نمونه‌هایی از انفعال آمریکا در برابر دیپلماسی مقاومت
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی - مهدی رمضانی؛ «مقــاومت» کلیدواژه‌ای است که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به‌ویژه در مواجهه با آمریکا بازتعریف می‌شود. به شهادت تاریخ، عمل به این تكليف، همواره زمینه‌ساز حرکت به جلو و پیشرفت بوده است. این مفهوم، در کلام و عمل امامین انقلاب به دفعات تکرار شده و پیامدها و آثار شگرفی نیز درپی داشته است. این نوشتار به سه نمونه تاریخی در این باب اشاره می‌کند.
نحوه مواجهه با تهدیدهای نظامی آمریکا بعد از تسخیر لانه جاسوسی
در 13 آبان 1358، با تسخیر سفارت آمریکا در تهران به دست دانشجویان پیرو خط امام، جلسات فوری و محرمانه در کاخ سفید تشکیل شد. به گفته همیلتون جردن رئیس ستاد کاخ سفید، در آن شرایط کارتر رئیس‌جمهور وقت آمریکا قصد داشت با نگارش نامه‌ای تهدیدآمیز خطاب به رهبر ایران به او بقبولاند كه «به سود هر دو کشور است که هرچه سریع‌تر راه‌حلی شرافتمندانه برای این مسئله پیدا شود.»
در همان جلسات، در برابر برخی دیدگاه‌های محافظه‌کارانه‌تر، بعضی مشاوران کارتر از لزوم برخورد قاطع با ایران دم می‌زدند و مدعی بودند: «بسیاری از مردم آمریکا آماده‌اند تا به خاطر گروگان‌ها بجنگند.» چهره‌هایی چون برژینسکی مشاور امنیت ملی کارتر، معتقد بودند جریانات نباید «به صورت عادی» پیش برود. او اعتقاد داشت: «بله، بازگرداندن افرادمان خیلی برای ما اهمیت دارد؛ اما مسئولیت بزرگ‌ترِ ما دفاع از نام و شأن کشورمان و مصالح سیاست خارجی آن است. گاهی آن مسئولیت بزرگ‌تر می‌تواند از تأمین امنیت جانیِ دیپلمات‌هایمان بااهمیت‌تر باشد.»
به روایت همیلتون جردن، درحالی که شرایط هر لحظه بدتر می‌شد، «رئیس‌جمهور خواستار دریافت آخرین اطلاعات درمورد وضعیت نیروهای نظامی بود. وزیر براون گفت که نیروهای ما در اقیانوس هند آماده‌اند تا در صورت لزوم به خلیج فارس بروند... بنا به دستور رئیس‌جمهور، مشاوران نظامی، خود را برای هرگونه اقدام تنبیهی بر ضد ایران و یا برای مواقع اضطراری که احتمالِ آسیب‌رسیدن به گروگان‌ها وجود داشت، آماده می‌کردند.»
اگرچه مقامات آمریکایی در کاخ سفید درباره‌ي اقدام نظامی علیه ایران به جمع‌بندی نهایی نرسیده بودند، اما زمزمه‌هایی مبنی‌بر امکان حملهي نظامی آمریکا به ایران مطرح بود. در چنین شرایطی، امام خمینی در یک سخنرانی قاطع و محکم، امکان تهدیدِ نظامی از سوی آمریکا را منتفی دانستند. ایشان در 16 آبان‌ماه و به فاصله‌ی سه روز پس از تسخیر لانه‌ي جاسوسی فرمودند: «...آمریکا هم هیچ غلطی نمی‌تواند بکند، و جوان‌ها هم مطمئن باشند که آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند. بیخود [است] صحبت اینکه اگر دخالت نظامی [کند]؛ مگر آمریکا می‌تواند دخالت نظامی در این مملکت بکند؟ امکان برایش ندارد... غلط می‌کند دخالت نظامی بکند... آمریکا عاجز[تر] از این است که دخالت نظامی در اینجاها بکند...»
