اقدامات ثمربخش جمهوری اسلامی برای احیای فلسطین

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 57 معادلات جهانی را به هم ریخت. از جمله یکی از مهم‌ترین این معادلات تغییر جایگاه فلسطین و رژیم صهیونیستی در صحنه جهانی است. در این میان، جمهوری اسلامی با اقداماتی باعث زنده ماندن نام فلسطین و انتفاضه شده است. این نوشتار به بررسی اقدامات جمهوری اسلامی ایران در راستای زنده نگاه داشتن فلسطین می‌پردازد.

نامگذاری روز قدس توسط امام خمینی

در اولین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی، چریک‌های فلسطینی حضور پردامنه‌ای در ایران داشتند. بلافاصله پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رئیس ساف نخستین فرد بلند پایه‌ای بود که از ایران دیدار کرد. در پایان این دیدار عرفات اعلام کرد که آیت‌الله خمینی به او گفته است تا انقلاب فلسطین پیروز نشود، انقلاب اسلامی ایران نیز ناتمام است^.[1]

بنابراین امید‌های برای شکل‌گیری جبهه متحدی از کشورهای انقلابی برای حمایت از جنبش فلسطین پدپد آمد. در این روند، از جمهوری اسلامی ایران دعوت شد تا عضو ناظر جلسات جبهه پایداری عرب شود. در این دوره می‌توان نشانه‌هایی از ناکامی اسرائیل نسبت به فلسطین و سایر کشورهای عربی مشابه، مشاهده کرد.

می‌توان گفت پشتیبانی‌های حضرت امام به عنوان رهبر جهان تشیع از طرح مسئله فلسطین همچنین اعلام آخرین جمعه ماه رمضان به عنوان روز قدس از سوی ایشان و همچنین طرح فلسطین در همه مجامع بین‌المللی و تأکید بر آن در پیام‌های حج و مراسم روز قدس و مراسم برائت از مشرکین،‌ از جمله اقداماتی بود که باعث احیای نام فلسطین در صحنه بین‌المللی شد.

امام خمینی در 16 مرداد 58 مطابق با 13 رمضان 1399 پس از بمباران جنوب لبنان توسط نیروهای دفاعی رژیم صهیونیستی، طی پیامی که خطاب به مسلمین ایران و جهان صادر کردند از مسلمانان جهان خواستند تا آخرین جمعهٔ ماه رمضان را به عنوان "روز قدس" انتخاب کنند. در بخشی از این پیام آمده بود: «من از عموم مسلمانان جهان و دولت‌هاى اسلامى مى‏‌خواهم که براى کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن به هم بپیوندند. و جمیع مسلمانان جهان را دعوت مى‏‌کنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است، و مى‏‌تواند تعیین‏ کننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، به عنوان "روز قدس" انتخاب، و طى مراسمى همبستگى بین‌المللى مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونى مردم مسلمان اعلام نمایند.»

از آن روز به بعد، حضور پرشور مردم در راهپیمایی‌های روز قدس باعث زنده ماندن نام فلسطین و مشروعیت‌بخشی به مبارزات آنان شده است.

گشایش سفارت فلسطین

در روز 22 بهمن و همراه با پیروزی انقلاب اسلامی، سفارت رژیم صهیونیستی در تهران تسخیر و تعطیل شد. تظاهرکنندگان که تعدادی فلسطینی نیز بین آن‌ها دیده می‌شد پرچم اسرائیل را از فراز ساختمان پایین کشیده و آتش زدند، و با فریادهای "مرگ بر اسرائیل" پرچم فلسطین را به جای آن برافراشتند.

نظر به اینکه هارولد براون وزیر دفاع امریکا به منظور ارزیابی اهمیت سقوط شاه و پیروزی انقلاب ایران به خاورمیانه آمده و در بیت‌المقدس به سر می‌برد، موشه‌دایان با وی مذاکراتی به عمل آورد و او موافقت کرد که اسرائیلی‌ها همراه با اتباع امریکایی در 29 بهمن از ایران خارج شوند. به همین ترتیب عمل شد و اسرائیلی‌ها با یک هواپیمای مسافربری پان‌آمریکن به فرانکفورت و از آنجا به اسرائیل رفتند و بدین‌سان 25 سال همکاری بین رژیم پهلوی و اسرائیل پایان یافت.[2]

بسته شدن سفارت اسرائیل و در مقابل گشایش سفارت فلسطین در همان مکان،‌ اقدامی بود که در همان نخستین‌ روزهای پیروزی انقلاب، خط انقلاب را بیش از پیش نمایان کرد و نشان داد که فلسطین مهم‌ترین مسئله نظام جمهوری اسلامی خواهد بود.

طرح سیاست‌های منطقه‌ای نظام علیه اسرائیل

رویکرد ایران بعد از انقلاب اسلامی نشان داد که در روابط بین‌اللملی همواره طرفدار مظلومان خواهد بود. به طوری که امام خمینی در همان دوران اول پیروزی انقلاب اسلامی، سیاست منطقه‌ای چند بعدی که بر چهار اصل استوار بود را بر مبنای محکومیت اسرائیل مورد پیگیری قرار دادند. یکی از این اصول، ابراز «مخالفت‌های شعاری بسیار جدی با کشور اسرائیل» بود.

با توجه به این الگو، اصلاحاتی در روابط ایران با جامعه بین‌الملل شکل گرفت که متعاقب آن روابط رسمی دیپلماتیک ایران با کشور اسرائیل قطع شد. در همین روند ایران از پیمان سنتو خارج و عضو فعال جنبش عدم تعهد شد.[3]

قطع رابطه با مصر به حمایت از فلسطین

قطع روابط ایران و مصر در نخستین ماه‌های پیروزی انقلاب اسلامی در واکنش به انعقاد قرارداد کمپ دیوید به وسیله مصر یکی دیگر از مهم‌تریم اقدامات ایران برای زنده نگه‌داشتن مشعل مبارزه در فلسطین بود. جمهوری اسلامی ايران 3ماه پس از پيروزی انقلاب (اردیبهشت 58) و 9 سال پس از بازگشايی مجدد مناسبات تهران و قاهره‌، در پی موضع ضد صهیونیستی خود و برای حمایت از مردم فلسطین روابط خود را با مصر بزرگترین کشور جهان عرب قطع كرد. حضرت امام در نامه‌ای به ابراهیم یزدی چنین می‌فرمایند: جناب آقاي دكتر ابراهيم يزدي وزير امور خارجه، با درنظر گرفتن پيمان خائنانه مصر و اسرائيل و اطاعت بي‌چون و چراي دولت مصر از آمريكا و صهيونيسم‌، دولت موقت جمهوري اسلامي ايران قطع روابط ديپلماتيك خود را با دولت مصر بنمايد. [4]

حمایت از گروه‌های جهادی فلسطین

حمایت ایران از گروه‌های جهادی فلسطین از جمله جهاد اسلامی فلسطین و حماس، تشکیل کمیته حمایت از انقلاب اسلامی فلسطین،‌ برگزاری اولین کنفرانس حمایت از مردم فلسطین در سال 1370 در پاسخ به شکل‌گیری کنفرانس مادرید و دومین کنفرانس حمایت از مردم فلسطین در سال 1380 در راه حمایت از انتفاضه مردم فلسطین از دیگر اقدامات حمایتی ایران بوده است. این در حالی است که با وجود محدودیت‌های فراوانی که قدرت‌های جهانی به دلیل سیاست‌های ایران درباره فلسطین، اسرائیل و روند صلح خاورمیانه در 23 سال گذشته بر ایران اعمال می‌کردند، ایران حاضر به بازگشت از مواضع خود در حمایت از مبارزات مردم فلسطین و کسب برخی منافع مقطعی نشده است.[5]

نام‌گذاری خیابان‌ها و میادین شهر به نام شهدای فلسطین

یکی از اقدامات دیگر جمهوری اسلامی برای حمایت از فلسطین و جریان مبارزه تغییر نام برخی از خیابان‌ها به نام مبارزان فلسطینی است. یکی از اولین اقدام‌های تغییر نام خیابان‌ها به نفع جبهه فلسطین را می‌توان بعد از تعطیل کردن سفارت اسرائیل و گشایش سفارت فلسطین مشاهده کرد.

در پی این اقدام نام خیابان "کاخ" که مرکز نمایندگی اسرائیل در آن بود به خیابان "فلسطین" تغییر یافت. همچنین در ادامه این حرکت و برای زنده نگه‌داشتن یاد شهدای فلسطین و جریان مبارزه، نام برخی از خیابان‌های و میدان‌های شهرهای ایران به نام شهدای فلسطین نام‌گذاری شد. از جمله می‌توان به خیابان شهید "فتحی شقاقی" یا شهید "محمد دره" اشاره کرد. همچنین نصب مجسمه نوجوان سنگ‌انداز فلسطینی که خود نمایناگر مبارزات انتفاضه است در میدان فلسطین حاکی از زنده نگه داشتن خط و مشی مبارزه به حمایت از مردم فلسطین است.

در نتیجه این اقدامات جمهوری اسلامی برای حمایت از فلسطین بود که در زمستان 66، و در اوج دفاع مقدس، حرکت فلسطینی‌ها با نام انتفاضه در داخل سرزمین‌های اشغالی آغاز شد. و از آن به بعد در پرتوی حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران مشعل مبارزه در فلسطین روشن و فروزان ماند.

1- جمیله کدیور. رویاروی؛ انقلاب اسلامی ایران و آمریکا. انتشارات اطلاعات. تهران 1374. ص 95