مبارزات مردم ایران با رژیم پهلوی در 28 صفر سال 57

پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ تظاهرات مردم انقلابی ایران در استان‌های مختلف در بیست‌ و هشتم‌ صفر سال 1357 (6 و 7 بهمن) از ویژگی و اهمیت‌ خاصی‌ برخوردار بود. بختیار برای‌ ممانعت‌ از ورود امام‌ خمینی‌ فرودگاه‌ها را بسته‌ بود، جمعیت‌ زیادی‌ از شهرها برای‌ استقبال‌ از امام‌ خمینی‌ به‌ تهران‌ آمده‌ بودند و جوّ ملتهب‌ بر ایران‌ حاكم‌ بود.

علی‌رغم حضور علما و روحانیون سرشناس استان‌ها و شهرهای مختلف در تهران، مردم سراسر کشور در ایام عزاداری رحلت پیامبر اکرم(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا(ع) دست به تظاهرات گسترده‌ای زدند که به تعبیری بعد از تظاهرات بزرگ اربعین، آخرین میخ بر تابوت رژیم پهلوی بود.

تهران، خط مقدم مبارزه با رژیم پهلوی در 28 صفر

دولت‌ بختیار تصمیم‌ داشت‌ تا اجازه‌ برگزاری‌ هیچگونه راهپیمایی را به‌ مردم‌ ندهد. فرماندار نظامی‌ تهران‌ یك‌ روز قبل‌ طی‌ اطلاعیه‌ای‌ اخطار كرد كه‌ «عده‌ای‌ از عناصر اخلالگر و فرصت‌طلب‌ از حسن‌ سلوك‌ فرمانداری‌ نظامی‌ تهران‌ سوءاستفاده‌ نموده‌ دست‌ به‌ یك‌ سلسله‌ تظاهرات‌ مضره‌ و فعالیت‌های‌ مخل‌ نظم‌ عمومی‌» زده‌ است‌؛ به‌همین‌ جهت‌ به‌ «آگاهی‌ عموم‌ می‌رساند از ساعت‌ 5 بامداد روز 1357/11/6 به‌ بعد مقررات‌ حكومت‌ نظامی‌ در مورد منع‌ اجتماعات‌ و تظاهرات‌ غیرمجاز» به‌ اجرا گذاشته‌ می‌شود؛ لذا از مردم‌ خواسته‌ می‌شود «از هرگونه‌ اجتماعاتی‌ قویاً اجتناب‌ کنند.»[1]

علی‌رغم‌ این‌ اطلاعیه‌ همان‌ روز ششم‌ تظاهراتی‌ در تهران‌ به‌ وقوع‌ پیوست‌ كه‌ از همان ‌صبح‌ زود با تیراندازی‌ نیروهای‌ نظامی‌ مواجه‌ شد و منجر به‌ شهادت‌ 9 نفر و مجروح ‌شدن‌ عده‌‌ زیادی‌ شد. در همین‌ روز تظاهرات‌ مردم‌ شهرهای‌ تبریز، سنندج‌، بیرجند، پل‌دختر مورد حمله‌‌ نیروهای‌ نظامی‌ قرار گرفت‌ كه‌ جمعاً 26 نفر به‌ شهادت‌ رسیدند.

با همه‌ خطرات‌ از نخستین‌ ساعات‌ بامداد روز 28 صفر (7 بهمن‌) مردم‌ در سراسر كشور در یك‌ راهپیمایی‌ بزرگ‌ دیگر شركت‌ كردند و خواستار بازگشت‌ امام‌خمینی‌ و سرنگونی‌ دولت‌ بختیار شدند. در تهران‌ مردم‌ از صبح‌ زود به‌ سوی‌ خیابان‌ آزادی‌ سرازیر شدند. در این‌ راهپیمایی‌جنازه‌‌ شش‌ تن‌ از شهدای‌ روز گذشته‌‌ تهران‌ بر سر دست‌ها حمل‌ می‌شد. از نكات‌ جالب‌ این‌ راهپیمایی‌ شركت‌ عده‌ای‌ نظامی‌ در آن‌ بود. از صبح‌ زود عده‌ای‌ سرباز با در دست‌ داشتن‌ عكس‌های‌ امام‌ خمینی‌ در میدان‌ 24 اسفند (انقلاب‌) تجمع‌ و شعار می‌دادند. در طول‌ مسیر نیز عده‌ای‌ از «پرسنل‌ نیروی‌ هوایی‌ با تشكیل‌ صفوف‌ منظم‌ در این‌ راهپیمایی‌ شركت‌ كرده‌ بودند». همچنین‌ «تعدادی‌ از افسران‌ و درجه‌داران‌ نیروی‌زمینی‌، هم‌ صدا با مردم‌ در راهپیمایی‌» حضور داشتند. در این‌ روز بیشتر شعارها متوجه‌ بختیار بود.[2]

