برگی از مبارزات دانشجویان کرمان در مهر 57/ همراهی حوزه و دانشگاه در مبارزه با رژیم پهلوی

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ در مهر ماه 1357 و با آغاز سال تحصیلی، دانشجویان به عنوان اقشار فعال جامعه، مبارزات خود علیه رژیم پهلوی را سامان دادند و در حمایت از نهضت اسلامی وارد کارزار مبارزه شدند.

در کتاب "انقلاب اسلامی در کرمان" که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده درباره مبارزات دانشجویان کرمان با رژیم پهلوی در مهرماه سال 1357 آمده است: با شروع سال تحصیلی 1357 از مهرماه، محیط‌های دانشجویی کرمان با برپایی تظاهرات علیه حاکمیت پهلوی مواجه شد. تظاهرات روز جمعه 14 مهر ماه نقط اوج قیام محصلین کرمانی علیه رژیم پهلوی محسوب می‌شود. 

در این روز جمع کثیری از جوانان و دانشجویان که اقشار مردم نیز آنان را همراهی می‌کردند، در دو مسجد جامع و مسجد حافظ گرد هم آمدند. ابتدا تظاهرکنندگان در ساعات اولیه صبح در مسجد جامع برای راهپیمایی جمع شده و از آن مکان راه‌پیمایی را آغاز کردند.

نکته مهم این تظاهرات، همراهی دو قشر حوزوی و دانشگاهی با هم بود. دانشجویان در حالی که عده‌ای از روحانیون در پیشاپیش آنان در حال حرکت بودند، از درب مسجد جامع در سمت مشتاقیه (شهدا) وارد خیابان شدند. از همان لحظات اولیه راهپیمایی، پلیس با بلندگو از آنان خواست که پراکنده شوند، در این حال تظاهرکنندگان به مسجد بازگشتند اما بار دیگر از درب سمت قدمگاه وارد بازار شدند و از آن سو تظاهرات را آغاز کردند. بعد از ورود این گروه از تظاهرکنندگان از سمت کوچه سردار به خیابان، نیروهای شهربانی دخالت کرده و درگیری بین طرفین آغاز شد.

محمدصادق فردوسی از شاهدان واقعه، مشاهدات آن روز خود را اینگونه بیان می‌دارد: «در آن صبحِ جمعه جمعیت زیادی جمع شده بودند. تعدادی از روحانیون در جلوی صف قرار گرفتند. جمعیت تظاهرکننده بیرون آمدند و به اول خیابان شاه نعمت‌الله ولی رسیدند. در آنجا هم یک ‌جمعیتی بود. در آن جا با بلندگو اعلام کردند که متفرق شوید و از روحانیون تقاضا کردند که از این جوانان بخواهند متفرق شوند. اما مردم و جوانان بار دیگر به مسجد برگشتند. در آن صبحِ جمعه نیروهای انتظامی زیادی در سطح شهر حضور داشتند. آن‌ها از دور میدان مشتاقیه تا اول سه راه شمالی جنوبی به‌صورت آماده باش و با ماشین‌های آب‌پاش و کاملاً مسلح ایستاده بودند... در آن حدود یک‌دفعه ماشین‌های آب‌پاش را به حرکت درآوردند و شروع به پاشیدن آب طرف مردم کردند.»

از دیگر اقدامات دانشجویان شهر کرمان در ماه مهر، تظاهرات دانشجویان دانشسرای کرمان در روز 16 مهر بود. در این روز، دانشجویان دانشسرای راهنمایی کرمان بعد از اتمام کلاس‌های درس در ساعت 4 عصر، در حالی که دست‌های خود را به یکدیگر حلقه زده بودند، از خیابان سرباز راه‌پیمایی را آغاز کردند. آن‌ها پس از رسیدن به مسجد جامع، در آنجا اجتماع کرده و به دادن شعار علیه رژیم پهلوی پرداختند. در این حال با دخالت مأموران پلیس، این دانشجویان متفرق شدند.

روز بعد، دوشنبه 17 مهر این دانشجویان بار دیگر کلاس‌های درس را تعطیل کرده، در حالی که پلاکاردهایی را در دست داشتند به راهپیمایی پرداخته و به محل دانشکده مدیریت رفتند. در محل دانشکده، دانشجویان مدیریت با تقدیم گل از دانشجویان دانشسرای راهنمایی استقبال کردند. این دانشجویان قصد داشتند دسته‌جمعی به‌ سوی مسجد جامع تظاهرات را ادامه دهند که در طول مسیر با ممانعت مأموران پلیس مواجه شدند.

این قبیل مبارزات دانشجویان در کرمان و دیگر استان‌های کشور تا سقوط رژیم پهلوی همچنان ادامه داشت و دانشگاهیان به عنوان قشری پویا در این مسیر فعال بودند.