مجروحیت علمای اردبیل در تظاهرات 9 دی 1357/ نگرانی ساواک از خروش انقلابی اردبیلی‌ها
پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی - ویژه‌نامه روزهای خونین انقلاب؛ روز نهم دی ماه 1357، در تاریخ اردبیل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بیشترین تعداد شهید متعلق به این روز بود. اردبیل در روزهای محرم شاهد تظاهرات گسترده‌ای بود كه با مداخله و تیراندازی مأموران همراه می‌شد. بعد از عاشورا در اردبیل آرامش نسبی حكم‌فرما بود كه این آرامش نسبی با تظاهرات پزشكان در اعتراض به وقایع بیمارستان «امام رضا» (شاهرضای مشهد) همراه بود و چهره شهر را دگرگون كرد. روز شنبه نهم دی ماه اردبیل یكی از ناآرام‌ترین روزهای خود را پشت سر گذاشت.
این
تظاهرات با هماهنگی آیت‌الله قاضی طباطبایی در تبریز و اردبیل برپا شد. در این روز
مغازه‌ها و بازار شهر به جز نانوایی‌ها و بعضی از ادارات تعطیل شد و تظاهرات
گسترده‌ای در گوشه و كنار شهر به راه افتاد كه طی آن در اثر تیراندازی مأموران
چهار نفر به شهادت رسیده و بیش از 58 نفر مجروح شدند. در
همین روز مردم اردبیل به مراكز دولتی حمله كرده و خساراتی را به بار آورده بودند.
روز بعد هم تظاهرات گسترده‌ای برپا شد. در این روز روحانیون اصناف و فرهنگیان و
طبقات مختلف مردم برای گرفتن جنازه شهید بخش‌علی اعیادی دانشجوی سال آخر پزشكی كه
در تیراندازی روز قبل به شهادت رسیده بود، دست به یك تظاهرات طولانی و گسترده زدند.
تعداد جمعیت بیش از 50 هزار نفر برآورد می‌شد. تظاهرات مردم به درگیری و تیراندازی
نیروهای انتظامی منجر شد كه در نتیجه آن، عده‌ای مجروح شدند.
همچنین
علمایی كه در پیشاپیش مردم در حركت بودند مورد حمله قرار گرفتند كه در نتیجه آیت‌الله
مروج، حجت‌الاسلام شیخ سعید نیاری و حجت‌الاسلام ناطق مجروح شدند. تلفنگرامی كه
از ساواك اردبیل به اداره كل سوم ساواك مخابره شده است حكایت از بحرانی بودن وضعیت
اردبیل داشت: «... مأمورین انتظامی مشغول مقابله و پراكنده كردن اخلالگران می‌باشند.
تاكنون یك دانشجو كشته و چند نفر نیز زخمی، اوضاع كلی امنیتی اردبیل فوق‌العاده
خراب و نگران‌كننده است.»
روزهای
بعد (16و 17 دی‌ماه) هم تظاهرات با شدت كمتری ادامه یافت. به دنبال این
حوادث و شهادت عده‌ای از مردم در نقاط مختلف كشور، روز دوشنبه 18 دی ماه از طرف
امام‌خمینی و مراجع ثلاث اعلام عزای عمومی شد. در تهران و شهرهای دیگر من‌جمله قم،
یزد، تبریز و اردبیل ضمن تعطیلی بازار تظاهرات به همراه شعارهای تند علیه دولت بختیار
صورت گرفت.
به
مناسبت هفتم شهدا، تظاهرات گسترده‌ای در 17 دی‌ماه با حضور بیش از 50 هزار نفر از
طبقات مختلف مردم در خیابان‌های اصلی شهر اردبیل برپا شد و در حالی كه مردم
پلاكاردهایی با عكس‌های امام‌خمینی و دكتر شریعتی حمل می‌كردند دست به تظاهرات
زدند. شعارهایی كه تظاهركنندگان می‌دادند عبارت بود از: «بختیار، بختیار، نوكر بی‌اختیار؛
شاپور بختیار، نوكر استعمار» در همین حال كاركنان دادگستری اردبیل نیز در اعتراض
به شهادت عده‌ای در اردبیل و سایر نقاط ایران به اعتصاب دو روزه دست زدند.
هجدهم
دی‌ماه 57 تظاهرات گسترده دیگری در اردبیل برپا شد، تظاهرات مردم اردبیل از مقابل
مسجد میرزا علی‌اكبر آغاز شد و آنها پس از طی چند خیابان در میدان ساعت اجتماع
كرده قطعنامه‌ای قرائت كردند. «در شروع راهپیمایی در حالی كه تمام روحانیون سرشناس
پیشاپیش جمعیت حركت می‌كردند. آیت‌الله مسائلی با استفاده از بلندگو راهپیمایان را
دعوت به آرامش كردند و گفتند باید راهپیمایی بدون هیچگونه تخریب و خشونت انجام گیرد.»
منبع: کتاب «انقلاب اسلامی در اردبیل»؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی
