کد خبر: ۶۸۱۲
مروری بر مؤلفه‌های مبارزاتی شهید شاه‌آبادی در نهضت اسلامی
حجت‌الاسلام مهدی شاه‌آبادی از جمله روحانیون مبارزی است که به دنبال نهضت امام خمینی به صف انقلابیون پیوست و توانست با مبارزات خود نقش فعالی در نهضت امام خمینی ایفا کند. پخش و توزیع جزوات امام خمینی، همچنین صدور اعلامیه‌های انقلابی در کنار تبلیغ مرجعیت امام خمینی از مهم‌ترین فعالیت‌های حجت‌الاسلام شاه‌آبادی در طول دوران مبارزه به حساب می‌آید. علاوه بر این توجه به راهبردهای فرهنگی در مبارزه فعالیت‌های مبارزاتی وی را اثربخش‌تر می‌کرد. از دیگر مؤلفه‌های مبارزاتی شهیدشاه‌آبادی می‌توان به نقش وی در همراهی شیعه و سنی در مبارزه علیه رژیم پهلوی اشاره کرد. مجموعه این فعالیت‌ها از حجت‌الاسلام شاه‌آبادی شخصیتی سازش‌ناپذیر و مصمم در مبارزه ساخته بود.
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ با شروع نهضت امام خمینی، حجت‌الاسلام مهدی شاه‌آبادی از جمله روحانیونی بود که به خط مقدم نهضت پیوست و با فعالیت‌هایی مانند پخش و توزیع جزوات امام، تبلیغ مرجیعت امام خمینی، به کارگیری برنامه‌های فرهنگی علیه رژیم، صدور بیانیه، تلاش برای وحدت شیعه و سنی و... مبارزات خود را علیه رژیم پهلوی دنبال کرد.
توزیع جزوات امام
پخش و توزیع جزوات امام خمینی یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های حجت‌الاسلام شاه‌آبادی در طول دوران مبارزه به حساب می‌آید، بر اساس اسناد شهید شاه‌آبادی بارها نوارها و اعلاميه‌هاى حضرت امام را در ابعاد وسيع تکثير و شخصآ با اتومبيل خود اقدام به توزيع آن‌ها مى‌نمود. وى در اين خصوص همواره مى‌گفت: «مردم بايد متجرّى گردند و بايد خواندن اعلاميه حضرت امام و گوش دادن به فرمايشات ايشان براى مردم عادى گردد در اين صورت است که مبارزه‌اى آغاز خواهد گرديد که جلوگيرى از آن هرگز ممکن نخواهد بود.»[1]
بر اساس همین منش مبارازتی بود که در سومين ماه تبعيد او در بانه، بسته‌اى حاوى يک صد و پانزده جلد کتاب و جزوه از سوى مراکز علمى قم و به وسيله فرزندانش به آدرس وى ارسال شد که کتاب توضيح‌المسائل حضرت امام نيز جزو آن بود. طبق دستور مقامات ساواک، مقرّر گرديد که کتاب‌ها براساس ليست کتاب‌هاى مُضره که در اختيار ساواک قرار داشت به دقت مورد بررسى قرار گيرد تا در صورت مُضر بودن جمع‌آورى شوند.[2]
از این‌رو وقتی در اواخر اسفندماه 1355، مأموران امنيتى در تبعيدگاه، به محل زندگى وى حمله کرده، تعداد بيست و دو جلد کتاب و جزوه، به وسيله مأموران ضبط گرديد که طبق گزارش ساواک دو جلد از کتاب‌هاى مکشوفه که يکى از آن‌ها کتاب توضيح‌المسائل امام خمينى بود، از کتاب‌هاى مضر تشخيص داده شده و جمع‌آورى گرديد.[3]
در سال 1357 نیز در بازرسى از منزل وى نيز تعدادى اعلاميه و نوار سخنرانى کشف و ضبط گرديد.
تبلیغ مرجعيت امام خمينى
شهید شاه‌آبادی در کنار تبليغ مواضع سياسى امام از طريق تهيه، تکثير و پخش بيانات ايشان در قالب اعلاميه و نوار، تبلیغ برای مرجعيت حضرت امام بخصوص براى جوانان را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داد تا با ابلاغ فتاواى ايشان ارتباط جامعه و رهبری نهضت را مستحکم‌تر کند.
بر همین اساس در شهريورماه 1353 در شهر مقدس مشهد، اعلاميه‌هايى تحت عنوان نظريه‌ى اساتيد بزرگ و حجج‌اسلام حوزه علميه قم درباره مرجعيت عاميه امام خمینی به امضاى عده‌اى از فضلا و محصلين قم پخش گرديد. در ابتداى نامه، از علماى قم در خصوص مرجع تقليدى که لازم است به وى مراجعه شود، پرسش شده بود. در ذيل همين نامه، پاسخ عده‌اى از علماى حوزه علميه به چاپ رسيده بود که همگى بر مرجعيت و زعامت حضرت امام خمينى اتفاق‌نظر داشتند. در میان امضاکنندگان این اعلامیه نام شهید شاه‌آبادی به چشم می‌خورد.
در نظريه شهيد شاه‌آبادى در خصوص مرجعيت حضرت امام آمده است: «اتباع از آرا و فتواى آيت‌الله‌العظمى خمينى (مدظله) موجب فلاح و رستگارى است.»[4]
سازش‌ناپذیری در مبارزه
سازش‌ناپذیری حجة‌الاسلام شاه‌آبادى از دیگر مؤلفه‌های مبارزاتی وی در طول دوران نهضت امام خمینی است به عنوان نمونه در يکى از گزارش‌هاى طبقه‌بندى شده ساواک در خصوص فعاليت‌هاى وى آمده است:
«در اسفندماه 1354، شيخ مهدى شاه‌آبادى در منزل خود، در حضور چند نفر در مورد زندانى شدن خود مطالبى بيان داشته است. در اين جلسه، شاه‌آبادى در پاسخ يکى از حاضرين که وى را به دست برداشتن از رويه‌ى مبارزاتى توصيه مى‌نمود، جواب داد که در کميته‌ى (مشترک ضدخراب‌کارى ساواک) هم به من گفتند بايد از (امام) خمينى دست بردارى و اگر در منزلت شب‌نامه‌اى پيدا نمودى به ما بدهى، اما جواب دادم که هرگز اين کار را نمى‌کنم.» [5] هم‌چنين در گزارش ديگرى از ساواک در خصوص ممانعت شهيد شاه‌آبادى، از ادعا نسبت به شاه و دستگاه حاکمه در مسجد، مطالبى عنوان شده که نشان سازش‌ناپذیری وی در راه مبارزه با رژيم پهلوى داشت.
علاوه بر این وی به دنبال برگزاری کلاس‌های تفسیر قرآن در در دوران تبعید خود در بانه در پاسخ رئيس شهربانى بانه که به وى گفته بود حق تفسير قرآن را ندارد، گفت: «من از سربازان حسين‌بن‌على(ع) هستم و اگر بند از بندم جدا نماييد در راه اسلام و حسين (ع) فعاليت و جهاد خواهم نمود.»[6]
توجه به رویکردهای فرهنگی در مبارزه
توجه به راهبردهای فرهنگی در مبارزه از دیگر مؤلفه‌های مبارزاتی حجت‌الاسلام شاه‌آبادی در دوران مبارزه است. رویه وی در مبارزات فرهنگی به این نحو بود که موضوعات سياسى و اجتماعى را در شکل برنامه‌هاى نمايشى به مردم عرضه مى‌نمود تا ضمن روشن شدن اذهان عمومی، حساسيت دستگاه‌هاى امنيتى کشور را تحريک ننمايد.
بر همین مبنا در شهريورماه 1355 در مسجد رستم‌آباد که وی امام جماعت آن را برعهده داشت، نمايش‌نامه‌اى عروسکى به اجرا درآمد که در آن هيأت حاکمه، به صورت کدخدا قلمداد شده بود که با چوب و فلک به جان مردم افتاده بودند. مأموران نيز مشغول غارت اموال مردم بوده و علاوه بر اعدام برخى از مخالفين، عده‌اى از آنان را به زندان محکوم مى‌کردند. در کنار اين حوادث، عده‌اى از مردم نيز به وسيله‌ى بازى با توپ مشغول سرگرمى خود بودند. محتواى اين نمايش‌نامه چهره‌ى سياسى ـ اجتماعى جامعه‌ى آن روز کشور را نشان مى‌داد که رژيم چگونه با استفاده از کليه‌ى حربه‌هاى تهديد و تطميع، سعى در ادامه حاکميت خود در کشور داشت. برگزارى اين نمايش‌نامه موجب عکس‌العمل شدید سازمان امنيت رژيم شد، تا آن‌جا که شهيد شاه‌آبادى و بازيگران اين نمايش‌نامه، به ساواک احضار شده و مورد بازجويى قرار گرفتند.[7]
تأکید بر وحدت شیعه و سنی در مبارزه
تأکید بر وحدت شیعه و سنی در مبارزه علیه رژیم پهلوی از دیگر مؤلفه‌های مبارزاتی حجت‌الاسلام شاه‌آبادی در طول دوران نهضت امام خمینی است. به حجت‌الاسلام شاه‌آبادی در آذرماه 1355 به سه سال اقامت اجبارى در بانه محکوم شد. تحلیل رژیم این بود با دامن زدن به اختلافات مذهبى ميان شيعيان و سنيان در این منطقه، از فعاليت‌هاى وی جلوگيرى می‌شود.
