کد خبر: ۲۸۰۸
تاثیر "مقاومت" در برابر استکبار بر روند "پیشرفت ملی"
تجربه‌های ادوار مختلف تاریخی نشان می‌دهد ملتی که در برابر ظلم و استبداد مقاومت می‌کند، دارای توانمندی بالایی در برابر عوامل تهدیدزا و ناامنی‌ها بوده و در مراحل بعد، این مقاومت، به سرعت زمینه پیشرفت ملی را فراهم می‌کند. نمونه‌های مختلفی نیز در تاریخ وجود دارد که این موضوع را تائید می‌کند که از آن جمله می‌توان به پیشرفت ملت ایران بعد از مقاومت در برابر استبداد پهلوی و حملات رژیم بعث عراق، پیشرفت ملت هند پس از استقامت در برابر استعمار انگلستان و مقاومت علیه استعمار و تاثیر آن بر پیشرفت ملی مالزی اشاره کرد. اما یکی از مهم‌ترین نمونه‌های تاثیر مقاومت در پیشرفت ملی را می‌توان در میان ملت فلسطین دید. استقامت مردم فلسطین در برابر رژیم صهیونیستی، عزت سیاسی و کرامت حقیقی را برای فلسطین به ارمغان آورده است. از دیدگاه لیندا برایر، یکی از بزرگترین دستاوردهای مقاومت مردم فلسطین، اعاده حقوق ملت فلسطین از مجامع جهانی بوده است.
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ تجربه‌های ادوار مختلف تاریخی نشان می‌دهد ملتی که در برابر ظلم و استبداد مقاومت می‌کند، دارای توانمندی بالایی در برابر عوامل تهدیدزا و ناامنی‌ها بوده و در مراحل بعد، این مقاومت، به سرعت زمینه پیشرفت ملی را فراهم می‌کند.
در این نوشتار به نمونه‌هایی از مقاومت مردم در کشورهای مختلف اشاره می‌شود که نشان می‌دهد مقاومت و پیشرفت رابطه مستقیمی با هم دارند.
الگوی انقلاب اسلامی؛ نتیجه استقامت مردم ایران در برابر رژیم پهلوی و حامیان خارجی‌اش
رژیم پهلوی با حمایت قدرت‌های استکباری غربی، طی 57 سال بر مردم ایران ظلم کرد و در این مسیر از هر ابزار و ترفندی بهره جست؛ رضاخان با دیکاتوری خود و محمدرضا نیز با استفاده از ابزاری همچون ساواک به کشتار و شکنجه مردم پرداختند. چپاول دارایی‌های ملت، همسویی با منافع آمریکا و رژیم صهیونیستی، دست درازی به ثروت و سرمایه‌های طبیعی ایران، تخریب فرهنگ بومی و دینی ایرانیان، فساد اقتصادی خاندان پهلوی و کارگزاران حکومتی، شیوع ظلم و تبعیض سیاسی، کمبود امکانات رفاهی و خصوصی بودن تمامی تشریفات و امکانات بهداشتی، تفریحی و رفاهی برای خاندان پهلوی و... از جمله ستم‌هایی است که در دوران پهلوی بر مردم ایران روا داشته شد.
اما با وجود کشتار بی‌رحمانه، زندان‌های بدون برپایی دادگاه، تبعید سیاسی و...، مردم ایران طی سال‌های متوالی مقاومت کردند و در برابر استبداد پهلوی و حمایت‌های استکبار جهانی از آن ایستادند تا اینکه در بهمن 57 موفق به ساقط کردن آن شدند و به اذعان بسیاری از صاحب‌نظران از این زمان به بعد توانستند در مسیر پیشرفت و تعالی گام بردارند.
استقامت مردم ایران باعث شد، وابستگی اقتصادی و سیاسی از بین برود. از این رو، پشتکار ملت ایران و استقامت همگانی در برابر ظلم و ستم درونی و بیرونی، منجر به پیشرفت پایدار ایرانیان طی سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شد.
