گذری بر حیات استاد محمد تقی شریعتی
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ محمدتقی شریعتی در سال 1289ش در قریه‌ی مزینان از توابع سبزوار به دنیا آمد و در خانواده‌ای روحانی تربیت یافت. پدرش آقاشیخ محمود، روحانی بلوک مزینان کهک، سویز، بهمن آباد و ... بود و تحصیلاتی در حد اجتهاد داشت و جد بزرگش «آخوند ملا قربانعلی» از شاگردان برجسته‌ی حاج ملاهادی سبزواری بود که مدرسه‌ی قدیم مزینان به نام وی نامگذاری شده است.
محمد تقی شریعتی تحصیلات ابتدایی خود را در زمینه ی ادبیات و منطق نزد پدر و عمویش در مزینان آموخت. پس از آن برای ادامه‌ی تحصیلات در سال 1306 یا 1307ش به مدرسه‌ی فاضل خان در مشهد نزد دو برادر بزرگش «شیخ قربانعلی و میرزا محمد» که در آن مدرسه مشغول به تحصیل بودند، مهاجرت کرد. تحصیل منطق، فقه و اصول را در حضور استادانی همچون: آقا شیخ هاشم قزوینی، ادیب بزرگ، ادیب ثانی، شیخ کاظم دامغانی، ارتضاء، میرزا احمد مدرس يزدی معروف به «حاج میرزا احمد نهنگ» و... گذراند. پس از مدت کوتاهی، اقدامات رضاشاه در جهت برچیدن مدارس قدیم و خلع لباس روحانیون، باعث شد که شریعتی نیز از لباس روحانیت بیرون آید و از سال 1309ش به تدریس در مدارس جديد مشغول شود. وی همزمان با تدریس ادبیات، الهيات، اخلاق، عربی و غیره به عنوان ناظم و مدیر در مدارسی همچون: شرافت، ابن‌یمین، مرآت و غیره به تحصیل دروس حوزوی مشغول بود. در این سال‌ها کتاب «اصول عقاید و اخلاق» را برای تدریس در مقطع دبیرستان تألیف کرد که به کتاب «اخلاق شریعتی» مشهور شد. ترجمه‌ی کتاب «عباسیه، خواهر هارون الرشید» تأليف جرجی زیدان و کتاب «تأثیر دانش و هنرهای مسلمین به ویژه ایرانیان در اروپا» از مجموعه مقالات چاپ شده‌ی او در روزنامه های آن دوران است.
چیزی از تدریس محمدتقی شریعتی در مدارس جدید نگذشته بود که جنگ جهانی دوم آغاز شد و شرایط جدیدی را بر ایران، به خصوص مشهد تحمیل کرد. این شرایط، شریعتی را بر آن داشت تا به کمک دوستانش در سال 1323ش به تأسیس کانون نشر حقایق اسلام مبادرت ورزد و تا پایان عمر در سمت رهبری آن فعالیت کند. وی در کنار رهبری و فعالیت در کانون، به تألیف، سخنرانی و تدریس نیز اشتغال داشت. او در سال 1327ش یک سلسله سخنرانی تحت عنوان «فایده و لزوم دین» در رادیو مشهد ایراد کرد که بعدها با همین نام چاپ و منتشر گردید. در سال 1336 به دلیل فعالیت در زمینه‌ی نهضت ملی شدن صنعت نفت دستگیر و پس از چند ماه آزاد شد. در فاصله‌ی سال‌های 1337 تا 1340 به تدریس و تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه در دانشکده الهيات و معارف اسلامی مشهد و نیز مؤسسه‌ی وعظ و تبلیغ پرداخت. در سال 1341 از آموزش و پرورش بازنشسته شد و در سال 1345 پس از بسته شدن کانون به دستور ساواک، پیرو درخواست هیئت مدیره‌ی حسینیه‌ی ارشاد به تهران مهاجرت نمود و به سخنرانی‌های خود در حسینیه‌ی ارشاد و مسجد هدایت و ... ادامه داد.
در سال 1352 بار دیگر دستگیر و به مدت یک‌سال و اندی در زندان به سر برد. در سال 1356 با درگذشت ناگهانی پسرش «علی شریعتی، در سوگ پسر بار دیگر به سخنرانی‌های پیاپی مبادرت ورزید. با پیروزی انقلاب در سال 1358 و باز شدن حسینیه ارشاد، سخنرانی‌های او در فضای باز سیاسی ادامه یافت. در بین سال‌های 1358 تا 1360 به یک سری سخنرانی به مناسبت‌های مختلف در رادیو مبادرت ورزید و هم زمان با آن به کمک شاگردانش بار دیگر به گشایش کانون، همت گماشت، اما در سال 1360 برای همیشه مجبور به بستن کانون شد. محمد تقی شریعتی بالاخره در 31 فروردین 1366 در مشهد دار فانی را وداع گفت. وی در طول حیاتش تألیفات متعددی را از خود به جای گذارد؛ تألیفاتی همچون تفسیر نوین، وحی و نبوت، خلافت و ولایت از نظر قرآن و سنت، على (ع) شاهد رسالت، مهدی (ع) موعود امم، چرا حسین قیام کرد و ...
منبع: کتاب «محمدتقی شریعتی و كانون نشر حقایق اسلامی به روایت اسناد»