گزارش روزنامه کیهان 8 بهمن 1357

ساعت‌ حدود 1 بعدازظهر میدان‌ آزادی‌ پر از جمعیت‌ شد و قطعنامه‌‌ راهپیمایان‌ به ‌این‌ شرح‌ قرائت‌ شد: «بسم‌الله الرحمن‌ الرحیم‌قطعنامه‌‌ راهپیمایی‌ مردم‌ تهران‌ و شهرستان‌ها در روز 28 صفر 1399 مطابق‌ 7بهمن‌ 1357 در پایان‌ این‌ راهپیمایی‌ بسیار شكوهمند كه‌ به‌ مناسبت‌ رحلت‌ پیامبر اكرم‌(ص‌) و شهادت‌ حضرت‌ مجتبی‌ و ثامن‌الائمه‌ امام‌ رضا(ع‌) به‌ دعوت ‌روحانیت‌ مبارز با شركت‌ میلیون‌ها نفر از مردم‌ تهران‌ و شهرستان‌ها كه‌ برای ‌استقبال‌ از امام‌ خمینی‌ به‌ تهران‌ آمده‌اند، برگزار شد، مطالب‌ زیر را به‌ عنوان‌ قطعنامه‌ اعلام‌ می‌داریم‌:

1ـ كلیه‌‌ موارد قطعنامه‌های‌ راهپیمایی‌های‌ تاسوعا و عاشورا و اربعین‌ و جمعه‌ 28 صفر را كه‌ به‌ تصویب‌ میلیون‌ها نفر از اهالی‌ تهران‌ و سراسر كشور رسیده‌ است‌ بار دیگر تأیید می‌كنیم‌.

2ـ افتخار راندن‌ شاه‌ مخلوع‌ از كشور و نجات‌ مملكت‌ از شر دودمان‌ پهلوی ‌متعلق‌ به‌ ملت‌ ایران‌ و جنبش‌ عظیم‌ اسلامی‌ است‌ كه‌ رهبر آگاه‌ ملت‌ از پانزده‌سال‌ پیش‌ آن‌ را شعار مبارزه‌ قرار داده‌ است‌.

3ـ رژیم‌ منفور و باطل‌ سلطنتی‌ و تمام‌ بقایا و دنباله‌ها و تفاله‌های‌ آن‌ از قبیل‌ شورای‌ سلطنت‌، ولایت‌ عهدی‌ و مجلسین‌ فرمایشی‌ موجود از نظر ملت‌ ایران‌ مردود و غیرقابل‌ قبول‌ است‌.

4ـ هر فرد یا سازمان‌ یا دولتی‌ در داخل‌ و خارج‌ از كشور كه‌ توطئه‌‌ خائنانه‌ وخسارت‌بار باز گرداندن‌ شاه‌ فراری‌ را تعقیب‌ كند، جز تضییع‌ وقت‌ و اتلاف‌نیروهای‌ انسانی‌ و اقتصادی‌ كشور و تشدید بغض‌ و نفرت‌ ملت‌ نتیجه‌ای‌ به‌دست‌ نخواهد آورد و ملت‌ ستم‌كشیده‌ و آگاه‌ ایران‌ تحت‌ هیچ‌ شرایطی‌ زیر بارسنگین‌ استبداد سیاه‌ پهلوی‌ نخواهد رفت‌.

