مروری بر آثار و نتایج بازگشت امام خمينی
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ 12 بهمن 1357 امام‌خميني پس از 14 سال دوري از وطن در ميان استقبال پر شور و ميليوني مردم به کشور باز گشتند. استقبال به حدی بود که روزنامه كيهان طول جمعيت استقبال كننده را 32 كيلومتر اعلام كرد. بازگشت امام به کشور پیامدهای مهمی در پی داشت. که در ادامه مهمترین این پیامدها بررسی می‌شود.
انتقال قدرت از دفتر نخست‌وزيري به مدرسه رفاه
با بازگشت امام خميني انقلابيون با اتكاي به نفس بيشتري به نهضت و توسعه آن پرداختند؛ چنان‌كه حاميان رژيم با رفتن شاه اتكاي خود را از دست دادند. با استقرار امام خميني مركز واقعي قدرت از نخست‌وزيري به مدرسه رفاه منتقل شد. حتي كارگزاران حكومت بيشتر از مدرسه‌‌ي رفاه دستور مي‌گرفتند تا نخست‌وزيري. بازديد مردم از رهبرشان مدرسه رفاه را به مركز مانور عليه حكومت تبديل كرد، تا جايي كه نخست‌وزير مجبور شد به نيروهاي انتظامي دستور دهد تا محور يك كيلومتري محل استقرار امام خميني عقب‌نشيني كنند.
استقبال و مقدمات ورود امام خميني چنان شكوهمند و با عظمت بود كه بختيار نتوانست نسبت به آن از خود بي‌تفاوتي نشان دهد. وي در آستانه ورود امام خميني با صدور پيامي ضمن تبريك ورود امام خميني اعلام كرد كه «دولت كليه نظرات و راهنمايي‌هاي معظم‌له و آيات عظام را مغتنم خواهد شمرد».
خارج شدن مديريت رسانه‌ها از دست دولت
با خارج شدن مديريت رسانه‌ها خصوصاً راديو و تلويزيون از دست دولت و دراختيار امام قرار گرفتن، اوج پيروزي امام خميني و شكست دولت به نمايش گذاشته شد.اعلام همبستگي نيروهاي دولتي خصوصاً پرسنل نيرو هوايي شكست رژيم را آشكاركرد. به گزارش ارتشبد قره‌باغي بعد از استقرار امام خميني «گروه‌ها و طبقات مختلف پايتخت و اشخاصي كه از شهرستان‌ها آمده بودند، برابر برنامه‌ي تنظيمي قبلي دسته‌دسته به ديدار آقاي خميني رفته و اعلام همبستگي مي‌نمودند و راديو تلويزيون دولت همه روزه جريانات را هم به طور مستقيم و ضمن اخبار رسمي كشور پخش و به نفع مخالفين تبليغ مي‌كرد. در تهران و شهرستان‌ها همه تب استعفا و اعلام همبستگي گرفته بودند... مقامات كشور شروع كردند به استعفا و اعلام همبستگي... نمايندگان مجلس به‌تدريج استعفا كرده و اعلام همبستگي مي‌نمودند».
کنترل اوضاع کشور به دست مردم
از لحاظ اجتماعي بعد از ورود امام خميني وضعيت به جايي رسيده بود كه مردم نيازي به اعمال قدرت دولت نمي‌ديدند، مردم سعي مي‌كردند با ايثار و گذشت مسائل را بين خود حل‌ّ و فصل نمايند.
«مردم خودشان مأمور راهنمايي و رانندگي شده بودند. اگر تصادفي اتفاق مي‌افتاد صاحبان ماشين پياده مي‌شدند و دست و روي هم را مي‌بوسيدند و از خسارت مي‌گذشتند و مي‌گفتند فداي سر امام و مي‌رفتند. [و به عبارتي ديگر] در آن روزها از سراسر ايران بوي بهشت به مشام مي‌رسيد». به گزارش خبرگزاري تاس، «بعد از بازگشت آيت‌الله خميني در اين كشور در واقع يك قدرت مضاعف به وجود آمده است. دولت بختيار در موقعيتي نيست كه بتواند به طور كامل امور كشور را اداره كند». اين درحالي است كه «نهضت كوچه و بازار توسط پليس داوطلب اداره مي‌شود كه از طرف هواداران آيت‌الله خميني ايجاد شده است».
