پاسداشت مجاهد نستوه؛ محمدحسن عبدیزدانی

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی - رحیم نیکبخت؛ در آستانه میلاد امام همام علی ابن موسی­‌الرضا (ع) حاج محمد حسن عبدیزدانی( 1315-1400) بزرگ شده منزل‌­آیت‌الله العظمی میرزا فتاح شهیدی، شاگرد برجسته معلم و مفسر قرآن سید حسین کهنمویی، از مجاهدان پیشکسوت و یاوران صدیق آیت‌الله شهید سید محمد علی قاضی طباطبایی به جوار رحمت الهی ملحق گردید.

مرحوم عبدیزدانی در دوران حیات خاطرات خویش را در مرکز اسناد انقلاب اسلامی ثبت و ضبط کرد؛ خاطراتی باارزش که راوی رخدادهای تاریخ انقلاب به ویژه در تبریز است. ضبط خاطرات مرحوم عبدیزدانی توسط دانشور گرامی جناب آقای جمشید دژم‌خو به انجام رسید و تدوین آن به قلم شیرین و خواندنی فرهیخته گرامی مهدی نعلبندی صورت پذیرفت. البته متن کتاب «اعدامم کنید» به دو قلم است؛ قلم راوی و قلم تدوین‌گر و عین نوشته­های راوی بر جذابیت کتاب افزوده است. در این کتاب علاوه بر اسناد و مدارک و تصاویر ذی قیمیت که در آرشیو خود راوی موجود بود، اسنادی از پرونده ساواک ایشان هم مندرج است. این اثر به علت اشتمال بر خاطرات ناب و بکر راوی از حوادث انقلاب اسلامی مورد توجه انقلابیون و محققان قرار گرفت و کتاب از جمله آثار برگزیده مرکز اسناد انقلاب اسلامی گردید.

روانشاد حاج محمد حسن عبدیزدانی از شخصیت­های مهم ولی بی نام در تاریخ انقلاب اسلامی تبریز است که از جهات مختلفی دارای نقشی با اهمیت بود. حاج محمدحسن عبدیزدانی بزرگ شده منزل آیت‌الله حاج میرزا فتاح شهیدی اعلی الله مقامه­ بود. آیت‌الله شهیدی همان مجتهد وارسته‌ای بود که از سوی آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی، ـ استادش ـ به آذربایجان اعزام شد. وی یکی از اسباب مهمی بود که در بحرانی‌ترین روزهای تاریخ معاصر ایران، خطر تجزیه آذربایجان را خنثی کرد. محمد حسن عبد یزدانی دوران کودکی را در بیت چنین شخصیتی سترک سپری کرد.

از آثار خیر حاج محمد حسن عبد یزدانی در ایام پایانی عمر آن بود که نام و یاد آیت الله شهیدی احیا شود. وی عامل اصلی تکمیل و انتشار کتاب « خورشید پنهان» که شرح مبسوطی از حیات فردی، اجتماعی، سیاسی آن مرجع جلیل القدر به قلم نوه آیت‌الله ، جناب مستطاب علی­ اصغر شهیدی بودند. در این امر همراهی ارزنده امام جمعه محترم تبریز فرزند زاده گرامی آیت‌الله آل هاشم ستودنی و به جابود و اگر همراهی ایشان نبود چه بسا انتشار این اثر فاخر مقدور نمی­‌شد.

در سال‌های میانسالی در جلسات مذهبی مرحوم سید حسین کهنمویی مفسر قرآن مجید، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه؛ شاعر برجسته حسینی حاضر شد تا جایی که خود روزگاری همانند استادش بدون آنکه دعوی داشته باشد به استرشاد می پرداخت. قبل از شروع نهضت اسلامی وی به هدایت استادش کهنمویی در مباحثات فرهنگی با فرقه­‌های باطل سعی وافر می‌­نمود و در جلسات تبلیغی آنها حضور می­یافت و با آشنایی از شیوه­ها و شگرد­های جذب و تبلیغ آنها به مبارزه با آنها می­پرداخت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم وی در این عرصه تلاش بسیاری کرد.[1] جلسات تفسیر مرحوم کهنمویی در تربیت نسلی از جوانان انقلابی تبریز نقش مهمی داشت و اغلب شاگردان او از پیشگامان نهضت اسلامی شدند.

مرحوم عبدیزدانی خود را فرزند معنوی استاد سید حسین کهنمویی می‌­دانست، برای ماندگاری نام و یاد استادش مجموعه آثار مذهبی وی را گردآوری و در دو جلد به مساعدت خانواده محترم کهنمویی منتشر کرد.

آرزوی حاج محمدحسن عبد یزدانی گردآوری و تألیف یادنامه­‌ای برای استادش کهنمویی بود که مقدمات آن هم فراهم شد و به زودی این اثر منتشر خواهد شد.

با آغاز نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی او از جمله مبارزان پرتلاش بود که مورد توجه آیت‌الله سید محمد علی قاضی طباطبایی قرار گرفت و در اندک زمانی به حلقه­ اولیه انقلابیون پیوست و جزو مبارزان پیشگام گردید. وی شیوه­ها و شگردهای مختلفی در فعالیت­های انقلابی داشت که در نوع خود جالب و خواندنی است. وی رابط امام خمینی تبعید شده در نجف و خمینی آذربایجان بود.

روانشاد عبدیزدانی از دوستان نزدیک محمد حنیف‌نژاد هم بود. ویژگی شخصیت عبدیزدانی در این موضوع در آن بود که وی نقش مهمی در آشکار نمودن نفاق سران سازمان مجاهدین که هنوز نفاق آنها بر همگان آشکار نبود داشت که خود حکایتی خواندنی و جذاب است. از سوی دیگر عبدیزدانی تلاش کرد محمد حنیف نژاد را از دایره تصرف و مصادره سازمان منافقین بدر آورد.

در دوران قبل از انقلاب تحت پیگرد ساواک قرار داشت نام و مشخصات و عکس وی در کتابچه اسامی و مشخصات عناصر خطرناک مسلح ضد رژیم پهلوی درج شد است. عبد یزدانی هنگامی که تحت پیگرد بود مادر را از دست داد. می­‌توان مادرش را نیز جزو شهیده­‌های گمنام تاریخ انقلاب اسلامی محسوب کرد. شبانه ماموران ساواک به خانه می­‌ریزند. اندکی بعد از فشار روحی روانی مادر ملکوتی می‌­شود.

با پیروزی انقلاب اسلامی عبد یزدانی برای تثیبت انقلاب در تهران تلاش می­‌کند و اندکی بعد به تبریز راهی ­می­شود تا کمک کار ستاد انقلاب تبریز به رهبری آیت الله شهید قاضی طباطبایی شود. فعالیت­های شبانه روزی مرحوم عبد یزدانی در دوران امامان جمعه شهید تبریز و پس از آن ادامه داشت با این حال خاطرات بعد از انقلاب ایشان به صورت مشروحی بیان نگردید. امید آنکه همکاران و کسانی که در این دوره از نزدیک با وی در اتباط بوده­‌اند خاطرات خود از وی را بازگویند و در تاریخ ثبت شود.

روحش شاد و یادش گرامی باد.

 1- برای اطلاع رک: بهائیت در آذربایجان، اصغر حیدری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1398