ولایت فقیه در آئینه اندیشه و عمل آیت‌الله دستغیب

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آیت‌الله سید عبدالحسین دستغیب، از مبارزان فعال در دوران نهضت اسلامی و امام جمعه شیراز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، از جمله افرادی بود که در عمل و نظر، تابع تمام و کمال ولایت فقیه بود. وی به عنوان یکی از مبارزان پیشین نهضت اسلامی، در تبیین این اصل کوشش فراوان داشت.

آیت‌الله دستغیب در خطبه‌ها، سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و مقالاتی که می‌نوشت وظیفه خود، اجتماع و گویندگان را تقویت ولایت فقیه عنوان می‌کرد و می‌گفت: «اگر می‌خواهید به رژیم طاغوتی برنگردید، باید ولایت فقیه را تقویت کنید. حکومت الله به پرچمداری ولایت فقیه است.»

تبعیت عملی از ولی فقیه

آیت‌الله دستغیب در عرصه عمل، خود را تابع محض ولی فقیه وقت، می‌دانست. دیدگاه وی نسبت به امام خمینی یک دیدگاه کاملا ولایی بود. فرزند شهید دستغیب در این رابطه می‌گوید: «شهید دستغیب بارها می‌فرمود "من اطاع الخمینی فقد اطاع الله"؛ هرکس اطاعت کند خمینی را خداوند را اطاعت کرده است.»

ارادت و تبعیت آیت‌اله دستغیب از ولایت فقیه در عمل قابل ملاحظه بود. وی همواره خود را سرباز ولایت می‌دانست و درباره ولی فقیه زمان خود یعنی امام خمینی می‌گفت: «آقای خمینی مراحل عرفانی‌اش را تمام کرده و فعلا از طرف حضرت احدیت و حضرت ولیعصر(عج) مأمور است به اصلاح جامعه و اصلاح مسلمین و بالاخص اصلاح ایرانیان.»

شهید دستغیب امام خمینی را یک رهبر جامع الشرایط دانسته و تبعیت از ایشان را بر همه علما و مردم لازم می‌دانست و معتقد بود عزت پیدا کردن در گرو تبعیت از ولایت فقیه است. وی به یکی از نمایندگان شیراز در مجلس شورای اسلامی تاکید کرده بود: «باید باورت بیاید که حضرت امام نائب امام زمان(عج) است؛ تصور کن که با امام زمان چگونه باید رفتار کرد. احترام به امام، احترام به امام زمان سلام الله عليه است؛ احترام به امام زمان، احترام به خداوند متعال است. می‌خواهی عزت پیدا کنی، عزت در تبعیت از امام است.»

به گفته حجت‌الاسلام محمد مشکین فام، آیت‌الله دستغیب به ولایت مطلقه فقیه هم اعتقاد کامل داشت: «آیت‌الله نجابت در سال 1357 کتابی نوشتند با عنوان "ولایت مطلقه فقیه" و با ادله اجتهادی آن را ثابت کردند. شهید دستغیب در این گونه مسائل تابع آیت‌الله نجابت بود و لذا مسئله ولایت فقیه، فهم ایشان بود و بیش از اینها هم بود. وقتی مرحوم آقای نجابت مطلب محکمی نوشتند و کتابش هم چاپ شد، شهید دستغیب گفتند: خیلی خوب است، فقط سنگین است، علمیتش خیلی بالاست.»

آیت‌الله دستغیب در جلسه چهل و سوم مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در 21 مهر 1358 در تبیین نظریه ولایت فقیه عنوان می‌کند: «مساله امامت و ولایت از ضروریات مذهب ما است، امامت و ولایت عبارت است از اینکه از روی قاعده لطف برخدای تعالی لازم است که بشر را بی‌سرپرست نگذارد. چنانکه از روی قاعده لطف بعثت پیغمبر ثابت است، امامت امام هم از روی قاعده لطف ثابت است. چنانکه باید پیغمبر بفرستد تا احکام را برساند، وحی برساند. همچنین بر خداست که امام تعیین کند. امام یعنی رهبر، هادی، ناظم، کسی که ملت را نگهداری کند و زمام امور ملت را به دست بگیرد و نگذارد طاغي‌ها و طاغوت‌ها مسلط بر مسلمین گردند و آنها را زیر بار ستم و شکنجه آورند و از مسیر توحید و صراط مستقیم منحرف سازند.»