5ـ همان‌ گونه‌ كه‌ رهبر جنبش‌ حضرت‌ آیت‌الله العظمی‌ امام‌ خمینی‌ كراراً تأكید كرده‌اند، هر كابینه‌ كه‌ با حفظ‌ رژیم‌، گرچه‌ به‌ صورت‌ شورای‌ سلطنت‌، به‌ وسیله‌ ‌هركس‌ و هر گروه‌ و با هر سابقه‌ از جمله‌ دولت‌ غاصب‌ كنونی‌ تشكیل‌ گردد، از نظر ملت‌ ایران‌ غیرقانونی‌ و محكوم‌ است‌.

6ـ مردم‌ ایران‌ مشتاقانه‌ و بی‌صبرانه‌ در انتظار قدوم‌ پیشوای‌ محبوب‌ و رهبرعظیم‌الشأن‌، دقیقه‌شماری‌ می‌كند و هیچ‌گونه‌ بهانه‌ و عذری‌ را در مورد جلوگیری‌ از ورود ایشان‌ به‌ كشور نمی‌پذیرد و برای‌ رسیدن‌ به‌ این‌ آرزوی‌ مقدس برای‌ خویش‌ حق‌ توسل‌ به‌ هر وسیله‌ و هر شیوه‌ را حفظ‌ می‌كند.

7ـ مبارزات‌ پیگیر و بی‌امان‌ و همه‌‌جانبه‌ ما تا رسیدن‌ به‌ نظام‌ عدل‌ اسلامی‌ كه‌ هدف‌ نهایی‌ اعلام‌ شده‌‌ جنبش‌ است‌ ادامه‌ خواهد داشت‌ و در این‌ راه‌ از همه ‌امكانات‌ و شیوه‌های‌ مناسب‌ در مراحل‌ و شرایط‌ مختلف‌ استفاده‌ خواهیم‌ كرد.

8ـ ما حمله‌‌ وحشیانه‌ دیروز دژخیمان‌ به‌ مردم‌ را در تهران‌ و شهرستان‌های‌ دیگر كه‌ منجر به‌ شهادت‌ و زخمی‌ شدن‌ جمعی‌ از مردم‌ دلیر و فداكار مسلمان ‌گردید و كشاندن‌ نظامیان‌ را با لباس‌ مبدل‌ به‌ خیابان‌ها با شعار فریبكارانه‌ حمایت‌ از قانون‌ اساسی‌ محكوم‌ می‌كنیم‌.[3]

گزارش روزنامه اطلاعات 8 بهمن 1357

حضور اقشار مختلف مردم در تظاهرات 28 صفر در شیراز

همزمان با سالروز رحلت پیامبر(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) با دعوت آیات عظام و علمای شیراز و با برنامه‌ریزی کمیته هماهنگی تظاهرات، راهپیمایی بزرگی در روز ۷ بهمن ۱۳۵۷ در شیراز برپا شد. در این گردهمایی و تظاهرات بسیاری از اقشار مختلف مردم شیراز از جمله روحانیان، فرهنگیان، بازاریان، دانشگاهیان، اصناف، کسبه، کشاورزان، عشایر و کارکنان ادارات شرکت داشتند.

تظاهرکنندگان پس از راهپیمایی در خیابان‌های شهر به طرف قبرستان دارالرحمه شیراز عزیمت کردند. در این مکان حجت‌الاسلام مجدالدین محلاتی و شیخ على موحد سخنانی ایراد کردند و اعلامیه‌هایی نیز از سوی اقشار مختلف، در اعلام همبستگی با انقلاب قرائت شد. در خاتمه نیز شرکت‌کنندگان مقبره شهدای اخیر را گلباران کردند.[4]

در گزارش روزنامه اطلاعات از تظاهرات 7 بهمن در شیراز آمده است: « حدود یکصد و پنجاه هزار نفر از اهالی شیراز در صحن مطهر حضرت شاه چراغ (ع) و مسجد جامع این شهر اجتماع کردند. ابتدا حجت‌الاسلام مجدالدین محلاتی سخنانی ایراد کرد و بعد پیام‌های دانشجویان دانشگاه شیراز ، کارکنان صنایع الکترونیک ، پیام مورخ 26 صفر امام خمینی و پیام عشایر مسلح فارس قرائت شد.»[5]

همزمان با شیراز در سایر شهرستان‌ها و مناطق استان فارس از جمله: فسا، کازرون، جهرم، مرودشت، سپیدان، داراب، فیروزآباد و استهبان مردم به راهپیمایی و تظاهرات مبادرت ورزیدند. آنان برقراری جمهوری اسلامی، بازگشت امام خمینی به ایران، برکناری دولت بختیار و برکناری نمایندگان مجلس شورای ملی را خواستار شدند.

