توجیه شاه برای دریافت «کمیسیون» در معاملات تسلیحاتی

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ دریافت رشوه در سیستم اداری هر کشوری مذموم و جرم است اما اگر شخص اول مملکت ارتکاب به این جرم نماید، اوج ابتذال یک سیستم حکومتی را نشان می‌دهد. درباره رشوه‌گیری رجال درباری روایت‌ها و اسناد متعددی منتشر شده است اما درباره رشوه‌گیری شخص شاه کمتر صحبت شده است. محمدرضا پهلوی با وجود این که ثروت و دارایی فراوانی داشت، از دریافت رشوه و کمیسیون ـ و لو اندک ـ هم دریغ نمی‌کرد. ابوالحسن ابتهاج ـ مدیرعامل سازمان برنامه و بودجه در دوران شاه ـ در خاطرات خود می‌نویسد:

«در تهران همه می‌دانند که راه موفقیت در معاملات، از طریق جلب حمایت او [شاه] است؛ آن هم به وسیله‌ دلال‌هایی که حُسن شهرتشان قابل بحث است و بدین ترتیب به تقاضاى آن‌ها اولویت داده می‌شود. در این نوع موارد، منافع سلطنتى معمولاً به طور محرمانه تأمین می‌شود و شاه به وسیله اشخاص و نوکرهایى که به آن‌ها اطمینان دارد، عمل می‌کند... تعداد روایت‌های رشوه‌گیری مستقیم و غیرمستقیم اعلیحضرت یا مقربین و فامیل او به حدى زیاد است که دیگر نادیده گرفتن آن غیرممکن است. متأسفانه دست‌های شاه به احتمال قوى آلوده است».

محمدرضا شاه در موارد عدیده از جمله در خرید تسلیحات رشوه دریافت می‌کرد و از سوى دیگر با تحریف مقدار فروش و قیمت نفت به ثروت شخصى خود می‌افزود. شاه حتی از دریافت مساعده­ ماهانه نیز هیچ ابایی نداشت و با دریافت رشوه، فعالیت قاچاقچیان را هم تسهیل می‌کرد. یکی از افسران مأمور وزارت گمرکات و انحصارات اظهار داشته که: «در حال حاضر آقای سرتیپ [علی اکبر] ضرغام وزیر آن وزارتخانه­ ماهیانه مبلغ 3000000 ریال به اعلیحضرت همایون شاهنشاه می‌پردازد».

افسر مزبور اضافه می‌نماید: «در حال حاضر مأمورین وزارتخانه مزبور شخصاً اقدام به وارد کردن کالای قاچاق از خارج نموده به طوری که در قسمت جنوب وارد کردن قاچاق برای قاچاقچیان نفعی ندارد. زیرا مشابه همان کالا توسط مأمورین گمرک به قیمت ارزان‌تر در دسترس مشتریان و خریداران قرار می‌گیرد».

 منبع: کتاب «مفاسد خاندان پهلوی»؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی.