شرکت مردم از سراسر ایران در مراسم استقبال از امام خمینی

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی- امین میرزاده ؛ با انتشار خبر بازگشت امام خمینی در کشور، جنب و جوش و شادی سراسر ایران را فرا گرفت و مردم سراسر کشور برای دیدار با امام خمینی و شرکت در مراسم استقبال از ایشان درصدد عزیمت به تهران برآمدند. در تهران ستاد استقبال از امام خمینی تشکیل شد. یکی از برنامه های این ستاد، ساماندهی مردمی بود که از راه های دور و نزدیک به تهران می آمدند. علاوه بر تهران، ستاد استقبال از امام خمینی در استان‌ها و شهرستان‌های مختلف تشکیل شد و مردم را برای شرکت در مراسم استقبال از امام ساماندهی کرد.

مردم جهرم، پیشگامان استقبال از امام خمینی

وقتی خبر ورود امام خمینی به کشور به مردم جهرم رسید، بلافاصله تعداد زیادی از مردم جهرم برای شرکت در مراسم استقبال داوطلب شدند. پس از این جریان ستاد استقبال از امام در مسجد جامع جهرم تشکیل شد و در 3 بهمن، تعداد هشت دستگاه اتوبوس از جهرم به سمت تهران حركت كرد.

از آنجا که هنوز حکومت نظامی در بسیاری از شهرها برقرار بود، این احتمال داده می‌شد كه در مسیر راه، مأموران حکومت نظامی به كاروان جهرم متعرض شده و مشكلاتی را ایجاد كنند. به همین خاطر گروهی از مردم جهرم به عنوان تیم حفاظت انتخاب شدند تا درصورت درگیر شدن با مأموران بتوانند از کاروان دفاع کنند.

جهرمی‌ها به‌خاطر مقاومت‌های زیادی که در مقابل مأموران از خود نشان داده بودند و به خصوص با ترور رئیس شهربانی و فرماندار حکومت نظامی، در بین مردم ایران بسیار مشهور شده بودند. مردم در کاروان شعار می‌دادند: "جهرم جنگ است، خاموشی ننگ است" به همین دلیل هر شهری که كاروان جهرم به آنجا وارد می‌شد، مردم در ورودی شهر می‌ایستادند و از کاروان پذیرایی می‌کردند.

این کاروان در 4 بهمن 1357 به تهران وارد شد و مورد پذیرایی بسیاری از مردم تهران که در ورودی شهر مستقر بودند، قرار گرفت. مردم تهران از جهرمی‌ها درخواست کردند تا به دسته‌های چند نفری تقسیم شوند و به منازل آن‌ها بروند. ولی از آنجا که كمیته استقبال، مدرسه علوی را برای اسکان کاروان جهرم در نظر گرفته بود آنها به مدرسه علوی رفتند و در آنجا مستقر شدند. [1] این کاروان تا روز ورود امام خمینی به کشور در تهران بود و در روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی، هماره در تظاهرات شرکت می کرد.

بلافاصله بعد از انتشار خبر ورود امام خمینی به کشور استقبال‌کنندگان کرمانی که متشکل از چندین اتوبوس بودند و افرادی مثل آیت‌الله حقیقی در میان آن‌ها حضور داشتند، در اولین روزهای بهمن ماه به‌ سوی تهران روانه شدند.

حجت‌الاسلام محمدجواد حجتی كرمانی درباره چگونگی سفر به تهران می‌گوید: «من در کرمان بودم و در مسجد کرمان که کانون انقلاب شده بود، سخنرانی‌ها و گردهمایی‌ها و اجتماعاتِ عظیمی انجام می‌گرفت. در یکی از شب‌ها از قم با من تماس گرفتند که حضرت ‌آیت‌الله پسندیده با شما کار دارند. با آقای پسندیده که صحبت کردم فرمودند به تهران بیایید و در مراسم استقبالِ حضرت امام خمینی شرکت کنید. بعد از این دعوت به تهران رفتیم.»[2]

گروه کرمانی‌ها وقتی به مرکز رسیدند، به مسجد مسلم بن عقیل رفتند که حجت‌الاسلام محمدمهدی موحدی امامتِ جماعت آن را عهد‌ه‌دار بود. کرمانی‌ها به همراه میلیون‌ها نفر مشتاق دیگر چند روزی در تهران به انتظار ماندند و همگام با مردم در تظاهرات همگانی شرکت کردند و در 12 بهمن به منظور استقبال از امام به فرودگاه رفتند.

حیرت اعضای ستاد استقبال از حضور گسترده مردم همدان

مردم همدان نیز با شنیدن خبر بازگشت رهبر نهضت اسلامی آماده‌ حركت به سوى تهران و استقبال از امام‌خمینى شدند. روزنامه‌ نداى میهن همدان در این‌باره نوشت : «به مجرد دریافت خبر میمنت‌اثر تشریف‌فرمایى حضرت آیت‌الله العظمى امام‌خمینى به ایران، مردم همدان به تكاپو افتادند و با ذوق و شوق هر چه تمام‌تر، در میادین و خیابان‌ها، جویاى واقعیت خبر و تازه‌هاى آن شدند و اظهار سرور و شادمانى مى‌كردند. ضمناً براى ابراز همبستگى و احساسات، هر طبقه و صنف، به نصب پرده‌هاى مطول در عرض خیابان‌ها پرداختند. متون آن‌ها حاكى از احساسات درونى و علاقه‌ مردم همدان مى‌باشد. متجاوز از صد دستگاه اتوبوس و مینى‌بوس عازم تهران شدند و مردم دسته‌دسته به پاى ماشین‌ها مى‌آمدند و پس از تكمیل هر دستگاه، بلافاصله راهى تهران مى‌شدند. » [4]

آقاى دادفرما یکی از انقلابیون همدان در این‌باره مى‌گوید :«وقتى امام مى‌خواست تشریف بیاورد، ما اصلا مى‌خواستیم از شوق و شادى پرواز كنیم. مردم زیادى در جلوى مسجد جامع همدان تا امام‌زاده عبدالله جمع شدند و آیت‌الله مدنى آنان را رهبرى مى‌كرد. ما با 66 دستگاه مینى‌بوس و اتوبوس و تعداد بى‌شمارى سوارى به سوى تهران حركت كردیم كه ساعت 3 بامداد 12 بهمن به میدان آزادى رسیدیم. از میدان آزادى، اول صبح ، به سوى دانشگاه تهران حركت كردیم. در دو سوى خیابان، مستقبلین و انتظامات ایستاده بودند كه نوار سبز رنگ به بازوان خود بسته بودند و وقتى كه این جمعیت انبوه از همدانى‌ها را دیدند، گفتند آیا در همدان كسى باقى مانده است؟ ما به همراه مردم به سوى بهشت زهرا حركت كردیم و در آنجا بعد از 15 سال، از نزدیك به سخنرانى امام‌خمینى گوش فرا دادیم.» [5]

حرکت صد دستگاه اتوبوس از سبزوار برای شرکت در ستاد استقبال از امام خمینی

مردم سبزوار در ششم بهمن، به توصیه‌ حاج علیرضا دولت‌آبادی، كه ازجمله خیرین شهرستان سبزوار بود، ستادی در مسجد جامع تشكیل دادند. وظیفه‌ ستاد، نام‌‌نویسی از داوطلبان به‌ منظور عزیمت به تهران و استقبال از امام بود، تا با تهیه‌ فهرستی از اسامی افراد، برای آنان اتوبوس، غذا و مكانی برای توقف فراهم شود.

با تشكیل ستاد استقبال طی مدت ‌زمان كوتاهی جمعی از مردم سبزوار با مراجعه به مسجد نام‌نویسی كردند. اشتیاق مردم چنان بود كه بنابر گزارش روزنامه كیهان تعداد صد اتوبوس از سبزوار به ‌منظور استقبال از امام راهی تهران شدند.[6]

این آمار جدا از افرادی بود كه با اتومبیل شخصی به تهران رفتند. از علما نیز حاج آقا علوی، سیدمحمد اخلاقی، سیدمحمد قریشی و برخی دیگر به تهران سفر كردند تا ازجمله استقبال‌كنندگان از امام باشند. بدین ترتیب مردم سبزوار به سمت تهران رفتند و در مراسم استقبال از امام خمینی حاضر شدند.

 35 هزار داوطلب در ارومیه برای شرکت در مراسم استقبال از امام

مردم ارومیه نیز برای حضور در مراسم استقبال از امام خمینی به محل دانشگاه ارومیه رفتند و برای شرکت در ستاد استقبال از امام خمینی داوطلب شدند. بنابر گزارش های موجود، تعداد افرادی که از ارومیه داوطلب حضور در مراسم استقبال از امام بودند 35 هزار نفر بود.[7]

علما و انقلابیون ارومیه جهت جلوگیری از هرج ­ومرج، گروهی را جهت مدیریت اعزام داوطلبان به تهران انتخاب کردند. این گروه هم افرادی را جهت عزیمت به تهران انتخاب كرد. البته به‌ علت كثرت داوطلبان آنان مجبور شدند تا با قرعه‌كشی بین داوطلبان، مسافران هیئت مستقبلین ارومیه را انتخاب کنند كه در نهایت 200 نفر انتخاب شدند.

