نقش مردم در حل بحران 18 تیر 78
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ نشریه آمریكایی میدل ایست اكونومیك دایجست در اوایل تیرماه 1378، وعده داده بود: «[ایران] تابستان امسال شاهد یک آزمون حیاتی قدرت و حتی شاهد دورنمای رویارویی جدی بین جناح محافظه‌كار و اصلاح‌گرایان خواهد بود». بر اساس این طرح، معاندان نظام سعی داشتند در 18 تیر 1378 با ایجاد درگیری داخلی بین مردم و ترسیم فضای دو قطبی شرایطی را ایجاد کنند تا شکاف‌های عمیقی در جامعه شکل بگیرد. طرحی که با روشنگری‌های به موقع رهبر معظم انقلاب اسلامی و وحدت مردم خنثی شد.
توقیف روزنامه سلام و آغاز بحران
15 تیرماه 1378، یعنی یك روز قبل از رأی‌گیری مجلس پنجم درباره طرح تغییر قانون مطبوعات، روزنامه سلام سندی دارای طبقه‌بندی وزارت اطلاعات را منتشر می‌كند و با تیتری درشت در صفحه اول می‌نویسد: «سعید اسلامی پیشنهاد اصلاح قانون مطبوعات را داده است.»
پس از انتشار این نامه، وزارت اطلاعات شکایتی را علیه روزنامه سلام تنظیم و تسلیم قوه قضائیه کرد و با حکمی از سوی دادگاه ویژه روحانیت، این روزنامه توقیف شد. اما آنچه روزنامه سلام منتشر کرد، تنها یک مطلب معمولی مطبوعاتی نبود بلکه اسم رمزی برای آغاز یک جنجال وسیع رسانه‌ای و خیابانی در کل کشور بود.
آغاز شانتاژهای خبری
همزمان با تعطیلی روزنامه سلام، روزنامه‌های زنجیره‌ای به طور هماهنگ تعطیلی روزنامه سلام را مهم‌ترین تیتر خود قرار دادندو از آن به عنوان «اقدامي غيرقانوني»، «مقابله با دولت» و «مخالفت با توسعه سياسي» ياد كردند. روزنامه نشاط با عبارت معناداري در زير تصوير مدير مسئول روزنامه سلام نوشت: «آيا محافظه‌كاران هزينه به صحنه آوردن آقای موسوي خوئيني‌ها را محاسبه كرده‌اند؟»
روزنامه صبح امروز با مدير مسئولي سعيد حجاريان، در مورخه 17 تیر 1378 در سرمقاله خود تحت عنوان «بازی سیاسی» با اشاره به تعطیلی روزنامه سلام نوشت: «بايد به ياد داشته باشيم كه بازي دموكراسي، اگرچه بازي ناميده مي‌شود، ولي اگر قواعد آن را پذيرفتيم، ديگر بازي نيست. رأي مردم به جمهوري اسلامي، رأي به دموكراسي است و اگر اين قاعده چه در مطبوعات و چه در انتخابات در هم شكسته شود، آنگاه سياست‌ورزي به پايان مي‌رسد».
روز پنجشنبه 17 تير، روزنامه‌های زنجيره‌ای با تيترهايی چون «محدوديت مطبوعات خشم مردم را شعله‌ور خواهد كرد»، «زمان حامل حوادث خشونت بار است»، «نظام بايد هزينه‌های سنگينی بپردازد»، «دانشجويان ساكت نخواهند نشست»، «ورود به قلعه چپ گرايان يک ريسک خطرناک برای محافظه‌كاران است»، «مقابله با دولت و مخالفت با توسعه سياسی» و «پايان سياست‌ورزی»، درصدد القای فضای بحرانی و ناآرامی به جامعه برآمدند.
هماهنگی تیترها و سرمقاله همه روزنامه‌های صبح پنجشنبه در واکنش به توقیف روزنامه سلام و محکوم کردن این حرکت درست یک روز پس از تصویب کلیت طرح اصلاح قانون مطبوعات خبر از وجود یک تبلیغات جهت‌دار، هماهنگ، خشن و هدف‌دار در آینده می‌داد.
با چنین زمینه‌چینی و اعتراضی، توطئه‌های خارجی از طریق صداهای فارسی‌زبان بیگانه و دیگر رسانه‌های معاند شدت عملیات روانی را بیشتر کرد و بعضی از جناح‌ها و روزنامه‌های هماهنگ با آنها بدون توجه به عواقب ناگوار توطئه دشمن اقدام به چاپ آن در مطبوعات و درج تیترهای تهییج‌کننده کردند که آشوب و ناآرامی‌ها را افزایش داد.
