مروری بر فعالیت‌های حجت‌الاسلام مهدی روشن در نهضت اسلامی
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی - سیدمحمدجواد
قربی؛ حجت‌الاسلام شیخ مهدی روشن که امروز چهل روز از درگذشت وی
می‌گذرد، از روحانیون مبارز و انقلابی خرم‌آباد بود. او طی سال‌های حکومت پهلوی،
در راستای ترویج معارف اسلام و تبلیغ نهضت اسلامی به صورت مستمر فعالیت داشت
و بارها از سوی ساواک مورد تعقیب قرار
گرفته و در اوج نهضت، تبعید شد. این روحانی مبارز در دوران فعالیت سیاسی خویش تلاش
وافر در تبلیغ مرجعیت امام خمینی(ره) داشت و در سخنرانی‌ها به انتقاد از استبداد
پهلوی می‌پرداخت. در این نوشتار به بررسی فعالیت‌های این مجاهد انقلابی خواهیم
پرداخت.
توریع اعلامیه و تبلیغ مرجعیت امام
یکی
از ویژگی‌های مبارزاتی شیخ روشن، تبلیغ مرجعیت امام خمینی(ره) و پخش اعلامیه‌های
انقلابی بود. او «پخش اعلامیه و شرکت در جلسات چهره های مختلف از جمله حضرت امام
(ره) در مسجد اعظم و جلسات مسجد بالاسر که خود اعتراضی بر حکومت بود و امضاء
اعلامیه‌ها در قم» را از اولین فعالیت‌های مبارزاتی خود می‌داند[1]. وی در زمان
حضور آیت‌الله مدنی در خرم‌آباد در حوزه علمیه و مساجد، با او همکاری داشت و
امر تبلیغ امام یکی از فعالیت‌های او در اوج‌گیری نهضت اسلامی در ایران بود[2].
در کتاب "خاطرات روشن" آمده است؛ «زمانی که در مدرسه فیضیه مشغول تحصیل بودم اوج حرکت انقلاب شکل گرفته بود. یک شب ساعت از نیمه گذشته بود، در معیت حجت‌الاسلام حاج شیخ علی آل‌کاظمی داخل ایوان روبه‌روی کتابخانه با رنگ قرمز شعاری نوشتیم. ضمناً در حجره یک دستگاه پلی‌کپی ابتدایی تهیه کرده بودیم. اعلامیه‌ها و یا فرمایشات حضرت امام را تکثیر و پخش می کردیم...»[3].
عضوء هسته رهبری نيروهای مذهبی و سازماندهی
قیام مردم خرم آباد
هم‌زمان
با اوج‌گيری مبارزات خيابانی مردم، پرونده دو تن از روحانيون تبعيدی به نام سيدفخرالدين
رحيمی و محمدمهدی روشنی كه به ايرانشهر و زابل تبعيد شده بودند، در شعبه اول دادگاه
استان لرستان تجديد‌نظر شد و حكم برائت آنها صادر گرديد. بازگشت روحانيون تبعيدی مردم
را به ادامه راه و پيروزی نهضت اميدوارتر و مصمم‌تر ساخت. هم‌چنين بازگشت آنان و
تشكيل دوباره هسته رهبری نيروهای مذهبی خرم‌آباد، حركت‌های مردمی را سازمان يافته
و هدفمند‌تر نمود[4].
همراهی با آیت‌الله مدنی در زمان حضور وی در
خرم آباد
بعد
از این که آیت‌الله مدنی برای مدیریت حوزه علمیه کمالوند وارد خرم آباد شد، شیخ
روشن یک ماه نخست خدمت آیت‌الله مدنی بودند و در خانه‌ای محقر با
او زندگی می‌کرد[5]. ارتباط و
ملاقات مکرر با شهید محراب آیت‌الله مدنی منجر به دستگیری وی توسط ساواک شد و در
سال 1355 به همین دلیل، چند ماهی بازداشت بود[6]. این همکاری و همراهی با شهید مدنی در تبلیغ آرمان های نهضت اسلامی، ترویج اندیشه‌های امام خمینی(ره)، سامان بخشی به امور تربیتی و آموزشی حوزه علمیه کمالیه،
سازماندهی به فعالیت‌های سیاسی انقلابیون و... نمود عینی داشت[7].
