نتایج و دستاوردهای وحدت حوزه و دانشگاه

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی - سیدمحمدجواد قربی؛ وحدت حوزه و دانشگاه یکی از راهبردهای تقویت استحکام درونی جمهوری اسلامی ایران است که در عصر حاضر، می‌تواند نیازهای جامعه و نظام سیاسی را برطرف نماید. وحدت در هدف بین این دو نهاد موثر می‌تواند پویایی و مانایی انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران را به همراه داشته باشد.

نظر به اهمیت این مقوله استراتژیک، نوشتار حاضر تلاش دارد به بررسی دستاوردهای وحدت حوزه و دانشگاه بپردازد.

1. تامین نیازهای علمی کشور و جلوگیری از وابستگی

همکاری و تفاهم حوزه و دانشگاه می‌تواند نیازهای علمی کشور را برطرف کند و حاصل تلاقی دستاوردهای این دو نهاد، عاملی خواهد بود که می‌توانند از نقاط قوت یکدیگر برای برون رفت از مشکلات سیاسی و اجتماعی بهره بگیرند.[1] کشورها برای تحقق اهداف و رسالت‌های خود به علم و دانش راهبردی نیاز دارند و همین مسئله، مرزشکنی دانش و کسب علوم راهبردی را دو چندان می‌سازد. همین مهم، تاکیدی بر اهمیت وحدت حوزه و دانشگاه خواهد بود و در این جریان وحدت‌گرا بین دانشگاهیان و حوزویان، کشور می‌تواند نیازهای علمی خود را در مباحث بنیادین، توسعه‌ای و کاربردی مرتفع سازد و از وابستگی علمی جلوگیری کند. به عبارتی دیگر، دستاوردهای دو قشر دانشگاهی و حوزوی می‌تواند کشور را از نهضت ترجمه گرایی افراطی نجات دهد و روند تولیدات علمی را مضاعف سازد که این مسئله، هموار کننده استقلال علمی خواهد شد.

2. هم‌افزایی نیروها در مسیر پیشرفت مطلوب

از آنجا که دو نهاد حوزه و دانشگاه به عنوان مغز متفکر جامعه هستند، وحدت آنها موجب هم افزایی نیروها و پیشرفت در کشور می‌شود. بنابراین، این وحدت امری پویا و مستمر در طراحی و اجرایی سازی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است که در هر مقطع از زمان با توجه به سطح پیشرفت در این حوزه و نیز نیازهای روز جامعه باید بر سطح همکاری آنها افزوده شود و دستاورد اقدامات منطقی و حکیمانه این دو نهاد، اجماع نخبگانی بر روی مسئله پیشرفت بدیل و گام نهادن در مسیر رشد ملی و پیشرفت پایدار عادلانه خواهد بود.[2]

وحدت بین این دو نهاد علمی منجر می‌شود تا نیروهای انسانی در دانشگاه و حوزه علمیه با توانی مضاعف در مسیر آبادانی و پیشرفت ملی گام بردارند و در این مسیر، دامنه تهدیدات و چالش ها کمتر شود و حضور همگانی نیروهای علمی و انسانی ماهر و صاحب اندیشه منجر به تسهیل روند تعالی و پیشرفت مادی و معنوی خواهد شد.

3. ترویج علم نافع در جامعه

دانشگاه و حوزه علمیه دو پایگاه علمی و فرهنگی کشور هستند که باید برای تولید علم و جنبش نرم افزاری برنامه ریزی کنند. مهمترین رسالت حوزه و دانشگاه باید ترویج علم نافع، مسئولانه و اسلامی علوم باشد. امروزه تربیت نیروهای متفکر و کارامد و تولید علم و تکنولوژی، مهمترین دغدغه حوزه و دانشگاه است. زیربنایی ترین اهداف حوزه و دانشگاه در سازندگی جامعه، تلاش در راستای نظریه پردازی الگوی نوین و توسعه دینی است که برای جامعه منفعت داشته باشد.

امام خمینی (ره) به این دو نهاد به عنوان دو بال برای پرواز کشور می نگریستند و راهبرد اساسی ایشان در پیشبرد انقلاب، وحدت حوزه و دانشگاه بود و همواره بر آن تاکید می‌کردند. اگر حوزه و دانشگاه به مسئولیت‌های خود عمل کنند، وحدت بین این دو عمیق تر می شود و در نتیجه به رشد علومی که مبتنی بر مصلحت ملی و منافع جمعی باشد، کمک شایانی می کند. دستیابی به این حرکت مقدس و اهداف مشترک حوزه و دانشگاه در جامعه اسلامی، مستلزم همکاری جدی بین این دو نهاد در طراحی برنامه جامع و دقیق توسعه ایران اسلامی با محور قرار دادن دین مبین اسلام و آخرین دستاوردهای علمی و تکنولوژیک است. اهداف مشترک حوزه و دانشگاه از جمله تربیت نیروهای متخصص و مورد نیاز جامعه، تربیت استاد و معلم کارآموز برای دوره های مختلف، پژوهش، اشاعه فرهنگ علمی، ادبی و هنری و ارزش‌های فرهنگی جامعه، سازندگی جامعه، تلاش در راستای نظریه پردازی الگوی نوین و توسعه دینی و... خواهد بود[3] که همه اینها کمک می کنند تا تولید علم، نظریه پردازی و عملکرد محافل علمی کشور در راستای رونق علوم نافع باشد و ویژگی این علم را باید این گونه توصیف کرد؛ علمی که مبتنی بر نیاز عمومی جامعه است و تلاش دارد نیازهای مادی و معنوی جامعه را براساس اصول و ارزش های اسلامی و انسانی برطرف نماید و در عین حال، در قبال فعالیت های خود نسبت به جامعه دارای مسئولیت است.