حمله ماموران رژیم پهلوی به مردم گرگان در تظاهرات 28 صفر

در روز 28 صفر گروه زیادی از مردم گرگان، علی‌آباد، مینودشت، بندرشاه و گالیكش دست به تظاهرات زدند و خواسته‌های خود را كه در تظاهرات عاشورا و تاسوعا اظهار كرده‌بودند، تكرار كردند. پلیس با تظاهركنندگان گرگان به مقابله برخاست و به‌سوی آن‌ها تیراندازی كرد. در این درگیری دو نفر به‌نام‌های محمدحسن درویش و ولی خاندوزی به شهادت رسیدند و بیش از سی نفر مجروح شدند كه به بیمارستان پهلوی و فلسفی منتقل شدند. به‌دنبال وقوع این حادثه مردم تظاهرات پراكنده‌ای انجام دادند و تا آخرین ساعات روز صدای تیراندازی به گوش می‌رسید.[6]

مردم گرگان هنگام تشییع جنازه‌ ولی‌اله خاندوزی با ممانعت مأمورین روبه‌رو شدند. مأمورین اقدام به تیراندازی كردند و در نتیجه پنج نفر مجروح شدند و به بیمارستان انتقال یافتند. به گزارش کیهان: «... جنازه‌ شهید 17 ساله‌ تظاهرات روز شنبه گرگان به‌وسیله‌ آمبولانس شهرداری به گورستان شهر برده‌شد و مردم پس از رفتن به آنجا بار دیگر دست به تظاهرات زدند».

در تظاهرات مردم گرگان در 28 صفر پس از ممانعت مأموران از تظاهرات، جامعه فرهنگیان گرگان طی اعلامیه‌ای از مردم خواست در دبیرستان واثقی گرد آیند و راهپیمایی خود را انجام دهند. اما مأموران باز هم به ممانعت پرداختند و در شهر مبادرت به تیراندازی كردند. بازار گرگان به‌همین مناسبت دو روز تعطیل بود.[7]

محمدهاشم مهیمنی كه یكی از مجروحان این حادثه است، خاطرات خود را این‌گونه بازگو می‌‌كند: «... روز 28 صفر ما جلوی مسجد جامع جمع شده‌بودیم. دیدیم مأموران حمله كردند و گاز اشك‌آور زدند. بچه‌ها نیز به مقابله پرداختند و درگیری شروع شد. خیلی صحنه‌ شلوغ و خطرناكی شده‌بود. چنین ماجرایی كه مستقیم با پلیس درگیر شویم كمتر در گرگان اتفاق افتاده‌بود. پس از نیم‌ساعت دیدیم درگیری فایده ندارد و مأموران دست از تیراندازی و پرتاب گاز اشك‌آور نمی‌كشند. برگشتیم و خیابان فرح سابق و شهید رجایی فعلی را بستیم. ناگهان مأموران سر رسیدند و تیراندازی شروع شد...»[8]

همزمان تظاهرات‌های وسیعی در علی‌آباد، گنبد، مینودشت و... برضد رژیم پهلوی برگزار شد.

ناتوانی فرمانداری نظامی از لغو تظاهرات 28 صفر در آبادان

مردم آبادان نیز همپای سایر استان‌ها و شهرهای ایران در 28 صفر اقدام به تظاهرات کردند. حضور گسترده آبادانی‌ها در تظاهرات 28 صفر فرمانداری نظامی را عملا خلع سلاح کرد.