کمک به سازماندهی حوزه علمیه کمالیه و تدریس
علوم حوزوی
از
دیگر اقدامات شیخ مهدی روشن، تدریس در موسسه مذهبی فاطمیه خرم آباد بود و بعد از
فوت آیت‌الله کمالوند و درخواست آیت‌الله قاضی برای حضور شهید محراب آیت‌الله مدنی
برای مدیریت و سازماندهی حوزه علمیه کمالیه، به درخواست شخص آیت‌الله مدنی از حجت‌الاسلام روشن، او برای کمک در رتق و فتق امور مدرسه علمیه در خرم آباد ساکن شد.
در بخشی از خاطرات او آمده است: «بیتم در خرم‌آباد نبود، گهگاهی از خرم‌آباد می رفتم ولی عشق به او (آیت‌الله مدنی) بازم می‌گرداند تا این که فرمودند شما از
قم برای تابستان به خرم‌آباد بیائید و مرا یاری کنید. ناچاراً حسب‌الامر به خرم‌آباد آمده و ماندم. در موسسه مذهبی فاطمیه مشغول به تدریس شدم و در محضر وی هم
با شرکت در دروس حوزه کسب فیض کردم»[8].
اعتراض به کشتار و جنایت های رژیم پهلوی
شیخ روشن با عملکرد رژیم پهلوی در کشتار مردم بی‌گناه و تحت فشار قرار دادن مردم برای تمکین از سران پهلوی بسیار ناراضی بود و به همین خاطر در ماجرای چهلم شهدای یزد و دیگر شهرها، ضمن سخنرانی‌های تند و مواضع صریح در قبال دولت، مردم را به مبارزه منفی نظیر تعطیلی مغازه‌ها دعوت کردند. در اسناد ساواک در خصوص رای کمیسیون امنیت اجتماعی دایر بر تبعید سیدفخرالدین رحیمی و محمدمهدی روشنی در خصوص مخالفت با عملکرد پهلوی در کشتار مردم آمده است: «نامبردگان بالا که از روحانیون افراطی شهر خرم‌آباد می‌باشند و به مناسبت چهلمین روز کشته شدن اخلالگران شهرهای یزد، جهرم و اهواز فعالیت‌هائی در زمینه ایراد سخنرانی تحریک آمیز، پخش اعلامیه مضره و تحریک مردم به تعطیل مغازه‌ها داشته‌اند، طبق رای مورخ 20 /2 /37 (1357)؛ کمیسیون امنیت اجتماعی شهرستان خرم آباد به سه سال اقامت اجباری در مناطق زیر محکوم گردیده اند. سیدفخرالدین رحیمی، سه سال اقامت اجباری در ایرانشهر ـ استان سیستان و بلوچستان. و محمدمهدی روشنی، سه سال اقامت اجباری در شهر زابل ـ استان سیستان و بلوچستان»[9].
پی‌نوشت
[1]. مصاحبه به حجت الاسلام مهدی روشن، روزنامه
تبلور اندیشه، 22 خرداد 1389، شماره46.
[2]. مصاحبه سیدمحمدجواد قربی با شیخ
مهدی روشن، خرم آباد، مورخ 28 خرداد 1399.
[3]. رمضان تیموری، خاطرات روشن؛ خاطراتی
از حجت الاسلام والمسلمین روشن پیرامون انقلاب، قم، انتشارات آئین احمد، 1394، ص26.
[4]. حمیدرضا دالوند، انقلاب اسلامی در
خرم آباد، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،1385، ص203.
[5]. سیدمحمدجواد قربی، مهاجر فی سبیل
الله؛ ویژه نامه شهید محراب آیت الله سیداسدالله مدنی، تهران، انتشارات فرهیختگان
دانشگاه،1399، ص112
[6]. سامان سپهوند، میان لشکر هجران؛
خاطرات آیت الله عباسعلی صادقی قهاره، قم، دفتر نشر معارف، 1396، ص201.
[7]. مصاحبه سیدمحمدجواد قربی با شیخ
مهدی روشن، خرم آباد، مورخ 28 خرداد 1399.
[8]. حجت الاسلام محمدمهدی روشن، «اسوه
اخلاق شهید محراب آیت الله مدنی»، در یادنامه بزرگداشت شهید محراب آیت الله
سیداسدالله مدنی، تهیه و تنظیم ماشاءالله امان الهی بهاروند، خرم آباد، انتشارات
امیرکبیر خرم آباد،1384، ص144.
[9]. مرکز بررسی اسناد تاریخی، انقلاب اسلامی
به روایت اسناد ساواک، تهران، انتشارات مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1378، جلد 5، ص357.
