به بهانه ایام فاطمیه
شیخ مطابق معمول هر سال در جمادی الاولی به مناسبت ایام فاطمیه مجلس روضه‌خوانی برپا می‌كرد. آن سال نیز طبق معمول در مسجد جامع چادری بر پا كرد تا مجلس عزا برقرار كند. دشمنان شیخ موقعیت را مغتنم دانسته و عده‌ای را تحریك كردند تا بساط شیخ را به‌هم بریزند. به گزارش حبل‌المتین «چندین هزار نفر به مسجد رفته، درصدد منع و جلوگیری برآمدند... چادر را خوابانیده، بلكه چندین قطعه نموده به امامزاده زید برده، توقیف كردند. این حركت در روز پنجشنبه هشتم ]جمادی الاولی[ واقع شد.»
کد خبر: ۸۲۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۰۵
آیت‌الله ملاعبدالله مازندرانی از مراجع و رهبران مشروطیت ایران در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری است. در جنبش مشروطیت ایران و مخالفت با رژیم استبدادی، همراه و همگام با آخوند خراسانی و حاج میرزا حسین خلیلی تهرانی با ارسال نامه و تلگرام برای رهبران دینی و سیاسی ایران این جنبش را تأیید کردند و به دفاع از مشروطه خواهان پرداخته و با نشر اعلامیه‌های روشنگرانه نسبت به رویدادهای سیاسی و اجتماعی آن دوران موضع گیری می‌نمودند.پس از صدور فرمان مشروطیت و افتتاح مجلس شورای ملی، ایشان به همراه آیات عظام طی نامه‌ای گشایش مجلس را تبریک گفتند و با تأکید بر التزام به قوانین مجلس ضرورت پشتیبانی از آن را اعلام می‌کردند. با این حال گفته‌اند: بعد از استقرار مشروطه در ایران با توجه به اخباری که از کارها و تصرفا نادرست حکومت‌گران در امور کشور می‌رسید این شیخ بزرگوار دچار غم و اندوه فراوان گردید.
کد خبر: ۸۱۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۸/۲۲
در نگاه شیخ فضل‌الله نوری مقولاتی چون مشروطه ، مجلس، قانون، آزادی، مساوات و... به‌رغم آنکه مقولاتی پسندیده و شایسته‌ی پیگیری و تحقق می‌باشند، جملگی بایستی بر مدار اصول و قوانین اسلام تعریف و متحقق شوند. براین اساس مشروطه بایستی به صفت مشروعه مقید گردد. بنابر این از نگاه شیخ شهید، مشروطه مطلق غربی از آن جهت که در راستای دیگر فرقه‌های بشری است و خود را فارغ از الزامات و تغییرات الهی می‌داند، درصورتی که در چارچوب شرع و اصول مقدسه اسلام محدود و تعریف نگردد شایسته تحقق و پیروی در جامعه اسلامی‌ایران نیست. شیخ شهید در پی آن بود تا مشروطه را از بى‌قيدى به مشروعه و مجلس را از افراطى‌گرى به عملكرد عقلانى رهنمون سازد و جلوى اشاعه بيش از پيش هرج و مرج را بگيرد.
کد خبر: ۷۹۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۵/۰۹
اگر چه شيخ ابراهيم زنجانى، سه دوره نماينده‌ى زنجان در مجلس شوراى ملى (از دوره‌ى اول تا چهارم)، با صدور حكم سهمگين اعدام شيخ فضل الله نورى نام زشتى از خود بر جاى گذاشت، ولى واقعيت آن است كه وى يكى از بازيگران سياسى در دوران مشروطه بود.
کد خبر: ۷۸۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۴/۱۳
حاج‌آقا نورالله اصفهانی در دوره انقلاب مشروطه از رهبران بی‌بدیل مشروطه و دارای نیروی نظامی بود. بعد از پیروزی مشروطه نسبت به عملكرد مشروطه چیان بدبین و ناامید شد و به تنقیص آنها پرداخت. وی در سال 1306در جریان نظام اجباری برضد رضاشاه قیام كرد وبرای گسترش این قیام، تصمیم به مهاجرت به سوی قم گرفت. خبر مهاجرت حاج آقا نورالله در سرتاسر ایران و عراق پیچید و مورد حمایت قرارگرفت. نهضتی كه از اصفهان شروع شد، در مدت كوتاهی سرتاسر ایران را به حركت درآورد.
