مروری بر زندگینامه آیت‌الله یوسف صانعی
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آیت‌الله یوسف صانعی از مراجع تقلید، صبح امروز (شنبه) دارفانی را وداع گفت. در کتاب «فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام خمینی» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است درباره آن مرحوم می‌خوانیم:
آیت‌الله یوسف صانعی در سال 1316 ش در
بخش جرقویه در اطراف اصفهان و در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمد. پدر وی
حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ محمدعلی، عالمی مؤمن و متعبد بود كه بسیار ساده
و بی‌پیرایه می‌زیست و ضمن اشتغال به تبلیغ و ارشاد مردم و اداره‌ی امور
روحانی به مدت پنجاه سال، به ثبت مسائل اجتماعی و سیاسی و انقلابی نیز
توجهی خاص داشت. یوسف در هفت سالگی مادرش را از دست داد و از همان وقت
پدر تصمیم گرفت وی و برادرش حسن، به كسوت روحانیت درآیند.
تحصیلات
مرحوم یوسف صانعی تحصیلات اولیه را در
روستای محل تولد خود فراگرفت. بعد از آن در سال 1325 ش همراه برادرش برای
تحصیل به حوزه علمیه اصفهان رفت. در این حوزه، مقدمات را نزد مرحوم
معلم حبیب‌آبادی، نویسنده‌ی كتاب «مكارم‌آلاثار» فراگرفت و بخشی از مغنی را
نزد آیت‌الله حاج شیخ عباس علی ادیب خواند در سال 1330 ش به قم عزیمت
كرد. او دوره مقدمات را در قم تكمیل نمود و بخش عمده‌ای از سطح را نزد آیت‌الله
حاج شیخ جواد جبل عاملی فراگرفت. قوانین را نزد حاج آقا موسی صدر خواند و
بخشی از مكاسب را خدمت آیت‌الله مشكینی و بخشی از منظومه را نزد دیگر اساتید
حوزه‌ی علمیه‌ی قم آموخت.
نخستین حوزه درسی كه وی در سطح
خارج آن شركت كرد، حوزه درس آیت‌الله بروجردی بود. بیشترین و گسترده‌ترین
بهره علمی وی در دوره‌ی عالی فقه و اصول از محضر امام خمینی بوده است.
وی بعد از مشورت با آیت‌الله فكور ـ از شاگردان آیت‌الله حائری ـ در درس فقه
امام شركت كرد.
در سال‌های تبعید امام، مرحوم صانعی در
خود قدرت استنباط و اجتهاد را یافت و تقریباً در سن 35 سالگی به درجه
اجتهاد رسید. وی پس از كسب درجه اجتهاد، ضمن تحصیل و تدریس درس خارج و
سطح عالی در حوزه‌ی علمیه‌ی قم و مدرسه‌ی حقانی، به وعظ و ارشاد و تبلیغ
در نقاط گوناگون كشور، به ویژه در ماه‌های محرم، صفر و رمضان پرداخت و
معمولاً شب‌ها در تهران جلسه هفتگی داشت.
فعالیت‌ها در دوره نهضت اسلامی
بعد از تبعید امام خمینی از کشور در سال
42، یوسف صانعی فعالیت‌های سیاسی خود را شروع کرد. فعالیت‌های او در قالب مقالات،
نشریات، سخنرانی‌ها، تدریس و كارهای تحقیقاتی جمعی و مبارزاتی مخفی گروهی،
علیه رژیم صورت می‌گرفت. وی در مبارزه علما علیه تصویب لایحه انجمن‌های
ایالتی و ولایتی در صف مبارزان حضور داشت. وی همچنین از جمله امضاكنندگان
تلگراف‌ها و نامه‌های متعدد مراجع تقلید و علما برای آزادی امام خمینی بود. او
لاوه بر این، به‌همراه آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی در حرم مطهر حضرت معصومه(س)
در اعتراض به تبعید امام به سخنرانی پرداخت و مردم را به مبارزه فراخواند.
