آیا رژیم پهلوی بعد از 15 خرداد 42 قصد اعدام امام را داشت؟
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ یکی از مخاطبان در صفحه «شما بپرسید» سوال خود را اینطور مطرح کرده است: «آیا این که گفته می شود بعد از وقایع 15 خرداد 1342، شاه قصد داشت امام خمینی را اعدام کند و به دلیل وساطت سرلشکر حسن پاکروان – رئیس وقت ساواک – از اعدام امام منصرف شد حقیقت دارد یا خیر؟»
دکتر رضا قریبی معاون پژوهشکده تاریخ معاصر و محقق و پژوهشگر تاریخ در پاسخ به این سوال گفت: در پاسخ به این سوال می بایست شرایط حساس دهه 40 را مورد توجه قرار داد. اساسا در آن بازه تاریخی، شاه به پشتوانه آمریکایی ها درصدد پیاده سازی برنامه هایی بود و طبیعتا اصلا تمایل نداشت در آن شرایط، برای سیستم هزینه تراشی کند.
وی ادامه داد: علاوه بر این، اعدام یک مرجع تقلید در سطح و جایگاه امام خمینی در آن برهه هرگز امکان پذیر نبود. همانطور که می دانید، بعد از رحلت آیت الله بروجردی، نام امام خمینی در صدر مراجع آن دوره دیده می شد. پیش از آن نیز امام به عنوان مرجع شناخته شده حوزه قم شاگردانی داشت و در نیمه دوم دهه 30 بیش از هزار نفر در درس خارج امام شرکت می کردند. ایشان یک مرجع سرشناس و نماینده آیت الله بروجردی محسوب می شد. بعد از 15 خرداد شاه چگونه می توانست چنین مجتهد تراز اولی را که در حوزه و اجتماع دارای جایگاه ویژه است اعدام کند؟
قریبی یادآور شد: علاوه بر این، شاه از بروز یک قیام عمومی و خیزش مردمی می ترسید. از این رو کم هزینه ترین کاری که رژیم پهلوی می توانست انجام دهد این بود که امام را محصور کند. چرا که رژیم تمایل نداشت با اقداماتی، رویارویی هایی ایجاد کند که به ضررش تمام شود. از این جهت، چون مسئله اعدام امام منتفی است، موضوع پادرمیانی پاکروان هم منتفی خواهد بود.