حضور مردم یزد در تظاهرات مردمی در تهران

گروه‌ زیادی‌ از مردم‌ یزد با شنیدن‌ خبر بازگشت امام خمینی به کشور ‌، برای‌ استقبال‌ از ایشان‌ عازم‌ تهران‌ شدند. این گروه با رهبری آیت‌الله صدوقی‌ در 3 بهمن به‌ تهران‌ رسیدند. گروه یزدی ها از سوم تا 12 بهمن همواره در تظاهرات ضد سلطنتی شرکت می کردند و مخالفت خود را از دولت غیرقانونی بختیار الام می کردند.

علاوه بر این، آن دسته از مردم یزد که موفق نشده بودند برای شرکت در مراسم استقبال از امام به تهران بیایند در یزد به راهپیمایی پرداختند. روز نهم‌ بهمن‌، ده‌ها هزار نفر از مردم‌ یزد در یك‌ راهپیمایی‌ عظیم‌، در حالی‌ كه‌ عكس‌هایی‌ از امام‌ در دست‌ داشتند، در خیابان‌های‌ شهر یزد به‌ تظاهرات‌ پرداختند و ضمن‌ محكوم‌ ساختن‌ دولت‌ بختیار، مصرانه‌ خواستار بازگشایی فرودگاه ها شدند.

در مقابل‌ این‌ موج‌ فراگیر اعتراض‌ها و مخالفت‌های‌ مردمی‌، دولت‌ بختیار سرانجام‌ تسلیم‌ شد و در نتیجه‌ با اعلام‌ خبر بازگشت‌ قریب‌الوقوع‌ امام‌، همه‌ جا را شور و شعف‌ فراگرفت‌. شهر یزد هم‌ در یازدهم‌ بهمن‌ یكپارچه‌ به‌ صورت‌ تعطیل‌ درآمد و ده‌ها هزار نفر از طبقات‌ مختلف‌ مردم‌ در حالی‌ كه‌ عكس‌هایی‌ از امام‌ خمینی‌ در دست‌ داشتند، در خیابان‌ها تظاهرات‌ کردند. پزشكان‌ یزد هم‌ با انتشار اطلاعیه‌ای‌ ضمن‌ تبریك‌ ورود امام‌ به‌ ایران‌ اعلام‌ كردند به‌ مدت‌ یك‌ هفته‌ در مطب‌های‌ شخصی‌ خود، بیماران‌ را بطور رایگان‌ معاینه خواهند کرد. [8]

حضور مردم سیرجان در مراسم استقبال از امام خمینی

فاصله زیاد سیرجان تا تهران مانع از حضور مردم انقلابی سیرجان در مراسم استقبال از امام خمینی نشد و از سیرجان نیز حدود 200 نفر از مردم و روحانیون به سرپرستی حجت‌الاسلام سید ابراهیم فاقعی، شهید مهدی نصیری لاری و حاج‌سیدعلی شهیدی عازم تهران شده و در مراسم استقبال از امام خمینی شركت كردند.

چون سفر حضرت امام به تعویق افتاد، سیرجانی‌ها، با همكاری آیت‌الله غیوری در ساختمان دو طبقه‌ای در نزدیكی حرم حضرت عبدالعظیم اسكان یافتند و هر روز به دانشگاه تهران می‌رفتند و در تظاهرات و راهپیمایی‌ها شركت می‌كردند.

گروه سیرجانی‌ها، پلاكارد بزرگی كه بر روی آن نوشته بودند "سلام بر جمهوری اسلامی" در خیابان دانشگاه نصب كرده بودند، كه توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌كرد. [9]

حضور بجنوردی ها  در بهشت زهرا

مردم بجنورد هم برای شرکت در مراسم استقبال از امام روانه تهران شدند. آقای ثروتی یکی از انقلابیون بجنورد در این رابطه می‌گوید: «...قبل از دوازدهم بهمن ماه وقتى اعلام شد حضرت‌امام تشریف مى‌آورند، عده‌اى از جوانان بجنوردى عازم تهران شده و در ستاد استقبال از ایشان سازماندهى شدیم. ما جزو گروه دانشگاهى قرار گرفتیم. البته با تأخیر ورود امام راه‌پیمایى‌ها و درگیرى‌هایى در تهران پیش آمد كه ما در آن‌ها شركت مى‌كردیم. عده‌اى به خوابگاه دانشگاه تهران و تعدادى به منزل آقاى محقر رفته و بعضى به جاهاى دیگر. شب قبل از ورود امام، تا صبح در بهشت ‌زهرا روى قبرها خوابیدیم. ما جزء گروه محافظ جایگاه امام در روز 12 بهمن ماه بودیم، چون خطر درگیرى هم وجود داشت. چند تا نارنجك و اسلحه هم در آن‌جا جمع‌آورى شد». [10]

سفر جمعی از انقلابیون کرمانشاه به تهران

با انتشار خبر کارشکنی‌های دولت بختیار درباره‌ ورود حضرت امام و به تأخیرانداختن آمدن ایشان به ایران عده‌ای از مبارزان و علمای انقلابی کرمانشاه تصمیم گرفتند به تهران مهاجرت کرده و علاوه بر شرکت در استقبال از امام خمینی اعتراضات خود را در این مورد به دولت وقت اعلام کنند. لذا از کرمانشاه نیز آیت‌الله عطاءالله اشرفی‌اصفهانی به همراه جمعی از مردم، کمیته‌ای برای استقبال از امام تشکیل‌دادند، به تهران آمدند و در جمع سایر علما و مبارزان در دانشگاه تهران متحصن شدند.

آیت‌الله اشرفی‌اصفهانی، که از جمله اعضای مشهور متحصنین دانشگاه تهران بود، خود درباره‌ چگونگی آمدن به تهران چنین می‌گوید:« وقتی که خبر تشریف‌فرمایی امام به ایران رسید، ‌اینجانب به اتفاق جمعی از علما و اهالی محترم باختران برای استقبال از حضرت امام به تهران رفتیم و باند فرودگاه تهران به‌وسیله‌ بختیار مزدور بسته شده بود و ]با[ مانع‌شدن از تشریف‌فرمایی امام، اینجانب به اتفاق جمع کثیری از علمای بزرگ در مسجد دانشگاه متحصن شدیم تا اینکه بالأخره امام به ایران تشریف آوردند».[11]

تشکیل ستاد استقبال از امام خمینی در مسجد شهدای خمین

اولین اقدام مردم خمین بعد از انتشار خبر بازگشت امام تشکیل ستاد استقبال بود. این ستاد در مسجد شهدای خمین تشکیل شد و چگونگی حضور خمینی‌های عاشق امام در مراسم استقبال مورد بررسی قرار گرفت. پس از آن مقرر شد که هر چه اتوبوس در گاراژهای مسافربری خمین فعالیت دارند برای انتقال مردم به تهران آماده شده و آنان که مایلند در این استقبال بزرگ شرکت کرده به افراد مشخصی مراجعه کرده و ثبت نام کنند. گروهی نیز مامور تدارکات این کاروان شدند.

مردم خمین صبح روز پنجشنبه پنجم بهمن در میدان عاشورا حاضر شدند تا به سوی تهران حرکت کنند. هر آنچه اتوبوس و مینی‌بوس در خمین وجود داشت آن روز برای انتقال رایگان مردم، به صورت داوطلبانه در میدان حاضر شده بودند. شاید تعداد آن‌ها به حدود 50 دستگاه می‌رسید. جمع زیادی که امکان رفتن به تهران را نداشتند با چشمانی حسرت‌بار کاروان مستقبلین را بدرقه کردند. کاروان حرکت کرد و آنان که در خمین مانده بودند به عشق ورود امام به آذین‌بندی شهر و نظافت شهر پرداختند.[12]

شرکت مردم گتوند وشوشتر در مراسم استقبال از امام خمینی

بعد از انتشار خبر ورود امام به کشور شماری از مردم گتوند برای حضور در تهران آماده شدند، لذا مقدمات کار فراهم شد. چون در آن زمان اتوبوس و مینی‌بوس مناسب در اختیار نبود و از طرفی چون کار فوریت داشت و مردم گتوند می‌خواستند هر چه سریع‌تر در مراسم استقبال شرکت کنند لذا تصمیم گرفته شد دو کامیون تهیه شده و با آن‌ها به تهران بروند.