کنار رفتن عوامل رژیم پهلوی از صحنه قدرت
بعد از ورود امام خميني نيروهاي رژيم آهسته آهسته خود را از دخالت در امور عقب مي‌كشيدند يا به انقلاب مي‌پيوستند يا بي‌طرفي برمي‌گزيدند و نيروهاي مذهبي بلافاصله خلأ قدرت را پر مي‌كردند و به رتق و فتق امور مردم مي‌پرداختند. راديوبي.بي.سي. با همه‌ي دشمني نتوانست اين موضوع را ناديده بگيرد. اين راديو تصريح‌كرد: در حالي كه برخورد لفظي بين دولت بختيار و طرفداران آيت‌الله خميني جريان دارد، شهرهاي بسياري تحت كنترل روحانيون درآمده. در بسياري از شهرهاي بزرگ وكوچك مسجد نه تنها عهده‌دار نظم است، بلكه خدمات اجتماعي و سازمان دادن اموربازرگاني را نيز به عهده گرفته است. در بسياري از نقاط اموري كه به‌وسيله دولت اداره مي‌شد اكنون كم و بيش در دست روحانيون اداره مي‌شود.
امام خميني بعد از بازگشت به ايران در بهشت‌زهرا به مردم بشارت دادند كه «من دولت تعيين مي‌كنم. من به پشتيباني اين ملت دولت تعيين مي‌كنم». سرانجام روز موعود فرا رسيد و امام خميني در شب پانزدهم بهمن ماه اعضاي شوراي انقلاب را فراخواندند و به راي‌زني پرداختند.
اين جلسه كه از ساعت 17 تا 23 شب در پشت درهاي بسته ادامه يافت، نخست‌وزيري بازرگان تصويب گرديد. صبح روز پانزدهم يكي از اعضاي بيت امام‌خميني خبر تصميم بر نخست‌وزيري بازرگان را منتشر نمود.
19 بهمن، عظيم‌ترين راهپيمايي در سراسر كشور شكل گرفت و ميليون‌ها نفر از دولت منتخب امام خميني حمايت كردند. به گزارش كيهان تمامي شهرها و حتي روستاها عرصه عظيم‌ترين راهپيمايي و تظاهرات خياباني بود. شعارها چون غرش رعد و برق بر فراز شهرها بازرگان را تأييد مي‌كرد و پرچم‌ها و پلاكاردهاي رنگارنگ در وزش توفاني از شعارها و فريادها و صداي سنگين گام راهپيمايان كه شبيه رژه بود تكان مي‌خورد.
در تهران بزرگ‌ترين و بي‌سابقه‌ترين راهپيمايي در حمایت از دولت موقت برگزار شد. تشكيل دولت موقت و حمایت سراسری مردم از آن شكست نهايي بر رژيم وارد شد. حمايت همه جانبه مردم از دولت منصوب امام خميني و ايستادگي كارمندان در مقابل وزراي دولت بختيار و اعلام همكاري با وزراي دولت موقت آخرين رمق‌هاي دولت بختيار را تحليل برد و زمينه را براي سقوط نهايي فراهم كرد.
بیعت نظامیان با امام خمینی
با تشكيل دولت موقت حمايت‌گران داخلي و خارجي رژيم شاه به اين نتيجه رسيدند كه ديگر توان به تأخير انداختن سقوط شاه را ندارند؛ به همين جهت هر نوع ابتكار عملي را از دست دادند و منتظر حوادث نشستند. تنها نقطه اتّكاي آنها، ارتش بود.
امام خمینی از همان ابتدا با صدور پیام‌های متعددی خطاب به ارتشیان سعی کرد روند ارتش را به نفع انقلاب تغییر دهد. به طوری که حضور تعدادي از پرسنل نيروي دريايي در خدمت امام خميني و سخنراني امام‌خميني و گفتگوي آنها با امام خمينی، و حضور چشم‌گير هزاران نظامي در راهپيمايي‌حمايت از دولت بازرگان در 19 بهمن، همه اينها نشان از تحول سريع ارتش و پيوستن سريع نيروهاي آن به امام خميني مي‌داد. با اين همه نيروي هوايي خصوصاً همافران در پيوستن به انقلاب گوي سبقت را ربودند. هر روز خبر تازه‌اي از تظاهرات و اعتصاب از آنها منتشر مي‌شد. مهم‌ترين واقعه‌اي كه اوج نفوذ انقلاب در ارتش را به اثبات رساند، سان ديدن امام خميني از نظاميان نيروي هوايي در 19 بهمن بود.
در صبح روز 21 بهمن به سپهبد رحيمي فرماندار نظامي تهران دستور داد تا ساعت عبور و مرور را محدود كند. به دنبال انتشار اطلاعيه حكومت نظامي در ساعت 14 از راديو تهران در همه جا شايعه‌ي كودتا منتشر شد.
به دنبال اعلام حکومت نظامی امام خمینی در پیام حکومت نظامی را خدعه و خلاف شرع دانستند و از مردم خواستند به هيچ‌وجه به آن اعتنا نكنند. به دنبال انتشار پيام امام خميني مردم از خانه‌ها بيرون ريختند و در سرتاسر تهران دست به تظاهرات زدند. اين اقدام بسيار مهم امام خميني آخرين ضربه‌اي بود كه تمام توطئه‌هاي باقيماندگان رژيم را نقش بر آب كرد و اركان پوسيده‌ي رژيم را ساقط كرد.