اما رویه شهید شاه‌آبادی این توطئه رژیم را خنثی کرد. به طوری که وی در ارتباط خود با علمای اهل سنت، همواره آنان را به مبارزه با رژيم پهلوى دعوت مى‌نمود. يکى از اين علما، شهيد ملاعبدالکريم رسولى بود که روابط دوستانه‌ى بيشترى با وى داشت. فعاليت‌هاى حجة‌الاسلام شاه‌آبادى مبارزات انقلابى عليه رژيم طاغوت را وارد مرحله‌ى جديدى نمود. برگزارى کلاس‌هاى تعليم و تفسير قرآن براى جوانان و دانش‌آموزان شهر بانه، يکى ديگر از فعاليت‌هاى فرهنگى او در دوران تبعيد بود که تأثیر زیادی بر نفرت مردم این منطقه از رژیم پهلوی داشت.
يکى از علماى اهل تسنن شهر بانه، درباره‌ى رویه شهيد شاه‌آبادى می‌گوید: «شايد بتوانم به جرأت ادعا کنم که آقاى شاه‌آبادى، در مدت تبعيد خود هيچ يک از نمازهاى يوميه‌اش را در منزل نخواند، بلکه در همه‌ى جماعات شرکت مى‌نمود و حتى در يک يا چند مسجد خاص نماز نمى‌خواند، بلکه سعى مى‌کرد که در همه‌ى چهارده مسجدى که در اين شهر بود به نوبت شرکت نمايد.»[8]
صدور اعلامیه‌های انقلابی
از دیگر مؤلفه‌های مبارزاتی شهید شاه‌آبادی می‌توان به صدور اعلامیه‌های مهم انقلابی اشاره کرد. به طوری که به دنبال حصر حضرت امام در مهر ماه 1342، وی از جمله امضاکننده نامه جمعى از علما، فضلا و مدرسين حوزه علميه قم بود که عليه هيأت حاکمه، به اين حرکت رژيم اعتراض نموده و خواستار بازگشت حضرت امام و ساير علما، به حوزه‌ى علميه قم بودند.
این رویه مبارزاتی شهید شاه‌آبادی تا پایان نهضت امام خمینی ادامه داشت. به طوری که در «تلگرام تسليت علماى تهران به امام خمينى در پى شهادت آيت‌الله حاج سيدمصطفى خمينى» (آبان 1356)، «اعلاميه روحانيون تهران در پى شهادت آيت‌الله حاج سيدمصطفى خمينى» (5/8/1356) ، «نامه جمعى از روحانيان تهران به مراجع تقليد درباره‌ى اهانت روزنامه اطلاعات به امام خمينى»(20/10/1356)، «نامه جمعى از روحانيان تهران به علماى تبريز درباره فاجعه 29 بهمن تبريز» (30/11/1356)، «اعلاميه جمعى از روحانيان تهران، به مناسبت عيد نوروز سال 1357» (اسفند 1356) ، «اعلاميه جمعى از علما و روحانيون، به مناسبت چهلمين روز شهداى 29 بهمن تبريز» (فروردين 1357) ، «اعلاميه جمعى از روحانيان تهران، درباره‌ى اوضاع ايران و اعلام برگزارى مجلس بزرگداشت شهداى يزد» (17/2/1357)، «نامه‌ى جمعى از علماى تهران به مراجع تقليد قم درباره حمله مزدوران رژيم شاه به منازل آنان» (ارديبهشت 1357)، «اعلاميه جمعى از روحانيان تهران به مناسبت سالگرد 15 خرداد» (خرداد 1357)، «اعلاميه جمعى از روحانيان تهران درباره‌ى حوادث ايران و اعلام عزاى عمومى» (25 / 3 / 1357)، «اعلاميه جمعى از روحانيان تهران درباره‌ى پشتيبانى از اعتصاب کارکنان صنعت نفت» (10/9/1357)، «اعلاميه جمعى از روحانيان تهران درباره فراخوانى مردم براى شرکت در راهپيمايى روزهاى تاسوعا و عاشورا» (16/9/1357) و ... نام شهید شاه‌آبادی در کنار سایر امضاکنندگان به چشم می‌خورد.
پی‌نوشت‌ها
1- استادزاده، حوزه علميه شهيد شاه‌آبادى، چاپ اول، فروردين 1365صص 111 ـ 112
2- ياران امام به روايت اسناد ساواک (حجة‌الاسلام والمسلمين حاج شيخ مهدى شاه‌آبادى)، چاپ اول، مرکز بررسى اسناد تاريخى وزارت اطلاعات، تهران زمستان 1382، صص 224 ـ 230
3- همان، صص 247 ـ 249
4- ياران امام به روايت اسناد ساواک، پیشین، صص 116 ـ 117
5- پیشین، صص 182 ـ 185
6- پیشین، صص 218 ـ 219
7- پیشین، صص 186 ـ 188
8- حوزه علميه شهيد شاه‌آبادى، پیشین، صص 106 ـ 107