کد خبر: ۷۴۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۵
کد خبر: ۷۳۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۴
انتشار در سالروز شهادت «عالم ضد سلطه و دیکتاتوری»
شامگاه 4 دی 1306، حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی، روحانی مبارز، به طور ناگهانی درگذشت. وی در مبارزات خود برای همراه نمودن مردم علیه رضاشاه ابتدا به مخالفت با طرح قانون نظام اجباری پرداخت و از آن به‌عنوان مقدمه و زمینه برای همراهی مردم با قیامش استفاده نمود. در مرحله بعد به دعوت شیخ عده‌ای از علماء اصفهان، شیراز و سایر ولایات در شهر قم اجتماع نمودند که پریشانی رژیم را در پی داشت. نهضتی كه از اصفهان شروع شد، در مدت كوتاهی سرتاسر ایران را به حركت درآورد و مرجع وقت شیعیان، آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی از آن حمایت كرد و می‌رفت كه به پیروزی برسد؛ اما با رحلت رهبر نهضت، عقیم ماند و به سرعت شایع شد كه پزشكانی كه از طرف شاه برای معالجه‌‌ی حاج شیخ نورالله رفته بودند وی را با آمپول از پادرآوردند.
کد خبر: ۷۳۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۴
ملامحمد کاظم خراسانی معروف به آخوند خراسانی فقیه اصولی ومرجع تقلید شیعه و برجسته‌ترین رهبر سیاسی عصر مشروطیت در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری است که پس از رحلت میرزا حسن شیرازی به عنوان جانشین وی مشخص گردید. شهرت آخوند به عنوان رهبر سیاسی، از ابزار شجاعت و نفس جسارت در مخالفت با رژیم استبدادی و مساعی بی‌شمارش در جنبش مشروطیت ایران آغاز شد. آخوند و یاران همراهش به نظام مشروطه به عنوان وسیله‌ای برای تحدید ظلم می‌نگریستند و شركت در جنبش مشروطیت را بر همه مسلمانان واجب می‌شمردند. انديشه‌های مترقيانه و موضع‌گيری‌های شجاعانه آخوند خراسانی، او را به سرعت در سراسر جهان اسلام معروف ساخت.
کد خبر: ۷۳۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۰
علیرضا زادبر
شناخت ماهیت و زیربنای نهضت جنگل مستلزم درک صحیح از بسترهای فکری این جنبش هفت ساله است. عنصر دین و مفاهیم دینی در رفتار و تصمیمات بانیان و موسسان نهضت و در ادامه بعنوان اصول ثابت رهبر برجسته آن میرزا کوچک‌خان همیشه جریان داشته است و هیچ گاه منافاتی بین دینداری و ملی گرایی سردار جنگل وجود نداشته. حال آنکه در جریان نهضت مفاهیم دینی مقوم و موید مبارزه جهت حفط وطن و استقلال از اجنبی بوده‌اند. از این جهت تاریخنگاری سکولار نقش دینداری و دین خواهی رهبران و مبارزین جنگل را انکار کرده و برای آن وزنی در نظر نگرفته است.
کد خبر: ۷۳۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۰
25 آبان 1293، ستارخان ملقب به سردار ملی درگذشت. وی که علیه ظلم و جور پرچم قیام برافراشته بود، خود را تابع نظر علما می‌دانست و اظهار می‌کرد ما به حکم حضرات ححج‌الاسلام نجف اشراف می‌گوییم باید دولت ما مشروطه شود. و می‌گفت «ما آزادی می خواهیم و من حکم علمای نجف را در این راه اجرا می‌کنم.» و خطاب به جمیع مؤمنین عمل به فتوای حضرات حجج اسلام را واجب می‌دانست. و در نامه خود به عضدالملک نایب‌السلطنه، می‌نویسد: بیدق استقلال ایران را که عبارت از مشروطیت است بلند کرده‌ام.و در پاسخ به کنسول روس در تبریز اظهار داشت من ابدا تابع ظلم و استبداد نخواهم شد.