امام خمینی در 17 آبان بار دیگر تهدیدهای آمریکا را بی‌ثمر خوانده و فرمودند: «ما هیچ خوفی از این نداریم که بربخورد به آقای کارتر یا امثال او و توطئه زیادتر بکند... آقای کارتر ما را از چه چیز می‌خواهد بترساند؟ تفنگدارهای آنها، نظامی‌های آنها از چه چیز، ما را میترسانند؟ بفرستند هر کاری میخواهند بکنند، ببینند می‌شود یا نمیشود یک ملت بیداری را با آن حرف‌های بیهوده‌ي آنها اغفال کرد.»
ایشان در 19 آبان‌ماه نیز برای چندمین‌بار تصریح کردند: «ما نه از اقدام نظامی میترسیم و نه از محاصره‌ي اقتصادی... فرضاً که آقای کارتر بتواند نظامی بیاورد اینجا، با اینکه نمی‌تواند همچو کاری بکند، دخالت نظامی بکند، نمی‌تواند بکند، فرض میکنیم که خیر، تفاهم کنند این اَبَرقدرت‌ها که به ایران نظامی بفرستند، ما 35 میلیون جمعیت داریم که اینها بسیاریشان، بسیار زیادشان، آرزوی شهادت می‌کنند. ما با این 35 میلیون به میدان میرویم... از این ما نمیترسیم، ما مرد جنگیم، ما مرد مبارزه هستیم. ما جوان‌هایمان با مشت معارضه و مبارزه کرد با تانک‌ها و توپ‌ها و مسلسل‌ها. ما را آقای کارتر از مبارزه نترساند، ما اهل مبارزه هستیم...»
در برابر این مقاومتِ قاطع، کاخ سفید چاره‌ای جز اقدام احتیاط‌آمیز نداشت. مشاورین کارتر وقتی با این موضع‌ِ صریح مواجه شدند، ناچار اعتراف کردند: «کاری از دست‌مان ساخته نیست. اتخاذ هرگونه اقدام تنبیهی یا تعرض، احتمالاً تنها موجب کشته‌شدن گروگان‌ها خواهد شد. به غیر از [آیت‌الله] خمینی، دولتی وجود ندارد که با او مذاکره کنیم و او نیز نمی‌خواهد مذاکره کند. در یک شرایط پیچیده قرار داریم.»
موضع‌گیری‌های قاطع امام خمینی در تهران، لرزه بر اندام مقامات کاخ سفید در واشینگتن می‌انداخت. همیلتون جردن ذیل خاطرات روز 20 نوامبر (29 آبان 58) می‌نویسد: «الینور به دفتر کارِ من وارد شد. نگران به نظر می‌رسید. او مطلبی از یکی از روزنامه‌های تهران به من داد. براساس این خبر، [آیت‌الله] خمینی دستورِ تشکیلِ دادگاه را صادر کرده و درصدد محاکمه‌ي گروگان‌هاست و تهدید نظامی را به مسخره می‌گیرد... به خود لرزیدم. تجسم می‌کردم که چگونه افراد ما را محاکمه علنی و اعدام می‌کردند و این در حالی بود که ما ناتوان و درمانده در کاخ سفید نشسته بودیم.»
کارتر که در نخستین ساعات بعد از تسخیر سفارت آمریکا، به اذعان خود حتی پیشنهادهایی چون «بمباران اتمی شهر تهران» را هم مدنظر قرار می‌داد، بعد از موضع‌گیری‌های قاطع امام خمینی به این نتیجه رسیده بود که «فکر کردن به هرگونه اقدام نظامی، بی‌حاصل است.» البته گفتنی است آمریکایی‌ها در اردیبهشت 1359 کوشیدند طی یک عملیات هوایی، گروگان‌ها را آزاد کنند که البته این عملیات در طبس گرفتار طوفان شن شد و جز رسوایی، برای آمریکایی‌ها ارمغان دیگری نداشت.
