اولين بسيج سياسی علیه رژیم پهلوی در زنجان چگونه شکل گرفت؟

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ آیت‌الله علی مشکینی که در 8 مرداد 1386 دار فانی را وداع گفت، از پیشگامان امر مبارزه در دوران نهضت اسلامی بود که سابقه تبعید به ماهان کرمان، گلپایگان و کاشمر را در کارنامه مبارزاتی خود علیه رژیم پهلوی ثبت کرده است. وی در دوران تبعید همگام با مردم این مناطق همچنان در صف مبارزه قرار داشت.

علاوه بر نقش تأثيرگذار آيت‌الله مشكيني در بسيج سياسي و آگاهي مردم در شهرهايي كه تبعيد شده بود، وی در مناسبت‌هاي مختلف از جمله در ماه مبارك رمضان هم به استان‌های مختلف كشور از جمله اردبيل، زنجان، همدان و غيره مي‌رفت و در كنار امر تبليغ، حركت‌هاي مبارزاتي نيز چه به صورت سخنراني براي عموم مردم و چه به صورت جلسات خصوصي برگزار می‌‌کرد كه با بررسي اسناد تاریخی مي‌توان به خوبي نقش وی را در مبارزات انقلابي مردم آن ديار مشاهده کرد. 

در بخشي از كتاب «انقلاب اسلامي در زنجان» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده در این رابطه آمده است: اولين نشانه‌هاي بسيج سياسي در زنجان در تابستان 1356 با حضور سخنرانان مذهبي ضد رژيم آغاز شد؛ يعني از همان زماني كه با حضور آيت‌الله مشكيني و به‌وي‍ژه آقاي شيخ علي‌اكبر مكارم شيرازي (موسوم به رضواني)، مسجد ولي­ّعصر به كانون انقلاب تبديل گرديد و طيف عظيمي از مردم، به­ويژه جوانان، در آن حضور يافتند و گرداگرد سيد‌هاشم موسوي و علماي دعوت­شده برنامه‌هاي سياسي و مذهبي خود را اجرا نمودند.

اين مراسم علاوه بر اينكه به­خودي­خود بيان­کننده‌ بسيج حداقل سه هزار نفر در هر روز براي استماع يک سخنراني سياسي بود، محلي براي بروز بعضي تظاهرات ضدرژيم نيز به حساب مي‌آمد.

به گفته آیت‌الله مشکینی در پايان نماز جمعه‌ تابستان 1356ـ كه ايشان بعد از مدت‌ها تعطيلي اين فريضه در زنجان، اقدام به برگزاري آن نموده بودـ تكبيرهاي بلند فرستاده مي‌شد كه از نگاه همگي حركتي نمادين از بسيج مردم در مقابل رژيم پهلوی تلقي مي‌شد. يا اينكه در حين سخنراني‌هاي افراد مختلف، گاهي به صورت صريح يا در قالب كنايه عليه رژيم پهلوی شعارهايي داده مي‌شد كه خود گواه ديگري بر بسيج سیاسی مردم زنجان در دوران نهضت اسلامی بود.