کد خبر: ۷۳۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۵
17 فروردین 1299 شیخ محمد خیابانی قیام خود را در تبریز آغاز کرد. این قیام که شش ماه به طول انجامید، دستاوردها و تأثیرات مهمی در تاریخ معاصر برجای گذاشت؛ احیای سنت دیرین مبارزه با استعمار، سست کردن پایه‌های قرارداد 1919 (معامله فروش ایران به انگلستان) و... نمونه‌ایی از این دستاوردها است. این قیام سرانجام به دلایلی از جمله؛ فقدان پایگاه مردمی، عدم تدارک نظامی کافی، عدم تأمین هزینه نهضت، دست‌كم‌گرفتن قزاق‌ها و سرانجام با دخالت دولتِ مشیرالدوله و نمایندگی مخبرالسلطنه و با شهادت رهبری نهضت در تاریخ 22 شهریور 1299 خاموش شد.
کد خبر: ۷۱۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۲۲
دکتر حمید بصیرت‌منش
خرسندی ابتدایی از تغییر رژیم در ایران و سقوط دولت ناتوان قاجار، باعث نشد که علما و از جمله آيت‌الله میرزای نائینی سیاستی کاملا منفعل در پیش بگیرند و در برابر اقدامات ضد اسلامی و ضد مردمی رژیم رضاشاه سکوت کنند. به عنوان نمونه‌ای از ابراز مخالفت‌های آيت‌الله نائینی در ابتدای رژیم پهلوی، گفتنی است با آغاز زمزمه اجرای قانون نظام اجباری و اظهار نگرانی و نارضایی مردم ایران، «آقای نائینی بیش از همه با نظام اجباری مخالفت [کرد] و اظهار فرمودند که این مسئله موجب تنفر عامه و منتهی به تحصن مردم در سفارتخانه‌ها و دخالت اجانب خواهد شد.»
کد خبر: ۷۰۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۲۴
با آغاز نهضت مشروطه ، مجالس روضه در ماه محرم رنگ و بوی سیاسی به خود گرفت و زمینه مبارزه علیه اقدامات و سیاست‌های حكومت قاجار را فراهم ساخت. جلسات روضه‌خوانی محرم 1323ق پایگاهی برای بیان اعتراض‌های علما و مردم علیه دولت قاجار تبدیل شد و زمینه قیام را فراهم کرد. در آستانه محرم سال1324 دولت قاجار با تجربه‌ای كه از محرم سال قبل داشت تدابیری را برای كنترل مراسم عزاداری آن سال اتخاذ كرد. محرم 1325 ق. وعاظ در مجالس روضه داد سخن داده و مردم را تشویق و ترغیب به عدالت و حفظ قانون و آزادی و عدالت کردند. برگزاری مجالس روضه‌خوانی در محرم سال 1328 ق. نیز به محلی برای انتقاد مشروطه خواهان از اعمال محمدعلی شاه، تبدیل شد. مجالس روضه ماه محرم درسال‌های بعد نیز کانون حرکت علیه استبداد قاجار بود.
کد خبر: ۷۰۶۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۲۰
به بهانه سالروز امضای فرمان مشروطه،
رجبی دوانی در بخشی از صحبت‌های خود درباره این کتاب گفت: «مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین آقای روح‌الله حسینیان در کتاب «تجربه مشروطیت» که با نثر شیوا و سلیس و روانی نوشته شده، سعی کرده‌اند داستان مشروطیت را از آغاز تا پایان شرح بدهند.»
کد خبر: ۷۰۴۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۳
در گفتگوی تفصیلی با حجت الاسلام ابوالحسنی مطرح شد:
ابوالحسنی گفت: آقای یوسف محسن یک نامه خواندنی به پدرم استاد منذر نوشته که الان نزد من موجود است. می‌نویسد: پدرم از پدرش آقا میرزا یوسف مجتهد اردبیلی نقل کردند روزى در کتابخانۀ آخوند خراسانى با جمعى که در میان آنان آقا ضیاء عراقى، شیخ على بسطامى، شیخ احمد رشتى و جمعى دیگر از معارف تلامیذ ایشان حضور داشتند، مشغول مذاکره بودیم. به محض اینکه تلگراف خبر شهادت شیخ فضل‌الله را به آخوند دادند، چنان ناراحت شد که عمامه از سر برداشت و بر زمین زد و با کمال ناراحتی فرمود: «این چه کار است که مى کنند، به دستور چه کسى این گونه اعمال را مرتکب مى شوند؟! إنّا للّه و انّا الیه راجِعُون.» حاج شیخ علی اکبر برهان هم نقل می‌کند بعد از شهادت شیخ فضل‌الله کسی خنده آخوند خراسانی را ندید.