آیت‌الله دستغیب ادامه می‌دهد: «نصب امام و تعيين امام اختصاص به یک دوره و دوره دیگر ندارد. با پیغمبر ممکن است که نبوت ختم شود لیکن در مورد امامت بايد تا روز قیامت خدایتعالی برای بشر رهبر، هادی و کسی که ولی امر باشد قرار دهد و به ضرورت مذهب ما در غیبت امام عصر عجل الله تعالی فرجه خدایتعالی بشر را، مسلمین را، شیعیان را بدون رهبر قرار نداده و عدله نیابت، فقهای عدول اینها نایب اولی الامر هستند، ولی امر هستند و بر تمام مسلمين واجب است اطاعت امر آنها...»[1]

به شهادت دوستان و آشنایان، آیت‌الله دستغیب در عین این که تولی کامل به ولی فقیه داشت، از دشمنان ولایت فقیه نیز تبری می‌جست و خط خود را با آنان به روشنی مشخص می‌کرد. همسر شهید دستغیب خانم فاطمه حق‌نگهدار در این رابطه می‌گوید: «ایشان همان قدر که نسبت به مقام امامت و رهبری تولی داشت، از هر عنصری که در جهت خلاف امام بود، به شدت تبری می‌ورزید، چنان که خود می‌فرمود: هنگامی که در مجلس خبرگان قانون اساسی دیدم بنی‌صدر در مورد ولایت فقیه که اساس نظام الهی جمهوری اسلامی است، آن هتاکی‌ها را نمود، بر خود واجب دانستم به دفاع از ولایت فقیه برخیزم و مطالبی را از تریبون مجلس بیان نمایم.»

تبیین نظریه ولایت فقیه در خطبه‌های نماز جمعه

آیت‌الله دستغیب به ولایت فقیه باور تام و تمام داشت و همواره تاکید می‌کرد: «...هر کسی می‌خواهی باش! خودت را مجتهد می‌دانی؟ مقدمات‌خوان می‌دانی؟ نمی‌دانم، هر چه خودت را می‌دانی، بر تو واجب است امروز تبعیت از یک نفر، تو حق نداری در مقابل رهبر حرفی بزنی، تماما باید بیعت کنند...»

از مهم‌ترین فرازهای سخنرانی آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب در خطبه‌های نماز جمعه، تاکید بر تبعیت از مقام ولایت فقیه بود. وی در 21 فروردین 1360 در خطبه‌های نماز جمعه تبعیت از ولی فقیه را وظیفه همگان و در راس آنها فقها دانست. او مخالفت با ولی فقیه را مخالفت با امام زمان خواند و تاکید کرد: «اول بر فقها، اطاعت از امام امت واجب است. به علاوه، بر آنان است که مردم را وادارند و تهییج کنند به اطاعت از او. بدانند امروز مخالفت با امام امت، مخالفت با امام زمان است. امروز مقابله با این امام، جنگ با امام زمان است. بدانید از مسائل مسلم ما «الراد عليه كالراد علينا» رد کننده بر فقیه، رد کننده بر امام معصوم است؛ در مسائل حکومت نه فتوا. فتوای کسی خلاف دیگری است، اینکه مهم نیست و همیشه بوده و خواهد بود. نظرها در فقه و مسایل شرعی یکی نیست، اما مسئله سیاست مسلمانان است و «سیاسه العباد» نایب امام سیاستمدار، تدبیر کننده در امور مسلمانان است. در درجه اول بر تمام علما در گوشه کنار ایران واجب است، علاوه بر اینکه خودشان اطاعت امام کنند به ملت هم این حکم را برسانند که اگر کسی امروز مخالفت امام امت کند، مخالفت با امام زمان کرده است.»