گزارشگر روزنامه اطلاعات از آبادان می‌نویسد: «هزاران نفر از مردم آبادان در خیابان‌های مرکزی و نزدیکی شهربانی به راهپیمائی و تظاهرات پرداختند که در نتیجه تیراندازی ماموران یک نفر شهید شد و عده‌ای مجروح شدند. در پی این واقعه فرمانداری نظامی راهپیمائی در آبادان را آزاد اعلام کرد. پس از این اعلام بیش از دویست هزار نفر به راهپیمائی پرداختند و خیابان‌ها را پشت سر گذاشتند.»

شعارهای مردمی در تظاهرات 28 صفر

تظاهرات 500 هزارنفری مردم تبریز در 28 صفر 57

تبریز نیز آن روزها شاهد صحنه‌های متعددی از درگیری مردم با نیروهای نظامی بود. به گزارش رونامه اطلاعات «مقارن ساعت 10 صبح جمعه (6 بهمن) در حالیکه بیش از صد هزار نفر مردم تبریز در میدان شهرداری تظاهرات می‌کردند و شعارهایی علیه عاملین ممانعت از بازگشت امام خمینی به وطن می‌دادند، مأمورین با تیراندازی هوایی و پرتاب گاز اشک‌آور آنان را متفرق نمودند. اما تظاهرکنندگان در دیگر خیابان‌های منتهی به میدان شهرداری، بار دیگر اقدام به تظاهرات و دادن شعار کردند . اندکی بعد چند تانک پس از عبور از میدان شهرداری وارد خیابان اطراف شدند و چند گلوله شلیک کردند.»[9]

آیت‌الله قاضی طباطبایی تعداد شهدای تظاهرات روز جمعه تبریز را ده نفر اعلام کرد. در این تظاهرات که تا ساعت هشت شب ادامه داشت ماموران ضمن استفاده از گاز اشک‌آور ماشین‌های آب‌پاش با مسلسل، تفنگ خودکار و حتی توپ‌های چند تانک عظیم به سوی مردم آتش گشودند.

همچنین تظاهرات تبریزی‌ها در روز شنبه 28 صفر نیز ادامه داشت. چنانچه روزنامه اطلاعات می‌نویسد: پانصد هزار نفر از مردم تبریز ، 7 کیلومتر راهپیمائی کردند. راهپیمائی این گروه از خیابان [امام] خمینی شروع شد و در ایستگاه راه‌آهن پایان یافت.

قطعنامه 11 ماده‌ای مردم اهواز در روز 28 صفر

فضای ملتهب اهواز در آن روزها متأثر از حادثه چهارشنبه سیاه دی 57 بود بطوری که هنوز گفت و شنودهای رسمی و غیررسمی از واقعه مزبور زیاد بود. هرچند مردم اهواز داغدار بودند اما خشم انقلابی آن‌ها بستر مناسبی برای تظاهرات در ایام عزاداری 28 صفر بود.

طبق گزارش روزنامه اطلاعات، در روز 28 صفر: «نیم میلیون نفر از ساکنین اهواز و عشایر و روستائیان اطراف، در یک راهپیمائی کم‌سابقه خواستار مراجعت فوری امام خمینی به وطن شدند. راهپیمائی بزرگ اهواز از حسینیه اعظم آغاز شد و راهپیمایان پس از طی خیابان‌های شهر و ابراز احساسات نسبت به سربازانی که عکس آیات عظام در دست داشتند، بار دیگر به حسینیه بازگشتند. در خاتمه راهپیمائی حجت‌السلام ابوالقاسم خزعلی قطعنامه راهپیمایان را در 11 ماده و همچنین پیام گروهی از افراد لشگر اهواز و پیام عشایر بختیاری را در همبستگی با مبارزات مردم قرائت کرد.»[10]

مردم اهواز در راهپیمایی بزرگ روز شنبه 28 صفر، یك بار دیگر قطعنامه‌های روزهای تاسوعا، عاشورا و اربعین را تأیید كردند. مردم اهواز ضمن یك قطعنامه‌ 11 ماده‌ای، حمله‌ تانك‌ها و چماق به دستان را به شهر اهواز و دیگر شهرهای خوزستان و همچنین اقدامات دولت برای جلوگیری از ورود امام‌خمینی به كشور را محكوم كردند.