شروع درگیری‌ها
ساعت 22:30 روز پنجشنبه 17 تیرماه حدود 30 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران در اعتراض به توقیف روزنامه سلام، و بدون کسب مجوز قانونی، در محوطه کوی دانشگاه تهران اقدام به راهپیمایی کردند و شعارهایی نظیر «طرح سعید امامی ملغی باید گردد» و «مجلس فرمایشی، انحلال، انحلال» سردادند. پس از ساعاتی، تعداد دانشجویان معترض از 30 نفر به 150 نفر رسید. آنها راهپیمایی خود را به خیابان کارگر شمالی کشاندند. در دامه روز جمعه هجدهم تیر، کوی دانشگاه تهران و خیابان‌های اطراف در وضعیتی کاملا بحرانی به سرمی‌برد. رسانه‌های غربی در آن زمان با تیترهای درشت نوشتند: «شایع شده است که تهران حکومت نظامی است و ارتش با تانک به خیابان‌ها خواهد آمد.» این رسانه‌ها همچنین بیان کردند: «بخشی از صدا و سیما به آتش کشیده شده و دفتر روزنامه کیهان تخریب شده است.» شایعه کشته شدن در حدود 25 نفر از دانشجویان نیز یکی دیگر از خبرسازی‌های رسانه‌های غربی در مورد حوادث سال 78 بود.
سه‌شنبه 22 تیر در برخی از خیابان‌های منتهی به کوی دانشگاه درگیری‌ها ادامه داشت. همچنین در روز چهارشنبه 23 تیر نیز عده‌ای به گمان ایجاد آشوب به خیابان‌ها آمده بودند. رسانه‌های غربی نیز با شانتاژهای خبری سعی در شعله‌ور کردن آتش داشتند.
شکست توطئه دشمنان توسط مردم ایران
درحالی که دامنه اغتشاشات گسترده‌تر می‌شد، رهبر معظم انقلاب بار دیگر به روشنگری پرداختند. ایشان در 21 تیر 78 در دیدار جمعی از دانشجویان به همراه اقشار مختلف مردم فرمودند: «به ملت ايران هم عرض مى‌كنم: اى ملت بزرگ و شجاع كه 20 سال است دشمنى را كه انقلاب از اين كشور بيرون راند، با قدرت پشت در نگه داشتيد و نگذاشتيد كه اين دشمن از هيچ منفذى وارد شود؛ به‌هوش باشيد. اين معناى حرف‌هاى مكرّرى است كه من در اين چند سال به ملت ايران و به مسئولان عرض كرده‌ام كه دشمن درصدد نفوذ است. هر پنجره‌اى پيدا كند، وارد خواهد شد؛ هوشياريتان را بيشتر كنيد. دشمن، امنيت ملى ما را هدف گرفته است. امنيت ملى براى يك ملت، از همه چيز واجب‌تر است. اگر امنيت ملى نباشد هيچ دولتى نمى‌تواند كار كند؛ براى سازندگى، هيچ سنگى روى سنگ گذاشته نخواهد شد. وقتى كه هرج و مرج و ناامنى باشد، هيچ مشكلى از مشكلات مملكت حل نخواهد شد؛ نه اقتصاد مردم، نه فرهنگ مردم، نه مسائل اجتماعى مردم، نه مسائل سياسى مردم. وقتى امنيت نبود، همه اينها از بين خواهد رفت. دشمن اين را هدف گرفته است. اين را ملت ايران در همه جاى كشور بايد بفهمد؛ كه البته مى‌فهمد و مى داند. بحمداللَّه ملت هوشيار است.»
ایشان همچنین در 23 تیرماه خطاب به ملت ايران، پيامى صادر کرده و فرمودند» :دشمنان زبون و حقير اسلام و انقلاب گمان كرده‌اند انقلاب و مردم مؤمن و انقلابى به آنان اجازه خواهند داد كه با فتنه‌انگيزى خود، راه سلطه آمريكاى جنايتكار را بر ميهن عزيز ما هموار كنند.گروهك‌هاى وابسته و معاند، طبق تحليل اربابان و معلمان خود، گمان كرده‌اند مردم ايران از اسلام و انقلاب، دست برداشته‌اند، و به خيال باطل خود مى‌خواهند از انقلاب اسلامى انتقام بگيرند؛ ولى غافل از اين كه ملت مؤمن و شجاع و هوشيار به آنان و اربابان و پشتيبانان آنان اجازه ادامه شرارت را نخواهند داد«...