پاسخ قاطع رهبر انقلاب به تهدیدهای نظامی آمریکا در سال 92
اهرم فشار آمریکا در برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران استفاده از کلیدواژه‌ي «تهدید نظامی» بود. جو بایدن معاون باراک اوباما رئیس‌جمهور وقت آمریکا، در 4 مارس 2013 (14 اسفند 91) در جمع اعضای سازمان آیپک، با اشاره به برنامه‌ي هسته‌ای ایران صریحاً اعلام کرد: «همه‌ي گزینه‌ها و ازجمله گزینه‌ي نظامی روی میز است.» ساعاتی پیش از سخنرانی بایدن، جان کری وزیر امورخارجه‌ي دولت اوباما نیز از محدود بودن زمان مذاکره برای «حل‌وفصل دیپلماتیک مناقشه» با ایران سخن گفته بود. پیش از این اظهارنظرها هم، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در فوریه 2013 تأکید کرده بود تنها راه متوقف‌کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران، «تهدید نظامی» است.
درحالی‌که دامنه این تهدیدها روزبه‌روز گسترش می‌یافت، رهبر معظم انقلاب اسلامی ضمن یك سخنرانی در اول فروردین 1392 در مشهد مقدس فرمودند:«... امروز سی و چهار سال است که هرگاه نام «دشمن» برده می‌شود، ذهن ملت ایران متوجه دولت آمریکا می‌شود. خوب است دولتمردان آمریکا به این نکته توجه کنند و این را بفهمند که ملت ایران در طول این سی و چند سال چیزهايی دیده است، مراحلی را گذرانده است، که تا می‌گویند دشمن، ذهن ملت ایران متوجه به آمریکا می‌شود. این مسئله‌ی بسیار مهمی است برای یک دولتی که می‌خواهد در دنیا با آبرو زندگی کند؛ این مسئله، مسئله‌ی قابل توجه و قابل دقتی است؛ باید روی این مسئله تکیه کنند. مرکز توطئه اینجاست، اساس دشمنی اینجا است... رژیم صهیونیستی در قواره و اندازه‌ای نیست که در صف دشمنان ملت ایران به چشم بیاید. گاهی سردمداران رژیم صهیونیستی، ما را تهدید هم می‌کنند؛ تهدید به حمله‌ی نظامی می‌کنند؛ اما به‌نظرم خودشان هم می‌دانند، و اگر نمی‌دانند، بدانند که اگر غلطی از آنها سر بزند، جمهوری اسلامی تل‌آویو و حیفا را با خاک یکسان خواهد کرد.»
پس از موضع‌گیری قاطع رهبر معظم انقلاب اسلامی در برابر تهدیدهای نظامی آمریکا و متحدانش، باراک اوباما با یک عقب‌نشینی مشهود اعلام کرد که: «هنوز فرصت برای حل‌وفصل دیپلماتیک بحران هسته‌ای ایران باقی است.» او با بیان اینكه حل مسئله‌ي هسته‌ای ایران با كشورهای غربی از طُرق غیرنظامی خواهد بود، آشکارا از مواضع پیشین کاخ سفید عقب‌نشینی کرد و گفت: «بهترین راه در مقابل ایران دیپلماسی است و ما به فشارها بدون در نظر گرفتن راه‌حل نظامی ادامه می‌دهیم.»
پاسخی دیگر به تهدیدهای نظامی آمریکا
در بهار 1394 درحالی که مذاکرات هسته‌ای ایران در مراحل حساسی به سر می‌برد، جو بایدن معاون رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر زبان به تهدید گشود. او گفته بود: «حمله به ايران امری ساده، حداقلی يا قابل پيش‌بينی نيست. اما اين اتفاق اگر لازم باشد رخ می‌دهد. اين ريسکی است که هنوز امکان دارد انجام آن را بپذيريم و چنین اتفاقی اگر لازم باشد رخ می‌دهد.»
