تحول حوزه علیمه نجف بعد از ورود امام خمینی/ طرح مباحث روز توسط امام چگونه موجب تحرک طلاب نجف شد؟

آیت‌الله هاشمی شاهرودی می‌گوید: ورود امام به نجف خیلی باشکوه بود. ایشان با استقبال خوبی اول به کربلا آمدند و بعد وارد نجف شدند. علما و مخصوصاً فضلا و اساتید [از ورود امام] خیلی خوشحال شدند و به دیدن ایشان رفتند. دیدوبازدید انجام گرفت و مراجع به دیدار امام رفتند. امام هم کم‌کم برنامه‌های علمی ‌و فرهنگی خود را ادامه دادند.

به نظر من حضور امام در نجف فرصت بسیار خوبی بود... از آنجایی‌که ایشان به‌عنوان یک مرجع به نجف آمدند، فرصت بسیار خوبی بود برای اینکه ایشان تحولی در حوزه علمیه کهنسال نجف ایجاد کنند و به جهت مقام شامخ مرجعیت و مقبولیت امام، اثرگذار هم بود.

در ابتدا، فضلا خدمت امام آمدند و از ایشان خواستند بحث‌شان را شروع کنند. بعضی فضلا حتی بحث‌های خودشان را هم تعطیل کردند... سپس امام در مسجد شیخ انصاری درس را شروع کردند. امام از نظر علمی ‌بحمدالله یک جولان فوق‌العاده‌ای داشت و واقعاً مشخص بود که در درس، مطالعه می‌کنند، مبانی دیگران را دقت می‌کنند و بعد یک درس پرفیض و پرمحتوا و کامل ارائه می‌نمایند. حضرت امام با آن استعداد و نبوغی که داشتند، نوآوری و دستاورد جدیدی ارائه دادند. از این رو با تشریف‌فرمایی ایشان به نجف و شروع تدریس، خون تازه‌ای بر [رگ‌های] حوزه علمیه نجف وارد شد.

در اینجا مسئله مهم و ظریفی وجود دارد که معمولا در بیوگرافی و سیره امام روی آن کمتر تمرکز می‌شود؛ درحالی‌که از جمله امتیازهای امام بر دیگران همین نکته بوده است؛ در مسائل علمی ‌و فنی و فقهی و اصولی بقیه هم اصحاب نظر و فکر و استدلال و تحقیق بودند، امام هم مثل آنها بود، اما نکته‌ای که در ایشان خیلی متجلّی بود و دیگران به این شکل فاقد آن بودند، این نکته است که مباحث و به اصطلاح علوم مدرسه‌ای، امام را از دیدگاه‌ها و نگاه‌های استراتژیک و نگاه‌های اصلی به روح اسلام و اهداف و مقاصد بلند اسلامی و وظیفه اصلی روحانیت، غافل نکرده بود...

این خصلت امام بود که آن را لابلای صحبت‌ها، بحث‌ها و سخنرانی‌ها روشن می‌کردند و این فضای بسیار جدیدی برای حوزه نجف بود و به نظر من یکی از تحولات مهمی ‌که ایشان [در حوزه علمیه نجف] ایجاد کرد همین مسئله بود. در حوزه نجف کسانی بودند که این نگاه و این دید را داشتند ولی شمار آنها خیلی محدود بود و یا در حد مرجعیت نبودند. مرجع بزرگی مثل امام که این مسائل را اینطور مطرح کند وجود نداشت. ولی امام مسائل را با بیان شیوا، زنده، مستمر و به‌روز در هر قضیه و در هر حادثه‌ای که واقع می‌شد (مخصوصاً حوادثی که در ایران شکل می‌گرفت) بیان می‌کردند. این موضوع طلبه‌هایی که اهل درک و فهم بودند را واقعا تقویت می‌کرد و این روحیه را به آنها می‌داد و یک نفس جدید و خون تازه‌ای بود که در حوزه نجف وارد شد.