بعد از این اقدام، از افراد متقاضی اسم‌نویسی شد. این افراد در نهایت عازم تهران شدند. با توجه به مسافت طولانی وسایلی مانند فرش زیر پا، پتو، مقداری غذا، چراغ والور و دیگر وسایل مورد نیاز تهیه شد. به رغم همه سخت‌گیری‌های رژیم و نیروهای ژاندارمری ساعت حرکت حدود ساعت ۷ یا ۸ شب 6 بهمن در نظر گرفته شد. آن‌ها هنگام ورود به شهر دزفول با حکومت نظامی مواجه شدند و کاروان آنها تا حدود نیمه شب در آنجا متوقف شد تا اینکه در نهایت با تلاش توانستند به مسیر خود ادامه داده و شب هنگام به تهران برسند. آنها سپس در حوالی میدان شوش تهران اسکان پیدا کردند و طی روزهای بعد در رهپیمایی ها و تظاهرات شرکت کردند. این گروه از مردم گتوند و شوشتر تا روز 12 بهمن همچنان در تهران ماندند و فعالانه در راهپیمایی ها شرکت کردند و در روز ورود امام نیز از مستقبلین ایشان بودند..[13]

شرکت مردم اردبیل در ستاد استقبال از امام خمینی

برای شرکت در ستاد استقبال از امام خمینی از اردبیل شخصیت‌هایی نظیر آیت‌الله مسائلی، آیت‌الله مروج، آیت‌الله سید غنی اردبیلی، حجت‌الاسلام شیخ ابوذر بیدار، حجت‌الاسلام لطفعلی محقق، سید ناصر سیدسلاحی و رسول جمالی و تعدادی از مردم برای این منظور به تهران رفته و در خانه آیت‌الله موسوی اردبیلی اقامت کرده و با توجه به تعویق بازگشت امام و جریان بستن فرودگاه‌ها، آقایان علمای اردبیل نیز در مسجد دانشگاه تهران تحصن می‌کنند.[14]

تشکیل ستاد استقبال از امام خمینی در آبادان

حجت‌الاسلام غلامحسین جمی درباره تشکیل ستاد استقبال از امام خمینی در آبادان می‌گوید: «وقتی خبر بازگشت امام خمینی به آبادان رسید. در آبادان ستاد استقبال از امام خمینی شکل گرفت. از آبادان نیز من داوطلب شدم كه براى استقبال به تهران بروم. مرحوم شیخ عیسى طرفى كه روحانى انقلابى و متعهدى بود، نیز قبول كرد كه به همراه تعدادی از مردم آبادان با بنده براى استقبال بیاید.

براى رفتن به تهران قدرى معطل شدیم، از این رو شب قبل، تاریخى كه براى ورود امام اعلام شده بود به اراك رسیدیم. از به‌موقع رسیدن براى استقبال مأیوس شده بودیم. شب هنگام از اراك به منزل شهید مطهرى در تهران تلفن زدم و از ورود امام سؤال كردم. از آن‌جا به من گفتند كه آمدن امام به دستور بختیار به تأخیر افتاده ‌است و تمام فرودگاه‌هاى كشور بسته شده‌ است، فرودگاه مهرآباد را هم بسته‌اند. از این جهت كه به موقع براى استقبال امام خواهیم رسید، خیالمان راحت شد و خوشحال بودیم، اما از اقدام بختیار براى بستن فرودگاه‌ها بسیار ناراحت شدیم. چیزى بین خوشحالى و ناراحتى و اضطراب، این‌كه چه خواهد شد؟»[15]

گروه آبادانی ها هم در نهایت به تهران رسیده و در مراسم استقبال از امام شرکت کردند.

علاوه بر آنچه گفته شد، مردم سایر استان ها نیز خود را برای شرکت در مراسم استقبال از امام خمینی به تهران رساندند. مثلا مردم شیراز که به رهبری حجت‌الاسلام دستغیب عازم تهران شده بودند در یکی از منازل نزدیک مسجد لرزاده اسکان داده شد. کاروان اعزامی از نجف آباد اصفهان نیز به همت شهید محمد منتظری در مدرسه صدوق واقع در سه‌راه سیمان شهرری مستقر شدند. کاروان اعزامی از قم که جمع زیادی از مردم و طلاب حوزه علمیه قم را شامل می‌شد در مدرسه علوی مستقر شدند. ضمنا بسیاری از مردم ایران نیز که به هر دلیلی موفق به حضور در تهران نشده بودند، در شهرهای محل زندگی خود اقدام به برپایی مراسم شادی و جشن کردند.

1-انقلاب اسلامی در جهرم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی صص468الی 470