توضیحات و مشخصات
بسیاری از ابعاد نهضت ملی شدن صنعت نفت هنوز مبهم است؛ تاریخنگاران جبههی ملی سعی میکنند اصل نهضت و بسیج تودهها را به دکترمصدق و یارانش نسبت دهند و شکست نهضت را به آیتالله کاشانی و هوادارانش. کمکاری در تاریخنگاری دینی نیز سهم بزرگی در ابهامآمیزتر کردن این موضوع داشته و پژوهشگران معاصر را در فضای تاریک سختی رها ساخته است. یکی از عوامل این فضا، منابع فراوان یک سویه، غیرمستند و تکراری جبههی ملی است که گاه حقیقتی را محو و گاه آنچه را واقعیت نداشته، جلوهگر میسازد. مرکز اسناد انقلاب اسلامی به حکم رسالتی که در جبران نقیصهی تاریخنگاری معاصر دارد، تلاش میکند تا منابع مکتوب مغفول را برای ابهامزدایی از تاریخ، به چاپ برساند. بعد از جریان 28 مرداد 1332 هر دو طیف مذهبی و ملی تحت تعقیب قرار گرفتند؛ مصدق دستگیر، محاکمه، زندانی و سپس به احمدآباد تبعید گردید؛ آیتالله کاشانی مورد توهین حکومت زاهدی قرار گرفت، سپس تحت تعقیب و سرانجام دستگیر و در نهایت منزوی شد؛ اما جنگ بین نیروهای ملی و مذهبی همچنان ادامه داشت. ملی گرایان طبق سنت معمول و روش مألوف، تلاش میکردند تا گناه شکست نهضت را به گردن نیروهای مذهبی و شخص آیتالله کاشانی بیندازند. مهندس کاظم حسیبی در سال 1320 با سمت دانشیاری در دانشکدهی فنی دانشگاه تهران و دانشگاه جنگ، مشغول به تدریس شد. بعد از شهریور 1320 با همفکران خود کانون مهندسین ایرانی را بنیان گذاشت. این کانون هستهی اولیهی حزب ایران شد. وی در حکومت مصدق معاون وزارت دارایی گردید و همواره یکی از مشاورین نفتی مصدق بود. حسیبی بعد از جریان 28 مرداد دستگیر و پس از یک ماه آزاد گردید و سرانجام در سال 1369 در تهران فوت کرد. دکتر حسیبی بعد از شکست نهضت ملی دو نامه، به آیتالله کاشانی نگاشتهاست که اولی را ارسال نکرده، اما دومی را علاوه بر توزیع، برای آیتالله کاشانی ارسال نموده است. نامهی اول دکتر حسیبی در یادنامهی وی توسط هوادارانش به چاپ رسیده و اصل نامهی دوم، به دست آیتالله کاشانی رسید که هماکنون نزد آقای دکتر محمدحسن سالمی نوهی آیتالله کاشانی میباشد و تصویر آن در مرکز اسناد انقلاب اسلامی موجود است. پس از انتشار نامهی حسیبی، آیتالله کاشانی پاسخ آن را به دکتر سالمی دیکته کردند و ایشان با خط خود نوشتند. آنگاه آیتالله پس از افزودن جملات و اصلاحاتی، اجازهی انتشار و ارسال دادند. به دلیل فضایی که هواداران جبههی ملی ایجاد کرده بودند، پاسخ آیتالله کاشانی به نام مجاهد، حضرت آیتالله کاشانی و نامهی مهندس حسیبی با تغییراتی چاپ و منتشر گردید. اینک بعد از نیم قرن آقای دکتر محمدحسن سالمی، اصل مجموعه نامههای حسیبی و پاسخ آن را در اختیار مرکز اسناد انقلاب اسلامی قرار دادند تا به عنوان یک منبع مکتوب به چاپ برسد. این مرکز نیز آن را بدون هیچ کم و کاستی در اختیار پژوهندگان تاریخ معاصر قرار میدهد. مرکز اسناد انقلاب اسلامی ضمن تشکر فراوان از آقای دکتر محمد حسن سالمی که خود بخشی از تاریخ نهضت ملی شدن صنعت نفت هستند، امیدوار است که چاپ این رساله، گامی در جهت روشن شدن تاریخ معاصر باشد. مقالات: گزارش تفصیلی دو نامه متبادله میان آیت الله کاشانی و مهندس کاظم حسیبی
- نویسنده: محمدحسن سالمی
- ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
- تاریخ انتشار: ۱۳۸۴
- چاپ جاری: ۲۵۰۰
- شمارگان: ۲۵۰۰