پیش از او نیز تام کاتن سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی مدعی شده بود: «یک کمپین نظامی علیه ایران که اوباما می‌خواهد از آن اجتناب کند، قرار نیست به یک جنگ با مقیاس بالا تبدیل شود. این جنگ شبیه عملیات طوفان صحرا در سال 1998 خواهد بود که آمریکا در آن تنها چهار روز عراق را بمباران کرد. قرار نیست آمریکا در این جنگ زمان زیادی صرف کند و از نیروی نظامی استفاده کند، بلکه تنها باید همان کاری انجام شود که توسط بیل کلینتون در سال 98 انجام شد.»
در 16 اردیبهشت 94 مقام معظم رهبری در دیدار جمعى از معلمان و فرهنگیان کشور در پاسخ به این قبیل تهدیدات بار دیگر موضعی مقدرانه اتخاذ کردند. ایشان ضمن هشدار به آمریکا فرمودند:«دشمن تهدید می‌كند، همین چندروزه، دو نفر از مقامات رسمی آمریكا تهدید نظامی كردند؛حالا كار به آن افرادی كه مسئولیّت‌های خیلی مهم و حسّاسی ندارند، نداریم. من نمی‌فهمم مذاكره در زیر شبح تهدید چه معنایی دارد؟ مذاكره كنیم زیر شبح تهدید! مثل اینكه یك شمشیری بالای سر [ما باشد]. ملّت ایران این‌جوری نیست؛ ملّت ایران مذاكره زیر سایه‌‌ي تهدید را برنمی‌تابد. چرا تهدید می‌كنند؟ چرا غلط زیادی می‌كنند؟ می‌گوید اگر چنین نشود، چنان نشود، ممكن است ما حملهي نظامی به ایران بكنیم؛ اوّلاً كه غلط می‌كنید؛ ثانیاً من در زمان رئیس‌جمهور قبلی آمریكا آن‌وقت هم تهدید می‌كردند گفتم دوران بزن و در رو تمام شده،این‌جور نیست كه شما بگویید می‌زنیم و درمی‌رویم؛ نخیر، پاهایتان گیر خواهد افتاد و ما دنبال می‌كنیم. این‌جور نیست كه ملّت ایران رها كند كسی را كه بخواهد به ملّت ایران تعرّضی بكند؛ ما دنبال خواهیم كرد...».
ساعاتیپساز این سخنان قاطع، جاش ارنست سخنگوی كاخ سفید به میان خبرنگاران آمد و تهدیدات نظامی مقامات آمریكایی را پس گرفت. وی همچنین افزود: «من منعكس‌كننده‌ي دیدگاه رئیس‌جمهور آمریكا هستم. بهترین راه برای ما این است كه به همراه جامعه‌ي بین‌المللی مشغول دیپلماسی با ایران شویم.»
این سه مورد، تنها نمونه‌هایی از كاركرد گفتمان مقاومت و دیپلماسی عزتمدارانه در مواجهه با آمریکا بود. تاریخ ثابت کرده «مقاومت» تنها عاملی است که آمریکا را ناچار به عقب‌نشینی می‌کند. مهم‌تر آنکه، این گفتمان، اقتدار جمهوری اسلامی را نیز تثبیت کرده است. سردمداران غربی به سرکردگی آمریکا، با وجود تمام رجزخوانی‌ها، از هیبت و استقامت ملت ایران واهمه دارند. به فرموده‌ی رهبر معظم انقلاب اسلامی: در طول این سال‌ها «همواره و همیشه هیبت این حرکتِ عظیم مردمی، چشم دشمنان جمهوری اسلامی را گرفته است. خیلی رجزخوانی کردند، هرچه توانستند تلاش کردند امّا ملّت ایران و نظام جمهوری اسلامی در نظر اینها هیبت داشته است؛ این هیبت را ما باید حفظ کنیم؛ این هیبت بایستی محفوظ بماند؛ واقعیّت هم هست، توهّم نیست.»
منبع: خبرگزاری فارس