همچنین محكوم كردن بازداشت سربازان و درجه‌دارانی كه به ملت پیوسته‌اند و در مضیقه قرار دادن خانواده‌ همافرانی كه در پایگاه وحدتی دزفول تحت نظر بوده‌اند، از مفاد دیگر قطعنامه است. مردم اهواز همچنین در این قطعنامه از نمایندگان این شهر در مجلس خواسته‌اند كه هر چه زودتر از نمایندگی استعفا كنند و در صف ملت قرار گیرند.[11]

28 صفر خونین در رشت

طی دو روز جمعه و شنبه (مصادف با 27 و 28 صفر) 4 نفر در جریان تظاهرات رشت شهید و 30 نفر بشدت مجروح شدند. روزنامه اطلاعات ذیل این جمله می‌نویسد: «صبح روز جمعه جوانی به نام احمد عطاآفرین... هدف 3 گلوله مامورین قرار گرفت و شهید شد. شنبه - 28 صفر - هم گروهی از مردم به قصد راهپیمائی مقابل مسجد لاکانی اجتماع کردند اما مامورین با پرتاب گاز اشک‌آور و تیراندازی آن‌ها را متفرق ساختند. تظاهرکنندگان سپس به صورت پراکنده در محلات مختلف به تظاهرات پرداختند. با دخالت مامورین و تیراندازی از سوی آن‌ها 3 نفر شهید و 30 نفر مجروح شدند.»[12]

اجتماع نیم‌میلیونی مردم مشهد در تظاهرات علیه رژیم پهلوی

روزهای ششم و هفتم بهمن‌ماه كه با ارتحال پیامبر(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) هم‌زمان بود، در مشهد صدها هزار نفر از توده‌های مردم اعم از زن و مرد به راهپیمایی پرداختند. این راه‌پیمایی بیش از هفت ساعت به طول انجامید.

منابع امنیتی رژیم پهلوی چند روز قبل، درباره آمادگی مردم مشهد برای انجام تظاهرات در روز 28 صفر گزارش دادند: «محترما به عرض می‌رساند برابر اطلاع واصله چون روز جمعه 57/11/6 سالروز انقلاب شاه و ملت است و مورد تأیید روحانیون نمی‌باشد و روز شنبه 57/11/7 رحلت حضرت رسول اکرم(ص) و شهادت حضرت امام حسن مجتبی علیه‌السلام است هر دو روز از طرف روحانیون از تمام قشرهای مختلف حتی بانوان دوشیزگان دعوت شده که در راهپیمایی عظیمی انجام می‌شود شرکت نمایند و ساعت 8 صبح روزهای فوق مردم را در چهارراه نادری منزل سید عبدالله شیرازی دعوت کرده‌اند...»[13]

بنابر گزارش روزنامه اطلاعات؛ از ساعت 9 صبح گروه‌های مختلف مردم مشهد در مقابل منزل آیت‌الله عبدالله شیرازی اجتماع کردند و به راهپیمائی عظیمی دست زدند. براساس منابع و گزارش‌های تاریخی، تعداد تظاهر کنندگان به بیش از نیم میلیون نفر می‌رسید‌.

راهپیمایان پس از گذشتن از خیابان‌های مرکزی مشهد، به اطراف فلکه حرم مطهر حضرت رضا (ع) وارد شدند و آنگاه در صحن امام خمینی اجتماع کردند. در آنجا مردم پای سخنان آیت‌الله واعظ طبسی و حجت‌الاسلام سیدعبدالكریم هاشمی‌نژاد نشستند. سیدعبدالكریم هاشمی‌نژاد در سخنرانی خود در حرم خطاب به تظاهركنندگان گفت: «تا برقراری حكومت اسلامی از پا نخواهیم نشست. مردم اگر از آمدن امام جلوگیری شود، با تمام قدرت بجنگید و از تهدیدهای بختیار نهراسید.»[14]

حضور بانوان قمی در تظاهرات 28 صفر

شنبه 7 بهمن 1357 همزمان با سالروز رحلت پیامبر اکرم(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) 200هزار نفر از ساکنان قم پس از اجتماع در میدان آستانه ، دست به راهپیمائی زدند.به گزارش خبرنگار اطلاعات «نیمی از راهپمایان را زنان تشکیل می‌دادند که با چادر مشکی در راهپیمائی و تظاهرات قم شرکت کرده بودند. راهپیمایان پس از گذشتن از خیابان آستانه ، چهار راه بازار و میدان غفاری وارد صحن مطهر حضرت معصومه (س) شدند.» صحنین حضرت معصومه(س) و خیابان‌های اطراف مملو از جمعیت بود. این گروه پس از سخنرانی حجت‌الاسلام انصاری کرمانی ، ساعت 1 و20 دقیقه بعداز ظهر ، پراکنده شدند.[15]

ایستادگی مردم خلخال در مقابل نظامیان رژیم پهلوی

اما مردم خلخال در استان اردبیل در تظاهرات 28 صفر برگ زرینی در مبارزات خود به ثبت رساندند که با محوریت آیت‌الله یکتائی صورت پذیرفت و با یک شهید و چند زخمی همراه بود.

روزنامه اطلاعات در 8 بهمن 1357 از خلخال اینگونه گزارش می‌دهد: «دیروز (28 صفر) در حالی که ده‌ها هزار تن از مردم خلخال و حومه در معیت آیت‌الله یکتائی راهپیمائی کردند، ناگهان مامورین انتظامی بسوی آن‌ها آتش گشودند و اقدام به پرتاب گاز اشک‌آور نمودند. در نتیجه این تیراندازی‌ها یکنفر به نام مظفر عزیزی به شهادت رسید و 2 تن دیگر به نام‌های ناصر نوعی (22 ساله) و اردشیر خاکی‌نژاد (20 ساله) بشدت مجروح شدند. یکی از مجروحین بعلت وخامت وضع به تبریز انتقال یافت.»

همبستگی نظامیان پایگاه ششم شکاری بوشهر با نهضت اسلامی

بوشهر یکی از شهرهایی است که شاهد تظاهرات گسترده مردم در 28 صفر بود. نکته مهم این تظاهرات حضور افسران نیروی هوایی در کنار مردم بود. به گزارش روزنامه اطلاعات «عده‌ای از پرسنل نیروی هوای پایگاه ششم شکاری بندر بوشهر ، یک بار دیگر با راهپیمائی همبستگی خود را با مبارزات مردم ایران اعلام داشتند. مردم در خیابان شهید صادق نیگلی و میدان خمینی به آن‌ها پیوستند و شعار دادند. در این راهپیمائی نیروی هوای با یونیفورم شرکت داشتند.»

پیوستن پرسنل پایگاه ششم شکاری بوشهر به نهضت اسلامی، روحیه مردم را تقویت کرد و به راهپیمایی آن رنگ و بوی دیگری بخشید. گزارشگر اطلاعات ادامه می‌دهد: «در جریان این راهپیمائی 3 ساعته آیت‌الله سید محمد صالح طاهری نماینده امام خمینی و چند تن از نمایندگان پرسنل نیروی هوایی سخنانی ایراد کردند و در پایان، افسران جزء ، همافران ، درجه داران و سربازان که تعدادشان در حدود 2 هزار نفر بود، از مقابل مردم در صفوف منظم گذشتند و بشدت تشویق شدند.‌ در این راهپیمائی خانواده‌های نظامیان نیروی هوایی بوشهر نیز شرکت داشتند.»[16]

روزنامه اطلاعات- 8 بهمن 1357

تظاهرات مردم زنجان در دمای منفی 18 درجه

زنجان یکی دیگر از شهرهای به‌پاخاسته در ایام عزاداری در 28 صفر بود. با پخش اخبار بسته شدن فرودگاه‌ها جهت ممانعت از ورود حضرت امام خمینى به ایران، بار دیگر لزوم راهپیمایى‌هاى عظیم و تحت فشار قرار دادن دولت بختیار در زنجان احساس شد. به همین منظور روز جمعه 57/11/6، حدود چهل هزار نفر از مردم زنجان براى اعتراض به بسته شدن فرودگاه به راهپیمایى پرداختند و علیه دولت بختیار شعار دادند.[17]