نیکی کدی در کتاب «ايران مدرن: ريشه‌ها و دلايل انقلاب» به پیشرفتهای مختلف ایران در زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی، علمی و... بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اشاره می‌کند.[1] او مولفه‌هایی نظیر؛ استمرار روند نوسازی اقتصادی، گسترش صنعت، توسعه آموزش مدرن و نظام بهداشتی، افزايش نرخ باسوادی زنان (مثلاً از 36 درصد در سال 55 به 72 درصد در سال 1375)، توسعه فرهنگی و ... را در این راستا عنوان می‌کند.[2] کدی اعتقاد دارد؛ «خلاقيت و توان مبارزه‌جويانه اثبات‌شده مردم ايران سبب اين اميدواری است که آنان قادر خواهند بود بدون هرگونه مداخله خارجی تغييرات مطلوب خود را به عمل آورند.»[3]
به گفته عبدول سوفی، ملت ایران با مقاومت در برابر استبداد داخلی و خارجی، در مسیر توسعه قرار گرفتند. وی در کتاب "Science and Innovations in Iran” تاکید می‌کند که ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و طی دهه‌های اخیر، «به رغم موانع عمده خارجی در مسیر توسعه کشور، از طریق تحولات صنعتی نیز پیشرفتهای زیادی کرده و بسیج منابع دولتی ایران برای توسعه علم و فناوری موفق بوده است.»[4]
آبراهامیان نیز در کتاب «ایران مدرن بعد از سال 1921»[5] به تاثیر مقاومت مردم ایران در پیشرفت ملی اشاره کرده است و اعتقاد دارد ایران بعد از پیروزی انقلاب در زمینه‌های مختلف دارای رشد کمی و کیفی بوده است.
الگوی دفاع مقدس؛ استقامت در هشت سال جنگ تحمیلی و خودکفایی در زمینه‌های مختلف
یکی از نمادهای بارز تاثیر مقاومت بر پیشرفت ملی، ایستادگی ملت ایران در برابر زیاده خواهی رژیم بعث عراق است که از سوی دولت‌های بزرگ غربی و عربی به صورت ویژه حمایت می‌شد اما مقاومت و ایستادگی ملت ایران در برابر ظلم جهانی، منجر به پیروزی شکوهمند و متعاقب آن، باعث پیشرفت ملی شد.
در حوزه سیاسی، هیچ انتخاباتی در ایران طی هشت سال جنگ تحمیلی تعطیل نشد و در عین حال، استقلال سیاسی و عدم اتکاء به قدرت‌های خارجی همچنان حفظ شد و در حوزه اقتصاد نیز با وجود تحریم‌های سنگین غرب علیه ایران، اما استقامت اقتصادی مردم منجر به خودکفایی ملی در بسیاری از بخش‌ها شد.
در حوزه نظامی، جامعه ایرانی برای برون رفت از ضربه‌های نظامی دشمنان، به سمت و سوی تولید سلاح و ابزارهای نظامی گام برداشت و بسیاری از نیازهای داخلی توسط نخبگان و جوانان ایرانی تامین شد.
امام خمینی(ره) در یکی از سخنرانی‌های خود به پیشرفت ملی در دوران جنگ تحمیلی که برخاسته از اراده و استقامت ملت ایران است، اشاره می‌کنند و می‌فرمایند: «علاوه بر موفقیت‌های اعجازگونه در صحنه‌های دفاع از کشور اسلامی و بیرون راندن متجاوزین از هزاران کیلومتر، به تحولات شگرف صنعتی از قبیل راه‌اندازی کارخانجات و دیگرگونی در خطوط تولید و ساختن و اختراع ده‌ها وسایل پیشرفته و مدرن نظامی، آن هم بدون حضور هیچ مستشاری و بدون هیچگونه کمک خارجی، دست یافته‌ایم...»[6]
محسن رضایی، از فرماندهان دوران دفاع مقدس هم در این رابطه می‌گوید: «با این جنگ توانستیم علاوه بر پیروزی نظامی، به پیروزی سیاسی بزرگی دست یابیم و امروز به قدرت بازدارنده‌ای در منطقه تبدیل شویم. اکنون نیروهای مسلح، مجهز به هواپیماهای بدون سرنشین و پیشرفتهای هستند که قادرند عکس‌هایی را از مناطق صعب‌العبور مرزی کشور تهیه کند و در اختیار کارشناسان قرار دهند که این موفقیت‌ها از دل این جنگ نابرابر به دست آمده است.»[7]
الگوی گاندی؛ مقاومت در برابر استعمار انگلستان و پیشرفت مستقل هند
بریتانیا طی سال‌ها بر کشور هند سیطره داشته و به چپاول ملت این کشور می‌پرداخت. براساس گزارش‌ها و مستندات تاریخی، در زمان حضور استعمارگران در این کشور، هندیان دارای هیچ حق و حقوقی نبودند و اکثریت دارایی‌های این کشور توسط بریتانیا غارت می‌شد و حتی روند توسعه صنعتی، علمی، اقتصادی و اجتماعی این کشور رو به افول بود. صنایع ملی این کشور از توانایی تولید با کیفیت و قدرت رقابت برخوردار نبودند و حتی کالاهای اساسی نظیر پارچه که در خود هند تولید می‌شد، توسط انگلستان وارد این کشور می‌شد و همین امر، صنایع مادر در هندوستان را با مشکلات عدیده‌ای مواجه ساخته بود.
قحطی‌های پی در پی و کشته شدن مردم به دلیل گرسنگی و خارج کردن محصولات هندوستان برای تامین منابع غذایی انگلیسی‌ها در کشورهای دیگر، افول صنایع ملی، تغییر زبان ملی، بیگاری مردم هند و... همگی منجر به حقارت ملی هندیان در برابر استعمار انگلیس می‌شد اما استقامت مردم این کشور با رهبر گاندی، منجر به استقلال آنها شد و سپس پیشرفت ملی هندیان را برای آنها به ارمغان آورد.
شیوه گاندی مبتنی بر پاسداشت زبان مادری هند، ممنوعیت و تحریم کالاهای انگلیسی، لغو قراردادهای تجاری استعماری، تاکید بر خروج نیروهای نظامی خارجی از کشور هند و... بود که با مخالفت‌های انگلیس مواجه شد اما مقاومت منفی گاندی و مردم هند منجر به پیروزی مردم شد.
در گام بعدی مردم هندوستان با پیروی از اصول اقتصادی گاندی، به سرعت در مسیر پیشرفت قرار گرفت. اجماع ملی و تلاش عمومی برای توسعه بخش‌های مختلف منجر به استقلال این کشور در عرصه‌های گوناگون و رونق تجارت، افزایش تولیدات ملی، تقویت صنایع فرهنگی و... شد و کم‌کم هندوستان در حوزه‌های آموزشی، فرهنگی، صنعتی، کشاورزی و خدماتی خودکفا شد.[8]
علاوه بر این، مقاومت مردمی هند باعث ارتقاء جایگاه امنیت انسانی در این کشور، کاهش سطح فقر، برپایی عدالت اجتماعی، مقابله با استبداد بیرونی و درونی، توسعه اقتصادی منطقه‌ای، سیستم آموزشی قوی و... نیز شده است.[9]
آیت‌الله خامنه‌ای، مقاومت در برابر استعمار انگلیس را دلیل اصلی پیشرفت ملت هند می‌دانند و می‌فرمایند: «نود سال- از 1857 تا 1947- با انگليسی ها جنگيدند و مبارزه كردند. آنجا هم يك عده سازشكار بودند، يك عده مسالمت آميز برخورد می كردند، يك عده در خانه ها بودند؛ اما يك عده هم جنگيدند و بالاخره پيروز شدند؛ گاندى رهبر كشور شد؛ جواهر لعل نهرو رئيس مقتدر دولت استقلال شد و تا امروز هند يكى از كشورهاى سرافراز در دنياست؛ كشورى است كه با يك ميليارد جمعيت دارد حركت و پيشروى مىكند و مشكلات خودش را يكى پس از ديگرى پشت سر می گذارد.»[10]
الگوی ماهاتیرمحمد؛ مقاومت و هماهنگی ملی در مسیر پیشرفت
مالزی قبل از دوران اخیر تحت استعمار انگلیس اداره می‌شد و دولت بریتانیا برای سرنوشت و منابع مردم این کشور تصمیم می‌گرفت. اما زمانی که ملت مالزی تصمیم گرفت از یوغ استعمار رهایی یابد، مسیری متفاوت را در پیش گرفت و در راستای توسعه و پیشرفت گام برداشت.
مقاومت مردم مالزی علیه استعمار، با تاکید بر انسجام ملی منجر به خیزش این کشور در عرصه‌های مختلف اقتصادی شد. این در حالی است که در زمان حضور استعمارگران در این کشور، مالزی بسیار شکننده و دارای اقتصاد ضعیف و استعماری بود.
جان نیزبیت اعتقاد دارد مالزی با آنکه خیلی دیرتر از کشورهای دیگر آسیا به سمت پیشرفت گام برداشت اما با سیاست‌های درست اقتصادی، برنامه‌ریزی، رهبری صحیح و... بسیار پیشرفت کرده است.[11] به اعتقاد بادیالووراس مالزی بعد از تلاش برای استقلال سیاسی، در قلمرو الکترونیک و انفورماتیک و محصولات با ارزش افزوده بالا، زیرسازها، تحصیلات، تجهیزات و لوازم زندگی و غیره توسعه داشته است.[12]
الگوی فلسطین؛ استقامت ملی و عزت سیاسی
با وجود تلاش‌های وافر رژیم اشغالگر قدس در سیطره کامل بر سرزمین‌های اشغالی و غصب حاکمیت فلسطین، اما ملت فلسطین با جان فشانی‌ها و بردباری در مقابل کشتار بی‌رحمانه رژیم صهیونیستی، یک مقاومت پیروز را نمایان ساخته‌اند تا جایی که کمک‌ها و مداخلات قدرت‌های غربی و سرویس‌های جاسوسی غرب نتوانسته این ملت را از پای در آورد.
پایداری و استقامت فلسطین از مهم‌ترین عوامل پیروزی این ملت بر سلاح ها و تجهیزات پیشرفته اسرائیل است و تسلیحات، کمک مستشاران نظامی غرب، تجهیزات هوشمند نظامی، حمایت‌های سیاسی متحدین رژیم غاصب اسرائیل، کشتار بی‌رحمانه کودکان و زنان، بازداشت و زندانی شخصیت‌های برجسته مقاومت فلسطین، مهار گفتمان مقاومت در منطقه و... همگی در برابر استقامت و پایداری امت فلسطین شکست خورده‌اند. این استقامت مردمی، عزت سیاسی و کرامت حقیقی را برای فلسطین به ارمغان آورده است.
مقاومت مردم فلسطین منجر به ارتقاء عضویت آنها در سازمان ملل شده و در عین حال، جبهه مقاومت در سطح بین الملل دارای قدرت سیاسی بیشتری شده است تا جایی که امروزه بازیگران سیاسی برای ارزش‌های فلسطین احترام قائل هستند. در عین حال، مقاومت مردم فلسطین منجر به گسترش حقانیت و مشروعیت ملت فلسطین در سطح افکار عمومی جهانی شده است. ثمره مقاومت مردم، استقلال سیاسی و دوری از حقارت در برابر رژیم اشغالگر قدس است.
مقاومت چندین ساله مردم فلسطین موجب فرسایش قدرت اسرائیل و فزونی یافتن پایه‌های قدرت نرم فلسطین در عرصه روابط بین‌المللی نیز شده است.
از دیدگاه لیندا برایر، یکی از بزرگترین دستاوردهای مقاومت مردم فلسطین در برابر زیاده خواهی‌های دول غربی، اعاده حقوق ملت فلسطین از مجامع جهانی بوده است و از این طریق، بخشی از خواسته‌های رژیم غاصب به عقب رانده شده است.[13]
پی‌نوشت‌ها
[1] . Nikki R. Keddie, Modern Iran: Roots and Results of Revolution, Yale University Press, 2003.
[2] . نيکی کدی، نتايج انقلاب ايران، ترجمه‌ی مهدی حقيقت‌خواه، انتشارات ققنوس، چاپ دوم، تهران، 1385، ص160-145.
[3] . نیکی کدی، پیشین، ص173.
[4]. Abdol S. Soofi and Sepehr Ghazinoory, Science and Innovations in Iran: Development, Progress, and Challenges, Palgrave Macmillan,2013, Chapter 1.
[5] . Ali M. Ansari, Modern Iran Since 1921: The Pahlavis and After, Longman, 2003.
[6] . صحیفه امام، جلد20، ص326.
[7]. محسن رضایی، «قدرت دفاعی ایران، نتیجه دوران دفاع مقدس است»، روزنامه اطلاعات، 28 بهمن1392.
[8]. نوذر شفیعی و مهرداد پهلوانی، «بررسی قدرت هوشمند هند»، فصلنامه سیاست خارجی، دوره بیست و پنجم، شماره دوم، تابستان1390، ص424.
[9] . سیدداود آقایی و محمود حسینی، «چشم‌انداز قدرت نرم هند؛ فرصت‌ها و چالش‌ها»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره پانزدهم، زمستان، شماره58، زمستان1391، صص228-199.
[10] . بيانات در ديدار رئيس و مديران سازمان صدا و سيما در تاریخ 1383/9/11.
[11]. جان نیزبیت، آسیا به کجا می رود، ترجمه موفقیان، تهران، موسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، 1385، ص216.
[12]. نوریا بادیا لووراس، وضعیت جهان سوم در آستانه عصری نو، ترجمه سیروس سهامی و فروزان خزائنی، تهران، انتشارات چاپخش،1385، ص287.
[13]. Lynda Brayer, Palestinian Resistance: The Political, Social and Human Right of Self-Defense, In Critical Legal Thinking, 19 November 2012, p1.
