کد خبر: ۹۳۲۳
۲۰ شهریور | درگذشت آیت‌الله محفوظی
نگاهی به زندگی و مبارزات آیت‌الله شیخ عباس محفوظی + اسناد
آیت‌الله شیخ عباس محفوظی از جمله شاگردان امام خمینی بود که در دوران نهضت اسلامی در مبارزه علیه رژیم پهلوی فعال بود. او که از دهه چهل، تحت مراقبت ساواک بود، در کارنامه مبارزاتی‌اش سابقه دستگیری و تبعید را نیز دارد.
پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آیت‌الله شیخ عباس محفوظی در ۱۳۰۵ در رودسر استان گیلان به دنیا آمد. بعد از گذراندن تحصیلات ابتدایی به تحصیل دروس دینی پرداخت. مقدمات علوم دینی را در حوزه علمیه رودسر، نزد حجت‌الاسلام والمسلمین هادی روحانی آموخت. سپس عازم شهر قم شد و دوره‌ی سطح را نزد اساتیدی چون آیات میرزا علی راسخی، شیخ حسین زرندی، نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی، میرزا علی مشکینی، شهید محمد صدوقی، سیدمحمد حسین درچه‌ای، حسینعلی منتظری، عبدالجواد عاملی اصفهانی، شیخ مرتضی حائری یزدی، میرزا محمد مجاهدی و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی آموخت و اصول را ادامه داد. ابتدا در درس خارج اصول حضرت امام (ره) شرکت کرد و سپس به محضر آیت‌الله‌العظمی بروجردی رسید و دروس فقه را از محضر ایشان فرا گرفت و سپس در درس‌های خارج آیت‌الله العظمی محقق داماد شرکت کرد. مدتی هم از درس خارج فقه آیات عظام گلپایگانی، میرزا هاشم آملی و عباسعلی شاهرودی سود برد. فلسفه را هم نزد علامه طباطبایی فراگرفت.
او هم‌زمان با آغاز مبارزات سیاسی امام، مبارزات خود را علیه رژیم پهلوی آغاز کرد و در قضیه‌ی مطرح شدن مرجعیت حضرت امام، بسیار کوشید. وی در انتشار رساله‌ی امام، همراه دیگر شاگردان معظم له فعالیت می‌کرد. در انتشار این رساله، وی همراه آیت‌الله گیلانی در نوشتن بخش طهارت رساله‌ی فارسی نجاة‌العباد، که زیر نظر امام نوشته می‌شد، سهیم بود. پس از انتشار اعلامیه‌ی حضرت امام علیه لایحه‌ی انجمن‌های ایالتی و ولایتی، همراه آیت‌الله محمدی گیلانی اعلامیه‌ها را در استان‌های گیلان و مازندران، به‌ویژه شهرهای چالوس، تنکابن، بندر انزلی و... پخش کرد. وی از جمله طلاب و روحانیونی بود که در حادثه‌ی مدرسه‌ی فیضیه در فروردین سال ۱۳۴۲ حضور داشت. بعد از تبعید حضرت امام، ایشان همچنان به مبارزات خود علیه رژیم پهلوی ادامه داد؛ به‌طوری که همواره تحت نظر ساواک قم بود و اقدامات وی مرتب به ساواک مرکز گزارش می‌شد. در مهر ۱۳۴۲ و در آستانه‌ی سال تحصیلی حوزه، همراه با جمعی از مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم با صدور اعلامیه‌ای، با اشاره به دستگیری و حبس و حصر امام خمینی و زندانی بودن برخی از مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، ضمن محکومیت اقدامات رژیم، خواستار آزادی امام (ره) و دیگر روحانیون و زندانیان سیاسی شد.
در اسفند ۱۳۴۲، همراه با مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم با ارسال تلگرامی به نخست‌وزیر وقت حسینعلی منصور نسبت به ادامه‌ی حصر امام (ره) در تهران اعتراض کرد و خواستار آزادی معظم له شد. ارسال نامه به امیرعباس هویدا در اعتراض به اوضاع نابسامان کشور در ۱۳۴۳٫۱۱٫۲۹، صدور اعلامیه همراه با مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم و محکومیت حمله‌ی رژیم به حوزه‌ی علمیه‌ی قم در ۱۳۴۳ در جریان برگزاری دعا برای سلامتی امام پس از تبعید معظم له، ارسال نامه به نخست‌وزیر وقت همراه با مدرسین حوزه علمیه‌ی قم و استعلام از وضعیت امام خمینی (ره) پس از تبعید معظم له به خارج از کشور، ارسال پیام تبریک به امام خمینی (ره) پس از عزیمت معظم له به عراق، محکوم‌کردن ادامه‌ی تبعید امام در نامه‌ای به نخست‌وزیر وقت و دیوان عالی کشور در ۱۳۴۴٫۸٫۳۰ و ارسال تلگراف تسلیت به امام خمینی(ره) پس از رحلت آیت‌الله العظمی حکیم از مهم‌ترین فعالیت‌های وی بود.
وی پس از تبعید آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی، داماد امام، به همدان در ۱۳۴۴، اعلامیه‌ای انتشار داد. تداوم این گونه اقدامات باعث شد تا ساواک قم وی را همراه با جمعی دیگر از روحانیون، عناصر ناراحت و محرک مردم قلمداد کند؛ لذا کمیسیون امنیت اجتماعی شهر قم در جلسه‌ای به تاریخ ۱۳۵۲٫۵٫۲۲، رأی به تبعید وی از قم و اقامت اجباری به مدت سه سال در شهرستان گلپایگان داد. سپس محل تبعید وی تغییر یافت و به شهر رفسنجان تبعید شد. وی پس از سه سال تبعید، بارها از طرف ساواک مورد تعقیب قضایی قرار گرفت. در آبان ۱۳۵۶ و پس از رحلت آیت‌الله مصطفی خمینی، با ارسال نامه‌ای به امام (ره)، ضایعه‌ی فوق را تسلیت گفت. محکومیت حمله‌ی رژیم به مردم قم در ۱۹ دی ۱۳۵۶ و نیز محکومیت اهانت روزنامه‌ی اطلاعات به امام خمینی، محکومیت حمله‌ی رژیم به قیام مردم تبریز در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ همراه مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، امضای وی ذیل اکثر اعلامیه‌های جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم به چشم می‌خورد.
آیت‌الله محفوظی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به سمت نمایندگی ولی‌فقیه در دانشگاه تهران و عضو شورای مرکزی نمایندگان رهبری در دانشگاه‌ها منصوب شد. در اولین و دومین دوره‌ی انتخابات مجلس خبرگان رهبری، به نمایندگی از مردم گیلان به آن مجلس راه یافت. همچنین وی از طرف مقام معظم رهبری به عنوان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی انتخاب شد. در سومین دوره‌ی انتخابات مجلس خبرگان رهبری نیز برای بار سوم، به عنوان نماینده‌ی مردم استان گیلان در مجلس مذکور برگزیده شد.
برای مشاهده‌ی اسناد کلیک کنید:
منبع: فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام خمینی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