روز بعد نیز راهپیمایى مشابهى با همان درخواست‌ها با جمعیتى حدود صد هزار نفر در زنجان صورت گرفت. راهپیمایان كه در دماى 18 درجه زیر صفر به خیابان‌ها آمده بودند شعارهایى علیه دولت و به طرفدارى از امام خمینى سر دادند. به گزارش كیهان، در این راهپیمایى همه‌ گروه‌هاى اجتماعى شركت داشتند.[18]

تظاهرات مداوم مردم کرمان و رفسنجان در 28 صفر

روز 7 بهمن سال 1357 مصادف با 28 صفر سالگرد رحلت پیامبر اکرم(ص) و شهادت امام حسن(ع) مردم کرمان در حالی که تعدادی از روحانیون در پیشاپیش صفوف آنان قرار داشتند اقدام به راهپیمایی از مسیر بلوار جمهوری اسلامی به سوی دانشکده فنی کردند. در این مراسم یکی از روحانیون پیرامون تشکیل حکومت عدل اسلامی سخن گفت. در این روز زرتشتیان کرمان طی اطلاعیه‌ای همراهی خود را با انقلاب اسلامی اعلام کردند.

در همین روز تظاهرات عظیمی نیز در رفسنجان انجام گرفت. مردم از صبح زود در خیابان‌ها بودند و راهپیمایی كردند، سپس نماز ظهر و عصر را در مساجد و خیابان‌ها به جای آوردند. پس از نماز مغرب و عشا، در مسجد جامع به سخنرانی حجت‌الاسلام حاج شیخ‌محمد هاشمیان درباره‌ جنایت‌های رژیم پهلوی در تهران گوش دادند و بعد از آن، جمعیت كه تعدادشان بیش از 20 هزار تن بود در شب زمستانی در حالی كه دست به دست هم داده بودند و پاها را به زمین می‌كوبیدند، علیه دولت بختیار شعار ‌دادند و خواهان بازگشت رهبرشان شدند. این تظاهرات تا ساعت دو بامداد ادامه داشت.[19]

علاوه بر آنچه آمد، در اغلب شهرستان‌ها تظاهرات‌های متعدد و پیوسته‌ای برگزار شد که در آن‌ها قطعنامه‌هائی دائر بر برقراری جمهوری اسلامی، بازگشت امام خمینی به کشور، برکناری دولت بختیار، برکناری نمایندگان تحمیلی مجلس شورای ملی و ... صادر شد. مرم در شهرهایی چون کرمان، کرمانشاه، سنندج، اصفهان، یزد، قزوین، همدان و ... اقدام به راهپیمایی کردند.

بدین ترتیب با خیزش سراسری مردم ایران در ایام عزاداری رحلت پیامبر اعظم(ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا(ع) کار بزرگ مردم ایران در اربعین تکمیل شد و شرایط برای ورود هرچه سریعتر امام خمینی به کشور و پیروزی انقلاب اسلامی فراهم آمد.

منابع:

1. حجت‌الاسلام روح‌الله حسینیان، یکسال مبارزه برای سرنگونی رژیم پهلوی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی

2. همان

3. روزنامه‌اطلاعات،8/11/1357، ص 3

4.انقلاب اسلامی در شیراز، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی

5. روزنامه اطلاعات 8/11/57، ص 5

6. روزنامه‌ كیهان، 8 بهمن 1357

7. روزنامه‌ كیهان، 10 بهمن 1357

8. انقلاب اسلامی در گرگان و دشت،تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی

9. روزنامه اطلاعات 8/11/57 ، ص 5

10. روزنامه اطلاعات 8/11/1357 ص5

11. انقلاب اسلامی در اهواز،تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی

12. روزنامه اطلاعات 8/11/1357 ص 5

13. آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، شماره بازیابی 208 و شماره کاربرگه 81

14. مشهد از مقاومت تا پیروزی،تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی،ص 377

15. روزنامه اطلاعات 8/11/57 ص5

16. روزنامه اطلاعات 8/11/57 ص5

17. انقلاب اسلامی در زنجان،تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی

18. كیهان، شماره‌ 106235، 8/11/57، ص 7

19. انقلاب اسلامی در رفسنجان،تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص492