هندسه مبارزات زنان در دوران نهضت اسلامی

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ مریم مجتهدزاده، رئیس سازمان نشر آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس و معاون امور زنان و خانواده در دولت دهم طی یادداشتی که به صورت اختصاصی در اختیار پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی قرار داده، به واکاوی شاخصه‌های مبارزاتی بانوان در دوران نهضت اسلامی پرداخته است.

مشروح یادداشت خانم مجتهدزاده را در ادامه می‌خوانید.

آغاز رسمی نهضت اسلامی در سال 1342، اندیشه‌ها و توان‌هایی را به میدان آورد که بدیلی نداشتند. نهضت اسلامی سرآغاز حرکت‌های شگرف مردمی بود، به نحوی که خیزش عظیم ملت براساس یک مطالبه اجتماعی هدفمند را شکلی ساختارمند و پویا بخشید.

از سوی دیگر هندسه حضور دو جنس «زن» و «مرد» در دوران مبارزات نهضت اسلامی بسیار درخور توجه است. در این دوران جایگاه عملکردی زنان و مردان در بخش‌های مختلف نهضت، بیانگر نوعی تقسیم کار اجتماعی بر مبنای هویت است؛ هویتی که ریشه در ذات و هدایت آفرینش دارد و لذا سبب رشد یافتگی و هدایت نسلی در دوران نهضت، گردید.

اگر بخواهیم با نگاهی دقیق‌تر نقش زنان را در دوران نهضت اسلامی مورد بررسی قرار دهیم باید چند شاخصه مهم را مدنظر داشته باشیم:

الف) زنان در دوران نهضت اسلامی، الگوی حرکتی هویتی داشتند؛ بدین معنا که شاکله و زمینه حضورشان مبتنی بر ارزش‌ها و رسالت وجودی‌شان بود.

ب) نقش زنان در دوران نهضت، یک نقش منظومه‌ای بود؛ یعنی میدان‌های فعالیت زن مبارز مسلمان در سه سطح خود، خانواده و اجتماع، گسترش داشت و به تمام ساحت‌های فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی، هنری، سیاسی و... در این سه سطح، تسری می‌یافت.

ج) زنان مبارز در دوران نهضت اسلامی، دشمن‌شناسی و دشمن‌ستیزی را بر مبنای نگاه ولایی آموختند و آن را در سبک و سیاق زندگی جاری ساختند. این زنان ارزش‌هایی را در قالب سبک زندگی خویش به نمایش گذاشتند که تا به امروز نیز نمی‌توان برای آن بدیلی یافت.

رمزینه حرکتی زنان مسلمان در نهضت اسلامی

فهم نقاط عزیمت زنان در دوران مبارزه و نهضت اثربخش و جهانی انقلاب اسلامی، امروز در بردارنده شاخصه‌های الگوی سوم زن انقلابی است که می‌تواند به تولد ارزش‌های تازه و نو در جهان متفرعن امروز بیانجامد؛ جهانی که به شدت تشنه معنویت، به خصوص در حوزه زنان و خانواده است.

نهضت اسلامی در حقیقت با همزادی هویتی با جامعه زنان که هدفمند و منبعث از فرهنگ دینی بود، به تولد و ظهور زنانی انجامید که در تاریخ بلند این سرزمین، جاودانه خواهند ماند؛ زنانی که متن هویتی خویش را هرگز از یاد نبردند و در سخت‌ترین شرایط، آرمان‌شناسی و مبارزه در مسیر هدف را فراموش نکردند. ازجمله این زنان می‌توان به سرکار خانم دباغ اشاره کرد که مادر و همسر پرعاطفه و جوشان ساحت خانواده و زن مجاهد میدان اجتماع بود. نظیر این بانوی مجاهد را می‌توان در دوره‌های مختلف نهضت اسلامی و دفاع مقدس، شناخت و شناساند.

رمزینه حرکتی زنان مسلمان در نهضت اسلامی، مجدآفرینی در عرصه خانواده و اجتماع بود. به همین دلیل زنان مبارز عزت و عظمت زنانه را به تعبیر مقام معظم رهبری (دامت برکاته) با عواطف جوشان زنانه درآمیختند تا نقاط عزیمت همه زنان مسلمان و بلکه همه زنان جهان ترسیم گردد.

هندسه معرفتی زنان در دوران نهضت یک اثر ماندگار برای ارائه به عنوان الگو و اسوه برای نسل‌ها و قرون است. این هندسه را می‌توان به عنوان تجویزی بی‌مانند برای زنانی قلمداد کرد که غوغای رسانه‌ای و هویت‌های جعلی آنان را احاطه کرده است. آنچه نهضت اسلامی در حوزه زنان و خانواده به اثبات رساند، شان‌بخشی به جایگاه زن، استفاده از ظرفیت‌های بی‌نظیر جامعه زنان در هویت‌سازی اجتماعی و آینده نگاری نهضت براساس این ظرفیت عظیم بود. این نقشه راهی است که امروز می‌تواند فصل الخطاب حرکت‌های داعیه‌داران حوزه زنان و خانواده باشد. ان شاالله