صانعی در سال 1343 نامه‌ی سرگشاده‌ای خطاب به نخست‌وزیر وقت رژیم (امیرعباس
هویدا) نوشت و به تبعید امام اعتراض کرد.
تبلیغ مرجعیت امام
رحلت آیت‌الله محسن حكیم موقعیتی
برای طرح مرجعیت امام خمینی فراهم آورد. در این زمان، علما و روحانیون
مجاهد ایران، علاوه بر صدور بیانیه‌هایی درباره‌ی مرجعیت عامه‌ی امام،
تلگراف‌های تسلیتی نیز به مناسبت درگذشت آیت‌الله حكیم برای ایشان فرستادند
که نام یوسف صانعی نیز در بین امضاکنندگان آن دیده می‌شود.
هنگامی كه عده‌ای از شاگردان امام
از جمله آیت‌الله مطهری، دكتر بهشتی، خلخالی، طاهری خرم‌آبادی و تعدادی
دیگر از روحانیون تصمیم گرفتند كه طی یك برنامه منسجم وارد صحنه شده و
از مقام علمی و صلاحیت امام برای احراز مقام مرجعیت حمایت كنند، آیت‌الله یوسف
صانعی نیز جزو آنها بود. وی از جمله فعالان‌ی بود كه در گسترش مرجعیت امام
در حوزه علمیه‌ی قم و نیز برخی از شهرهای ایران ایفای نقش كرد.
فعالیت‌های سیاسی در آستانه
پیروزی انقلاب
شهادت حاج آقا مصطفی در اول آبان
1356 ایران را سوگوار كرد و به همین مناسبت از طرف 42 نفر از مدرسین حوزه
علمیه‌ی قم از جمله آیت‌الله صانعی تلگراف تسلیتی از قم به نجف مخابره شد.
در سال 1356، به دنبال فعالیت مرحوم یوسف صانعی برای نجات عده‌ای از
مبارزان، وی توسط مأمورین ساواك شناسایی شد. او جزو لیست دستگیری‌ها بود،
لذا به اصفهان رفت و برای مدتی در آنجا ماند.
وی در این دوره سخنرانی‌هایی نیز داشت و
منبرهای او با سوءظن ساواک مواجه می‌شد و گاه نیز ساواک آن منبرها را ممنوع می‌کرد.
اغلب سخنرانی‌های آقای صانعی در این دوران در مسجد الجواد تهران، حسینیه‌ی
ارشاد و مسجد قبا صورت می‌گرفت.
وی همچنین به مناسبت‌های مختلف به
صدور اعلامیه‌ها و بیانیه‌های اعتراضی علیه رژیم پهلوی مبادرت می‌ورزید كه
از آن جمله می‌توان به: مناسبت چهلم شهدای خونین میدان ژاله (میدان
شهدا)، تشكیل دولت نظامی در 14 آبان 1357، حمایت از اعتصاب كاركنان شركت
نفت و محكوم كردن حمله‌ی مأموران نظامی رژیم به حرم امام رضا (ع) در آذر
1357 و ... اشاره كرد.
آن مرحوم در رمضان 1357 در هنگام
سخنرانی خود علیه رژیم پهلوی در مسجد جامع تهران از طرف مأموران ساواك
دستگیر شد. او با انتقال به كلانتری پامنار مورد شكنجه قرار گرفت و پس از
مدتی آزاد گردید.
تألیفات
مرحوم آیت‌الله یوسف صانعی در طول عمر
خود آثار چندی تألیف کرد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: تقریرات دروس فقه
و بخش مهمی از اصول حضرت امام خمینی (ره)، رساله‌ای در منجزات، رساله‌ای
در لاضرر، رساله‌ای در قاعده‌ی فراق، رساله‌ای در تجاوز، رساله‌ی توضیح‌المسائل،
مجمع المسائل استفتائات، ولایت فقیه یا حكومت اسلامی و مقالاتی دیگر.