کد خبر: ۷۰۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۴
یکی از مؤثرترین علمای دوره مشروطیت «شیخ فضل‌الله نوری طبری مازندرانی»، فرزند «ملا عباس مازندرانى نورى»، از مجتهدان و علمای بزرگ شیعه در مازندران بود. عالم دیگر «ملا عبدالله مازندرانی» است که در کنار «آخوند خراسانی» و «میرزا خلیل محمدحسین تهرانى» به «مراجع ثلاث» مشروطه خواه نجف مشهور بودند. پس از پیروزی مشروطه و در دورانی که علما و روشنفکران به‌صورت یکپارچه علیه استبداد مبارزه می‌کردند، نهادهای جدیدی برای گسترش آگاهی‌ها و فضای باز سیاسی و اجتماعی ایجاد شد. در بارفروش «ملا محمد جان علامه» رئیس انجمن مشروطه خواهان، انجمن ایالتی و ولایتی را برای نظارت بر انتخابات تشکیل داد. در ساری انجمن نظارت در خانه «آقا شیخ علی‌اکبر طبری مجتهد» تشکیل شد. یکی از منتخبین نمایندگی مجلس نیز «سید عباس شریف‌العلمای خاوری» از سادات معروف و علمای مشروطه خواه بود.
کد خبر: ۷۰۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۲
مظفر نامدار در گفتگو با پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی مطرح کرد:
مظفر نامدار محقق و تاریخ‌پژوه در پاسخ به این شبهه گفت: ادعای تکفیر شیخ فضل‌الله نوری توسط آخوند خراسانی و میرزای نائینی ازجمله ادعاهای کذب است. اولا این ادعا، یک ادعای متاخر است و دوما هیچ سندی ندارد؛ چون من همه مستندات تاریخی را در این رابطه بررسی کرده‌ام.
کد خبر: ۷۰۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۱
« سفير روس... براي شيخ پيغام فرستاد که هر گاه مايل است فوراً به سفارت روس پناهنده شود و اگر هم خواسته باشد ممکن است چند نفر سالدات روسي به منزل او بروند و او را در پناه خود بگيرند تا مشروطه خواهان از تعرض او منصرف شوند. شيخ با هيچ يک از اين دو پيشنهاد موافقت ننمود و گفت در مقابل مشيت و اراده الهي تسليم صرف است».
کد خبر: ۷۰۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۰
پاسخ به یک شبهه
مخالفان شیخ فضل‌الله نوری و همچنین منتقدان او ضمن چشم پوشی بر روحیه استبدادستیز شیخ، که او را زمانی همراه و در جبهه مخالفین استبداد به حرکت به سمت قم وادار نمود و دیگر زمان به‌دلیل جابه‌جاشدن ماهیت عریان استبداد از نظام مطلقه پادشاهی به استبداد سیاسی جدید (در نگاه شیخ) در صف مخالفان مشروطه قرارداد، اتهام معاونت با استبداد را به او روا می‌دارند. اما اگر نگاه شیخ به محمدعلی شاه جز نگاهی ابزاری جهت مقابله با مشروطه غربی و پاسداری از اسلام در سایه توسل به قدرت او بود، شیخ نمی‌بایست فکر مقاومت مسلحانه ـ آن چنان كه برخی گزارش کرده‌اند ـ را در شرایط قوت گرفتن مقوله تسلیم محمدعلی شاه در سر بپروراند.
کد خبر: ۷۰۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۰
کلاس تاریخ
امام خمینی می‌فرمایند: «جرم شيخ فضل‌الله بيچاره چه بود؟ جرمش اين بود كه [می‌گفت] قانون بايد اسلامى باشد. جرم شيخ اين بود كه احكام قصاص [را] غيرانسانى نمى‌دانست، انسانى مى‌دانست.»
کد خبر: ۷۰۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۵/۱۰
