"تقی شهرام به روایت اسناد"؛ گذری بر زندگی مرموزترین چهره سازمان مجاهدین خلق
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی- ایبنا نوشت: تقی شهرام یکی از مرموزترین و جنجالی‌ترین چهره‌های سازمان مجاهدین خلق است؛ نام او ابتدا با ماجرای فرار حیرت‌انگیزش از زندان ساری به همراه زندانبانش بر سر زبان‌ها افتاد و پس از چند سال، با افشا شدن قتل‌ها و ترورهای هولناک داخلی در میان سازمان مجاهدین خلق که به ادعای همین نام دیگر مسلمان نبود و در چرخه تجربه و پویش دچار استحاله‌ای موسوم به تغییر ایدئولوژی شده بود، بار دیگر نام تقی شهرام در راس همه اسم‌های مربوط به این سازمان قرار گرفت.
پس از فرار از زندان ساری، فرایند تغییر ایدئولوژی و خروج از مذهب، ماجرای تصفیه‌ها و ترورهای داخلی، ترورهای سیاسی، دوران‌های نشیب و فراز رهبری در سازمان، دوران زندان در جمهوری اسلامی و نهایتا اعدام در شامگاه دوم مرداد 1359، فرازهای مهم حیات تقی شهرام است.
وی به دلیل نقش محوری در روند تغییر ایدئولوژی سازمان به مارکسیسم و فراز و نشیب‌های حیات سیاسی‌اش، شخصیتی مرموز به شمار می‌آید که علامت سوال‌های فراوانی پیرامون نام وی دیده می‌شود؛ این که نحوه ورود او به تشکلات سازمان مجاهدین خلق چگونه بوده است؟ نقشه فرار وی از زندان ساری چطور طراحی و اجرا شد؟ آیا رد پای ساواک در پروسه فرار وی دیده می‌شود یا نه؟ ورود به مرکزیت سازمان و طی مسیر قدرت توسط شهرام چگونه رقم خورد؟ تقی شهرام چه نقشی در روند تغییر ایدئولوژی سازمان داشت؟ طرح تصفیه‌های خونین چگونه ریخته شد؟ روند دستگیری، محاکمه و نهایتا اعدام شهرام چگونه بود؟ و ... پرسش‌هایی است که پیرامون شخصیت تقی شهرام وجود دارد. پرسش‌های مهمی که پاسخ بدان‌ها، پرده از چهره رازآلود این عضو مرکزیت سازمان مجاهدین خلق برمی‌دارد و کتاب «تقی شهرام به روایت اسناد» مجموعه‌ای است که به همه این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.
این کتاب به قلم احمدرضا کریمی، از اعضای جداشده سازمان مجاهدین خلق، در ده فصل نگاشته شده است. نکته مهم درباره نویسنده سابقه هم‌بندی وی با شهرام در سال 1358 است؛ زمانی که تقی شهرام بعد از دستگیری در این سال به لویزان منتقل شد، احمدرضا کریمی هم در آنجا به سرمی‌برد. این دوران یک بازه زمانی شش ماهه، از شهریور تا بهمن را شامل می‌شود که در بخشی از کتاب، نویسنده به آن دوره اشاره می‌کند.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های کتاب، اختلافات ایدئولوژیک درون سازمانی و تصفیه‌های خونین است. نقش اصلی شهرام در روند تغییر ایدئولوژی سازمان باعث شده بود در خلال روند تکمیل این دگردیسی به تسویه حساب‌های خونین با برخی اعضای سازمان دست بزند که قتل شریف واقفی و ترور نا موفق صمدیه لباف از بارزترین نمونه‌های آن است. در فصل پنجم کتاب به تفصیل درباره این بخش از حیات سازمان که شهرام بازیگر اصلی آن است، پرداخته می‌شود.
علاوه بر این طرح ترور آیت‌الله دکتر بهشتی در سال 1354 از دیگر ناگفته‌های این کتاب است. در صفحاتی از کتاب در این رابطه می‌خوانیم: «تردید نیست که تقی شهرام با فراست و هوش بالایی که داشت به خوبی تشخیص داده بود که مرحوم شهید بهشتی برخورد نرم یا بی‌تفاوت با روند ارتداد در سازمان نخواهد داشت و شهرام بر این یقین بوده است که آن مرحوم برای سازمان گرفتاری‌های زیادی ایجاد خواهد کرد.»
در همین زمینه، احمدرضا کریمی، نویسنده کتاب به یاد می‌آورد که: «یک‌بار از تقی شهرام پرسیدم که چرا اینقدر روی دکتر بهشتی حساسیت داشتید؟ شهرام گفت: من مطمئن بودم که اگر بهشتی دخالت نمیکرد، میتوانستیم باز هم روحانیون را قانع کنیم که از ما حمایت کنند و امکاناتشان را در اختیار ما بگذارند. بهشتی حتی روی طالقانی هم تأثیر میگذاشت. من قراین محکم داشتم که خط قطع حمایت از ما بهطور جدی از سوی بهشتی مطرح شده و بهوسیلۀ حاج طرخانی انتشار یافته و جامۀ عمل پوشیده است و اگر او [شهید بهشتی] نبود، وضع فرق میکرد.»
کتاب «تقی شهرام به روایت اسناد» از سوی موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی در 708 صفحه و با قیمت 65 هزار تومان در بهار 1398 منتشر شده است. در این کتاب سعی شده همه تأثیراتی که تقی شهرام در زمینه‌های گوناگون روی سازمان و نیروهای آن داشته است بررسی گردد؛ از جمله تأثیری که وی در نحوه عضو گیری و به کارگیری دختران و زنان گذاشت و روندی را در پی داشت که بسیاری از جریان‌ها آن را برنتافتند و خروج از دایره اخلاقی به معنی اعم آن برشمردند.
