آیت‌الله محمد محمدی گیلانی
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ محمد محمدی دعوی‌سرایی مشهور به «گیلانی» در سال 1307 در روستای دعوی‌سرا از توابع شهرستان رودسر واقع در استان گیلان در خانواده‌ای متدین و دوستدار خاندان پاك پیامبر به دنیا آمد. پدر او محمدجعفر نام داشت و در همان روستا زندگی می‌كرد و از راه كشاورزی روزگار می‌گذرانید. در شش سالگی به مكتب‌خانه رفت و قرآن مجید و كتاب‌های معمول و ادبیات فارسی را فراگرفت. سپس با تأسیس نخستین دبستان دولتی در نزدیكی روستای دعوی‌سرا در سال 1315 به دبستان رفت و در كلاس سوم دبستان پذیرفته شد.
با به پایان‌بردن دوره‌ی دبستان و شروع جنگ جهانی دوم در سال 1320 مجبور به ترك مدرسه شده، به خدمت پدر رفت و چند سال به كشاورزی مشغول شد. در سال 1323 همزمان با تأسیس حوزه علمیه رودسر توسط مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین آقای حاج سیدمحمدهادی روحانی به حوزه علمیه رودسر رفت و جامع‌المقدمات را فراگرفت. آنگاه در سال 1325 به حوزه علمیه قم مشرف شد و به تكمیل دروس ادبیات و فراگیری دروس دوره سطح پرداخت. با پایان‌یافتن دوره‌ی سطح، به درس خارج آیت‌الله العظمی بروجردی(ره) راه یافت و در مدت دوازده سال كتاب صلوةرا در محضر ایشان به اتمام رساند. همزمان در درس اصول فقه امام خمینی(ره) نیز حضور پیدا كرد و از آن بهره‌های بسیار برد. در طول این مدت در درس اسفار و شفای علامه سیدمحمدحسین طباطبائی نیز به مدت هفت سال شركت نمود. او در سال‌های تحصیل خود با استادان و فضلای بسیاری رابطه‌ی دوستی داشته است كه برخی از اعضای جامعه‌ی مدرسین از آن جمله‌اند. وی از فعالان سیاسی پیش از انقلاب و پس از آن بوده است. او با حضور در جلسات جامعه مدرسین و امضای اعلامیه‌ها و نامه‌های آن و نیز سخنرانی‌ها و افشاگری‌ها سهم بسزایی در پیروزی انقلاب داشت.
پس از حمله مأمورین رژیم به حرم حضرت معصومه در بهمن 1343 و دستگیری جمعی از طلاب به جرم اعتراض به ادامه تبعید امام خمینی، نسبت به آن اعتراض كرد.
در 22 آذر 1357 با صدور اعلامیه‌ای، ضمن محكومیت اقدام رژیم در سركوبی تظاهرات مردم تهران در اول محرم و نیز به شهادت‌رساندن شهید ابوتراب عاشوری در بوشهر، اعلام كردند كه روز جمعه 24 آذر 1357 در مسجد اعظم مجلس ختمی به این مناسبت برگزار خواهند كرد. در پی حمله مأموران رژیم به اجتماع مردم اصفهان و نجف‌آباد در 11 محرم 1357ش همراه با روحانیت مبارز تهران و مدرسین حوزه علمیه قم در اعلامیه‌ای ضمن محكومیت رژیم 27 آذر/ 17 محرم را عزای عمومی اعلام كردند. در 25 آذر 1357ش همراه با اساتید و فضلای حوزه علمیه قم با صدور اعلامیه‌ای با اشاره به شهادت شیخ ابوتراب عاشوری دشتی در بوشهر در محرم 1357ش، ضمن محكومیت آن اقدام رژیم، اعلام كردند كه به مناسبت یادبود آن شهید، مجلس ختمی در جمعه 14 محرم در مسجد اعظم قم برگزار خواهند كرد. در 7 دی 1357 و در سالگرد قیام 19 دی 1356 قم در اعلامیه‌ای مردم را به شركت در تظاهرات در سالگرد آن حادثه دعوت كرد. در پی هجرت امام خمینی (ره) به پاریس در نامه‌ای به ژیسكاردستن رئیس‌جمهور فرانسه ضمن تجلیل از امام، خواستار احترام به امام خمینی (ره) از طرف آن دولت شد .
ایشان پس از انقلاب اسلامی به دستور امام تشكیل دادگاه انقلاب را برعهده گرفت و پس از تشكیل شورای عالی قضایی به عضویت این شورا درآمد. برخی از مسئولیت‌های وی پس از انقلاب اسلامی به شرح زیر است: ـ حاكم شرع و ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی به امر رهبر كبیر انقلاب اسلامی‌ـ عضو فقها و دبیر شورای نگهبان ـ نماینده‌ی حضرت امام (ره) در دانشگاه‌ها و ریاست شورای مركزی نمایندگان حضرت امام (ره) در دانشگاه‌هاـ رئیس هیئت عفو حضرت امام (ره) ـ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام‌ـ عضو شورای بازنگری قانون اساسی‌ـ نماینده‌ی مردم تهران در سه دوره‌ی مجلس خبرگان رهبری‌ـ رئیس دیوان عالی كشور.
در سال‌های عمر خود خدمات فرهنگی بسیاری را به انجام رسانده است. او بسیاری از كتب دوره‌ی سطح در فقه و اصول و حكمت و تفسیر را بارها تدریس كرده است .از این رهگذر شاگردان بسیاری تربیت و به عالم اسلام تقدیم شده‌اند. آیت‌الله محمدی گیلانی كتاب‌های بسیاری تألیف كرده كه برخی به شرح زیر است: 1ـ قضا و قضاوت در اسلام؛ 2ـ حقوق كیفری در اسلام؛ 3ـ شرح زیارت اربعین؛ 4ـ شرح مناجات شعبانیه؛ 5ـ المعاد فی الكتاب و السنه؛ 6ـ الامامةو الخلافةفی الكتاب و السنة؛ 7ـ شرح زیارت امین‌الله؛ 8ـتكملةشوارق الالهام؛ 9ـ حدیث الطلب و الاراده؛ 10ـ قرآن و سنن الهی در اجتماع بشر؛ 11ـ درس‌های اخلاق اسلامی؛ 12ـ امام راحل و فقه سنتی؛ 13ـ خلق جدید پایان‌ناپذیر (ترجمه‌ی رساله «قوه و فعل» علامه طباطبائی)؛ 14ـ ترجمه‌ی كتاب شفاء؛ 15ـ اسم مستأثر در وصیت امام و زعیم اكبر؛ 16ـ سروش قلم 17ـ شرح زیارت وارث؛ 18ـ در سایه‌ی حكمت (ترجمه و شرح گزیده‌ای از سخنان حكمت‌آمیز امیر مؤمنان (ع). همچنین از وی مقالات بسیاری با عناوینی چون «وجوه شرعی در نظام اسلامی بیمه» و «موسیقی» در مجله‌ی «فقه اهل بیت» به چاپ رسیده است
وی در تاریخ 18 تیر 1393 به دیار باقی شتافت.
