون به صف معترضین پیوستند؛ در اهواز اعتصابات گسترده آغاز شد؛ مردم جهرم در خیزشی سراسری از رژیم پهلوی اعلام انزجار کردند و حرکت‌های مشابهی از سوی مردم تهران، قزوین، اصفهان، کاشان، شیراز، گلستان، تبریز، ارومیه، کرمان و ... شروع شد و تا رسیدن به پیروزی قطعی در بهمن 57 ادامه پیدا کرد.
کد خبر: ۱۹۶۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۱۹
ویژه‌نامه شمارش معکوس|روایت آيت‌الله طاهرى خرم آبادى
آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی می‌گوید:يكى ديگر از كارهايى كه در آن ايام و براى پيگيرى حادثه نوزده دى قم انجام داديم، شكايت به مراجع قضايى بين‌المللى بود. چون در آن سال‌ها همچنان كه در ابتداى عرايضم گفتم، مسئله حقوق بشر كارتر مطرح شد؛ البته ما از همان ابتدا اميدى به اين وعده‌ها نداشتيم؛ اما در عين حال گفتيم كه ما وظيفه خودمان را انجام مى‌دهيم.
کد خبر: ۱۹۶۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۱۹
ویژه‌نامه "شمارش معکوس"
آمار و ارقام متعددی از شمار شهدا، مجروحین و مضروبین قیام نوزده دی قم در اسناد و خاطرات وجود دارد که در اینجا به زندگی چهار تن از طلبه‌های شهید در آن حادثه پرداخته می‌شود.
کد خبر: ۱۹۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۱۹