به دنبال این‌گونه روشنگری‌ها، مردم در 23 تیرماه حمایت قاطع خود از نظام و ایستادگی در برابر فتنه‌گران را اعلام کردند. روزنامه اطلاعات در روز 24 تیر، درباره نقش مردم در خاموش کردن اغتشاشات تیرماه آن سال نوشت: «حضور شکوهمند ملت در صحنه دفاع جدی حمایت قاطع از کیان انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی و اصول و ارزش‌ها که انقلاب ایران بر مبنای آن شکل گرفت و فراگیر شد، امنیت عمومی و آرامش اجتماعی را تامین و تضمین کرد. آنان که با ویژگی‌های روحی و رفتاری این ملت بزرگ آشنا نیستند این واقعیت را درنمی‌یابند که مردم ایران در کوران پیچیده‌ترین مشکلات اقتصادی و سیاسی و در بحران سخت‌ترین تحولات اجتماعی و فرهنگی... به محض آنکه اصل و اساس انقلاب و نظام ولایت و رهبری، استقلال و امنیت، اسلامیت و جمهوریت و در یک کلام منافع ملی را در محاصره و مخاطره ببینند، فارغ از گروه‌گرایی و قومیت‌ها و دسته‌بندی‌های گوناگون مستقیما وارد صحنه می‌شوند و اقتدار دینی و ملی را آشکارا در معرض و منظر قرار می‌دهند.»
روزنامه جمهوری اسلامی نیز در 24 تیر، درست یک روز بعد از حضور میلیونی مردم در حمایت از نظام نوشت:«صاحبان انقلاب ديروز در راهپيمایی بی‌سابقه در سراسر كشور يك‌بار ديگر ضمن تجديد ميثاق با رهبری و آرمان‌های امامحماسه آفريدند؛ ملت فتنه دشمنان انقلاب را عقيم كرد.» این روزنامه همچنین افزود:«ايران اسلامی ديروز صحنه باشكوه تجديد بيعت دوباره امت با ولايت برای تداوم راه امام و انقلاب اسلامی و خنثی‌سازی توطئه شوم دشمنان در جهت براندازی نظام بود. مردم شريف مسلمان و انقلابی تهران و شهرهای مختلف كشور ديروز در صفوفی بهم پيوسته و بطور همزمان با شركت گسترده و پرشور در مراسم راهپيمایی و تجمع مردمی دانشجویی در جای جای ميهن اسلامی بار ديگر برای دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی و اعلام وفاداری با رهبر معظم انقلاب اسلامی به صحنه آمدند و با نمايش حضور پرصلابت و هميشگی خود خشم و نفرت انقلابی خويش را از خشونت‌طلبان و عناصر ضدانقلاب نشان داده و برگ زرين ديگری بر دفتر پرافتخار انقلاب اسلامي افزودند.»
روزنامه کیهان نیز گزارش اصلی خود را به راهپیمایی بی‌سابقه مردم در 23 تیر اختصاص داد و نوشت: «ملت با حضور میلیونی به مقتدای خویش اطمینان داد که برخلاف برخی خواص فرصت‌طلب یا فریب‌خورده، کانون دشمن را در خارج و داخل مرزها می‌شناسد و مصمم به حرکت مجاهدت‌آمیز در راستای این شناخت است.»
حضور مردم در صحنه که به خنثی شدن نقشه فتنه‌گران ختم شد از دید رسانه‌های خارجی نیز پنهان نماند. شبكه تلويزيوني ار.تی.ار روسيه در برنامه خبری بعد ازظهر خود راهپيمايی مردم ایران در 23 تیر را يكی از بزرگترين راهپيمايي‌های انجام شده در حمايت از جمهوری اسلامی بعد از پيروزي انقلاب توصيف كرد. خبرگزاري فرانسه نیز گزارش داد ده‌ها هزار نفر برای انجام تظاهراتی در حمايت از نظام اسلامی ايران در پی شش روز تظاهرات غيرقانونی در مركز تهران گرد هم آمدند. به گزارش اين خبرگزاری شعار "جانم فداي رهبر" از شعارهای اصلی روز 23 تیر بود. این خبرگزاری همچنین گزارش داد که مردم خشم خود را از امریکا و اسرائیل نیز اعلام کردند. روزنامه یو.اس.ای.تودی نیز اشاره کرد که مردم با راهپیمایی خود آرامش را به تهران بازگرداندند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در 14 خرداد 90 درباره نقش مردم در خنثی‌سازی توطئه‌های دشمن در 18 تیر فرمودند: «دشمنان ما تصور می‌کردند با رحلت امام، آغاز فروپاشی این نظام مقدس کلید زده خواهد شد... ده سال بعد امیدوار بودند که نتیجه بدهد. سال ۷۸ که آن حوادث پیش آمد، آن کسی که این حوادث را خنثی کرد، مردم بودند. روز بیست و سوم تیر سال ۷۸ مردم آمدند در خیابان‌ها، توطئه دشمن را که سال‌ها برایش برنامه‌ریزی کرده بودند، در یک روز باطل کردند.»
