روایتی تاریخی از عزاداری مردم عراق در روز اربعین
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ عزاداری مردم عراق در ایام محرم و در روز اربعین بسیار حزن انگیز است. مرحوم آیت‌الله واعظ‌زاده خراسانی از جمله عالمانی است که در اوان طلبگی همراه با پدرش در کربلا زندگی می‌کرد و یادمانده‌هایی خواندنی از دسته‌های عزاداری مردم عراق در ایام اربعین و التزام شیعیان عراق به پیاده‌روی یا همان سنت مشایه دارد.
آیت‌الله واعظ‌زاده در خاطرات خود که در گنجینه تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی ثبت و ضبط شده است در رابطه با عزاداری عراقی‌ها در روز عاشورا می‌گوید: «ما هر سه سالی که محرم و صفر در کربلا بوديم قضيه مهم مسئله زیارت امام حسین(ع) در روز عاشورا ، عرفه و اربعين بود. الآن هم اين ادامه دارد. روز عاشورا از 4-3 فرسخي کربلا يک جمعيت زيادي مثلاً شايد دو تا سه هزار نفر پياده راه مي‌افتادند تا به کربلا مي‌رسيدند. من مکرر در صحن می‌ایستادم که اين دسته‌های عزاداری مي‌آمدند رد مي‌شدند، داخل حرم رفته و از آن طرف هم همه بيرون مي‌رفتند. روز سوم عاشورا قبیله بني‌اسد ـ که معروف هست آن‌ها آمدند امام حسين و شهدا را دفن کردند، اينها در خارج از کربلا قبيله بزرگي هستندـ اينها راه مي‌افتادند با بيل و کلنگ می‌آمدند که [بطور نمادین] امام حسين(ع) را دفن کنند. نوحه مي‌خواندند و دوره مي‌گشتند و شاید حدود دو سه ساعتی آنجا بودند.»
مرحوم واعظ زاده خراسانی با اشاره به مراسم عزاداری اربعین در خاطراتش عنوان می‌کند: «امّا اربعين از اطراف عراق هيأت‌هاي عزداری، نه فقط مردم عادي بلکه هر هيأتي با رؤسا، تجار ، بزرگان و علماي شهرشان می‌آمدند. قبل از اربعين شايد در حدود 120 هيأت از اطراف عراق مي‌آمدند. هر کدام هم يک جايي داشتند. بعضي‌ها را هم مردم پذيرايي مي‌کردند و به خانه خودشان می‌بردند. اين هیأت‌ها هر کدام دو يا سه بار راه مي‌افتادند مي‌آمدند داخل صحن سينه مي‌زدند و نوحه مي‌خواندند مي‌رفتند. آن طرف قبله صحن حضرت امام حسين(ع) دائماً 3 یا 4 دسته بودند که آن وقت نوحه‌خوان‌هاي خيلي ماهري هم داشتند. دو سه روز هم اين جريان اربعين طول مي‌کشيد. به همين ترتيب در عرفه که در روايت هم دارد زيارت مخصوص حضرت سيد الشهدا(ع) هست خيلي مردم مي‌آمدند. امّا ديگر براي عزاداري نبود بلکه براي زيارت بود.»