4. بسترسازی برای تاسیس دانشگاه‌ها و مراکز اسلامی

امام خمینی(ره) با تبیین آسیب‌های فرهنگ استعماری گریبان گیر دانشگاه ها، عرصه را برای تامل در مورد ایده ی اصلاح فرهنگ حاکم بر دانشگاه و دست یابی به دانشگاه اسلامی از طریق وحدت حوزه و دانشگاه هموار نمود و این وحدت می تواند راهبردهای تحقق دانشگاه اسلامی را تسهیل نماید و دستاورد آن نیز؛ ایجاد فضای سالم و عاری از فساد در محافل علمی، انسان سازی و اخلاق مداری، به کارگیری مدیران متعهد در مدیریت علمی کشور، تربیت نیروهای انسانی متخصص و متعهد، وحدت بین دانشجویان و طلبه های حوزه علمیه، قطع وابستگی به بیگانگان و استقلال کشور، مسئولیت پذیری و اسلامی عمل کردن، کارآمدی و برقراری ارتباط با جامعه، تولید و استفاده از متون علمی مناسب و اسلامی، و جهت گیری توحیدی و معنوی محتوای علوم انسانی خواهد بود.[4] بنابراین، وحدت حوزه و دانشگاه می تواند روندی اسلامی سازی دانشگاه ها را تسهیل نماید.

5. انسجام اجتماعی و گسترش همبستگی اجتماعی

عملکرد تعاملی حوزه و دانشگاه منجر به افزایش سطح انسجام اجتماعی در جامعه ایرانی می شود و علاوه بر سطح مردم، بر ارتقاء همبستگی بین نخبگان جامعه موثر می باشد. [5]جامعه با مشاهده رفتار مسالمت آمیز و همبستگی بین نخلگان علمی خود، ترغیب به انسجام، همبستگی و همدلی بین خود می‌شوند و از فشار روانی ناشی از افتراق بین حوزه و دانشگاه کاسته می‌شود. از این رو، وحدت بین دانشگاهیان و حوزویان باعث می‌شود تا این همبستگی، الگویی برای سایر افراد و اقشار جامعه باشد و از میزان گسیختگی جامعه کاسته شود و ضریب اتحاد ملی افزایش خواهد یافت.

6. کمک رسانی به هدف مرجعیت علمی ایران

یکی از مهم ترین اهداف و چشم اندازهای ملی و بین المللی علمی کشور، مرجعیت علمی جمهوری اسلامی است. برای نیل به مرجعیت علمی، لازم است بر اساس ویژگی های موقعیتی مکانی و زمانی از راهبردهایی که رهبران انقلاب اسلامی ارائه می کنند، بهره برد و یکی از راهبردهای مطرح شده در گفتمان انقلاب اسلامی، «وحدت حوزه و دانشگاه» است که با ارتقاء تولید علم، تحول در آموزش وپرورش و تحول در نظام تعلیم و تربیت می توانند به ارتقاء توانمندی داخلی و بین المللی ایران کمک نمایند و به همین خاطر، مدیریت نظام مند عرصه علمی و «جذب و حمایت نخبگان علمی و حوزوی باید در دستور کار قرار داشته باشد. این دو نهاد از طریق «اسلامی سازی علوم» و «تبادل علمی و دیپلماسی علمی» و راهبردهای «تحول در حوزه علمیه»، «تاسیس دانشگاه اسلامی»، «گفتمان سازی علمی»، «آزاداندیشی»، «یادگیری از غرب ولی شاگرد نماندن» و «تاسیس شرکت های دانش بنیان و تجاری سازی علم و فناوری» می توانند مرجعیت علمی ایران در منطقه و جهان اسلام را فراهم نمایند.[6]

7. تسهیل تحقق آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی

انقلاب اسلامی دارای اهداف، رسالت تمدنی، ارزش ها و معارف اسلامی بوده است که با ساختار و بافت عمومی جامعه ایرانی همسوء بوده است و یکی از لوازم عینیت بخشی به آرمان ها و اصول انقلاب اسلامی، وحدت حوزه و دانشگاه می باشد زیرا فعالیت این دو نهاد زمینه ساز پیوند متعالی ارزش‌ها و نیاز جامعه می‌شود و خط مشی دستیابی به اهداف به درستی تنظیم می گردد و انحراف از اصول، ارزش ها و آرمان های انقلابی کاهش می یابد زیرا حوزه انقلابی و ارزش گرا، به موازین و مبانی خط مشی ها توجه دارد و دانشگاه اسلامی تلاش دارد در عرصه سیاستگذاری برای تحقق ارزش ها و آرمان های انقلاب اسلامی، بهترین سیاست ها را اقتباس نماید و این پیوند بین ارزش و اجرا عامل موفقیت نظام در عرصه تحقق آرمان ها و ارزش ها خواهد شد.