مروری بر دلایل معرفی صدام به عنوان آغازگر جنگ تحمیلی

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ 18 آذر 1370، سازمان ملل با انتشار بیانیه‌ای به صورت رسمی صدام را آغازگر جنگ هشت ساله علیه جمهوری اسلامی ایران معرفی کرد. در گزارش خاویر پرز دکوئیار دبیر کل سازمان ملل به شورای امنیت تصریح شده است؛ مسئول آغاز جنگ عراق علیه ایران، رژیم بغداد است که در 31 شهریورماه 1359 به خاک ایران حمله کرده است.

گزارش خاویر پرز دکوئیار دبیر کل سازمان ملل

از آنجایی که بند 6 قطعنامه 598 دبیرکل سازمان ملل را موظف کرده تا طی گزارشی به شورای امنیت مسئول جنگ عراق و ایران را معرفی کند. خاویر پرز دکوئیار دبیرکل سازمان ملل به شورای امنیت در 23 مرداد 70 از دو کشور ایران و عراق خواست طی گزارش‌های جامعی نظرات خود را درباره شروع جنگ تسلیم وی کنند. ایران در 24 شهریور ماه گزارش کاملی که تجاوز عراق را به ایران اثبات می‌کرد تسلیم دکوئیار کرد. عراق نیز در 7 شهریور ماه پاسخ کامل خود را برای دبیر کل فرستاد.

دکوئیار با بررسی ابعاد دلایل ایران و عراق در گزارش آذرماه 1370، پاسخ عراق را غیر محتوایی توصیف کرد و دلایل این کشور برای شروع جنگ را غیرقابل قبول دانسته و افزوده است: این واقعیت روشن است که توضیحات عراق برای جامعه بین‌المللی قابل و کافی نیست.

بنابر گزارش دبیرکل سازمان ملل؛ «حمله روز ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ علیه ایران بر اساس منشور ملل متحد و هرگونه قواعد و اصول شناخته شده بین‌المللی و با اصول اخلاق بین‌المللی نمی‌توان آن را موجه دانست و [صدام] متضمن مسئولیت آغاز جنگ است.»

در گزارش دبیر کل سازمان ملل به موارد متعدد نقض قوانین و مقررات بین‌المللی در جنگ اشاره شده و به صراحت اعلام شده است، عراق در یک مورد یک منطقه بی‌دفاع شهری ایران را هدف حمله شیمیایی خود قرار داده است. اشاره دکوئیار به بمباران شیمیایی مناطق مسکونی شهر سردشت توسط رژیم بعث عراق بود.

دکوئیار در گزارش خود با اشاره به عدم پایبندی به موقع در اجرای مفاد قطعنامه 528 متذکر شده اگر توصیه شورای امنیت در پاراگراف 8 قطعنامه 598 به موقع اجرا شده بود می‌توانست منطقه را از فاجعه بعدی که رخ داد (تجاوز عراق به کویت) برهاند.

مهم‌ترین نکات گزارش دبیر کل شورای امنیت

درگزارش دبیر کل به شورای امنیت نکات مهم زیر به چشم می‌خورد:

1- شروع جنگ با ایران نقض حقوق بین‌المللی بوده است.

2- عراق به تمامیت ارضی یک کشور عضو سازمان ملل احترام نگذاشته است.

3- توضیحات عرق برای جامعه بین‌المللی پذیرفتنی و کافی نیست.

4- عراق از زور استفاده غیرقانونی کرده است.

5- حمله 22 سپتامبر 1980 عراق به ایران بر اساس منشور سازمان ملل متحده اصول و قوانین شناخته بین‌المللی توجیه شدنی نیست و این کشور مسئول است.

تحلیل مفسران غربی از گزارش

انتشار گزارش دبیر کل سازمان ملل متحد به شورای امنیت پیرامون مسئولیت عراق در آغاز جنگ علیه ایران، توجه رسانه‌های جهانی را به خود جلب کرد. مفسران غربی به استناد به اظهارات منابع دیپلماتیک در سازمان ملل متحدد نتیجه‌گیری کردند؛ گزارش دبیر کل سازمان ملل متحد، سندی روشن از حقانیت جمهوری اسلامی ایران در 8 سال دفاع در برابر تجاوز نظامی رژیم بعث عراق است.

روزنامه ایندیپندنت چاپ لندن در گزارش خود با اشاره به مقصر دانستن رژیم بعث عراق در گزارش دبیر کل سازمان ملل می‌نویسد: دبیر کل سازمان ملل متحد ضمن مقصر شناختن عراق در آغاز جنگ خونین علیه ایران، صدام را به خاطر حمله 22 سپتامبر 1980 به خاک ایران مجرم معرفی کرده است که این اقدام عراق بر اساس منشور سازمان ملل متحد و هر اصل دیگری در قانون بین‌المللی قابل توجیه نیست.

مفسر ایندیپندنت ادامه می‌دهد، سازمان ملل متحد اینک به صراحتا ابراز عقیده می‌کند که دفاع 8 ساله ایران در برابر تجاوز عراق نه تنها بیهوده نبوده است، بلکه اقدامی در جهت ایستادگی در مقابل تجاوز و دفع آن بوده است. این روزنامه تأکید می‌کند، گزارش دبیر کل سازمان ملل متحد ضربه‌ای هولناک به پیکر رژیم صدام در بغداد است.

تایمز لندن نیز در گزارشی می‌نویسد: یک دهه بعد از آغاز جنگ عراق علیه ایران، سازمان ملل متحد اینک فصل تازه‌ای را در عملکرد جامعه بین‌المللی در قبال جنگ عراق با ایران می‌گشاید.

مفسر تایمز لندن با اشاره به سکوت ده‌ساله سازمان ملل در قبال جنایت رژیم بعث عراق در حمله به خاک ایرانی ادامه می‌دهد: ده سال سازمان ملل متحد از تجاوز عراق به ایران چشم‌پوشی کرد و این نبود مگر اعمال نفوذ برخی از قدرت‌های بزرگ که قصد خدشه‌دار کردن انقلاب اسلامی ایران را داشته است.

مفسر تایمز لندن می‌اقزاید: اما امروز که سازمان ملل متحد تجربه تلخ این چشم‌پوشی را عامل تشویق عراق در ارتکاب تجاوزی دیگر به کشوری دیگر در منطقه خلیج فارس می‌بیند از اقدام ده سال پیش خود ابزار ندامت می‌کند.