شهید دستغیب در خطبه‌های نماز جمعه 23 آذر 1358 بار دیگر اطاعت از ولی فقیه را واجب دانسته و عنوان می‌کند: «بر جمیع امت واجب است اطاعت از اولی الامر کند، همانطور که واجب است نماز بخواند و روزه بگیرد و حج کند. اگر چنین رهبری پیدا شد اطاعتش در تنظیم امور و اجرای حدود و احکام قضا اسلامی در بسیج ملت در مقام جهاد واجب است. وقتی که فرمود بر همه شما قیام کردن بر علیه امریکا واجبست بر همه واجب می‌شود؛ کسانی که اطاعتش کنند اطاعت امام زمان کرده‌اند و کسانی که رد کنند اطاعتش را و به فرمانش بی‌اعتنایی نمایند رد بر امام زمان کرده‌اند.»

وی مخالفان ولایت فقیه را هواپرست می‌خواند و می‌گفت: «اگر یک روحانی مخالف امام باشد باید در عدالتش شک کرد. معلوم می‌شود که هواپرست است، چون خلاف تکلیف عمل کرده؛ تکلیف این است که همه از ولی امر تبعیت کنند.»

او همواره تاکید می‌کرد: «ولایت بزرگ‌ترین دستورات الهی است؛ نماز و روزه و حج و زکات که واجب شد در راس آنها ولایت است... قبول ولایت و پذیرفتن حکومت امام خمینی پذیرفتن ولایت ولیعصر(عج) است، قبول ولایت امیرالمومنین(ع) است، ولایت الهی است، بر همه قبول ولایت فقیه واجب است.» و خدا را شکر می‌کرد که: «شکر خدا را که در زمان ما کشور ایران 36 میلیون جمعیت شیعه بیدار شدند، سبب تسلط اجانب و ذلت را فهمیدند، سبب چپاولگری امپریالیسم را فهمیدند که همه در اثر تبعیت نکردن از رهبر الهی بود که طاغوت مسلط شده بود...»[2]

او تبعیت از ولایت فقیه را باعث یاس غربگرایان و شکست دول استعمارگر می‌‌داند و می‌گوید: «در قانون اساسی که ولایت فقیه در راس آن و اساس آن است، چقدر موجب ناراحتی طرفداران شرق و غرب شده است چون می‌فهمند که اگر این مردم ولایت فقیه عادل را بپذیرند دیگر قدرت‌ها جرات تسلط بر آنان را ندارند...»[3]

شهید آیت‌الله دستغیب، کسانی که از ولی فقیه پیروی نمی‌کنند را پیرو شیطان خوانده و در خطبه‌های نماز جمعه 14 آذر 1359 می‌گوید: «ولایت فقیه همان اطیعوا الرسول و اول الامر است که این حکم تا قیامت ادامه دارد. هرچه به اصل اولی الامر اکنون حضرت ولی عصر است لکن به نیابت او فعلا حضرت امام خمینی است... لذا امروز بر همه اطاعت از این رهبر الهی واجب است و هر کس از ولایت فقیه بیرون رفت در ولایت شیطان است.»[4]

به گفته همسر شهید دستغیب: «ایشان خود به اصل ولایت فقیه معتقد بودند و هر چند به امام ارادت خاصی داشتند، ولی نه اینکه آن را منحصر به حیات امام بدانند. ایشان اگر زنده بودند، قطعا از ولی فقیه زمان حمایت کامل می‌کردند، کما اینکه در مجلس خبرگان قانون اساسی با تمام قدرت از این اصل دفاع کردند.»[5]

پی‌نوشت‌ها: 

1- صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلسه 32 تا 50، ص 1158